လက်ရှိ ထိုင်းနိုင်ငံကို အခွန်လွတ်ပြောင်း တင်ပို့ရာသီဖြစ်ပြီး ထိုင်းဘက်က ဝယ်လိုအားလည်း ရှိနေပေမဲ့ ထိုင်းဘတ်ငွေဈေး ကျဆင်းနေတာကြောင့် ပြည်တွင်းပြောင်းဈေးနှုန်း ကျဆင်းနေတယ်လို့ ပြောင်းကုန်သည်တွေထံက သိရပါတယ်။

မြန်မာ့လယ်ယာထွက်ကုန် ပြောင်းဆန်တွေ ထိုင်းနိုင်ငံကို တင်ပို့ရာမှာ နှစ်နိုင်ငံ သဘောတူညီချက်အရ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်ကနေ သြဂုတ် ၃၁ ရက်အထိကို အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြောင်းကုန်သည်တဦးက “မြန်မာငွေဈေးမာပြီး ထိုင်းဘတ်ဈေးကျနေတော့ ပြောင်းဈေးလည်း အကျဘက် ရောက်နေပါတယ်။ ထိုင်းဘက် ပြောင်းဝယ်လိုအားကတော့ ရှိနေတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ရန်ကုန် ဘုရင့်နောင်ကုန်စည်ဒိုင် ဈေးနှုန်းအရ ပြည်တွင်းပြောင်းဈေးနှုန်းက ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ တတိယပတ်မှာ တပိဿာကို ၁,၃၀၀ ကျပ် ရှိခဲ့ပါတယ်။ အခု မတ်လ ပထမပတ်မှာတော့ တပိဿာကို ၁,၂၀၀ ဝန်းကျင်ထိ ကျဆင်းနေပါတယ်။

ထိုင်းဘတ်ငွေဈေး ကျဆင်းနေတဲ့ အချက်အပြင် ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒ အခက်အခဲတွေ၊ ကုန်စည်တင်ပို့ရာမှာ လမ်းကြောင်းလုံခြုံရေး အခက်အခဲ၊ သယ်ယူစရိတ် ပိုကုန်ကျမှုတွေကလည်း ပြည်တွင်းပြောင်းဈေးနှုန်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနေတယ်လို့ ပြောင်းလုပ်ငန်းအသိုင်းအဝိုင်းက ဆိုပါတယ်။

“မူဝါဒတွေကြောင့် လုပ်ရကိုင်ရ တအားခက်တယ်။ အချိန်တွေကြန့်ကြာတယ်။ ကုန်ကျစရိတ် ပိုများလာတယ်။ ပြီးတော့ ကျပ်ငွေစျေး ပြန်မာလာပြီး ဘတ်စျေး ပျော့သွားတာကြောင့်လည်း ပါတယ်။ နောက်ပြီး လမ်းကြောင်းလုံခြုံရေးကလည်း တပိုင်းပေါ့” လို့ မြဝတီကို ပြောင်းတင်ပို့နေတဲ့ ကုန်သည်တဦးက ပြောပါတယ်။

ပြောင်းကို ပြည်ပတင်ပို့ရောင်းချရာမှာလည်း ပို့ကုန်ရငွေ (နိုင်ငံခြားငွေ) ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်သတ်မှတ်နှုန်းနဲ့ ကျပ်ငွေ လဲလှယ်ရပါတယ်။ အပြင်ပေါက်ဈေးနဲ့ ဗဟိုဘဏ် သတ်မှတ်ဈေး ကွာဟချက်က ပြည်တွင်း ပြောင်းစိုက်တောင်သူတွေကိုပါ အမှန်ရသင့်ငွေထက် လျော့နည်းရရှိစေတယ်လို့ ဈေးကွက်စောင့်ကြည့်သူတွေက ဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီချမှတ်ထားတဲ့ ပြည်ပဝယ်သူက ငွေအကြေပေးပြီးမှ ကုန်ပစ္စည်းရောင်းချခွင့် ပြုထားတဲ့ မူဝါဒကလည်း ပြောင်းတင်ပို့ရောင်းချရာမှာ လုပ်ကိုင်ရ ခက်ခဲစေတယ်လို့ ပြောင်းလုပ်ငန်းအသိုက်အဝန်းက သိရပါတယ်။

“ပြောင်းကိုမမြင်ရဘဲ ငွေအကြေပေးပြီး မှာယူဝယ်ဖို့ဆိုတာ သူတို့အနေနဲ့ စဉ်းစားချင့်ချိန်စရာပါပဲ။ ငွေအကြေပေးပြီးမှ တင်ပို့ခွင့်ပြုထားတာဆိုတော့ နိုင်ငံခြားက ငွေအကြေမထည့်ရင် ပြောင်းရောင်းသူက ကိုယ့်ဘာသာထည့်ပေါ့။ ပြောင်းဝယ်ယူရတဲ့ ငွေက တရင်း၊ ပြောင်းကုန်သွယ်ဖို့ ငွေထည့်လိုက်ရတာက တရင်း၊ ပြောင်းရောင်းဖို့ကို နှစ်ခါရင်းမှ ရနိုင်တဲ့ အနေအထား” လို့ ပြောင်းဈေးကွက် လေ့လာစောင့်ကြည့်သူတဦးက ပြောပါတယ်။

အခုနှစ်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံက မြန်မာ့ပြောင်းဆန် အများဆုံးဝယ်ယူတဲ့ နိုင်ငံအဖြစ်နဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ ရပ်တည်နေပါတယ်။ မြန်မာ့ပြောင်းဆန်ကို ထိုင်းနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့က နယ်စပ်လမ်းကြောင်းကနေ ဝယ်ယူနေတာ ဖြစ်ပြီးတော့ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့က ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးကတဆင့် ဝယ်ယူနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြည်ပ ပြောင်းတင်ပို့မှုက တနှစ်ကို ပျဉ်းမျှတန်ချိန် ၂ သန်းရှိပြီး အခုနှစ်မှာတော့ မူဝါဒနဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အခက်အခဲတွေကြောင့် လျော့ကျနိုင်တယ်လို့ ကုန်သည်တွေက သုံးသပ်ထားပါတယ်။

နှစ်စဉ် ပြည်တွင်းမှာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ ပြောင်းတန်ချိန် တနှစ်ကို ၂ သန်းခွဲဝန်းကျင်ရှိပေမဲ့ အခုနှစ်မှာလည်း နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုတွေနဲ့ သွင်းအားစု စျေးကြီးမြင့်မှုကြောင့် ပြောင်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်မှုပမာဏ လျော့ကျနိုင်တယ်လို့လည်း ေပြာင်းလုပ်ငန်းအသိုင်းအဝန်းက ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့မြောက် စီးပွားရေးတံခါးပေါက်ဖြစ်တဲ့ မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် ကုန်သွယ်ရေးဇုန်၊ ကျင်စန်းကျော့-ဝမ်တိန် နယ်စပ်ဂိတ်ကနေ တရုတ်ဘက်တင်ပို့နေတဲ့ မြန်မာ့ ဖရဲ၊ သခွားတွေ အရည်အသွေးကြောင့် ဈေးကျလာတယ်လို့ နယ်စပ်သစ်သီးကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။

သစ်သီးကုန်သည်တဦးက “ဖရဲ အနုကြီး ရှိသေးတာကို အခု ကိုယ့်ဈေးကွက်မှ မဟုတ်သေးတာ၊ သိသိကြီးနဲ့ဝင်တိုးရင် ဝင်တိုးတဲ့သူတွေ အထိနာတာမက ဈေးကွက် ထိခိုက်တယ်။ အရေအတွက် များလာတာပဲ အဖတ်တင်တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

အရည်အသွေးမပြည့်မီတဲ့ သစ်သီးတွေ တင်ပို့မှုမှာ ပါလာတာကြောင့် အရမ်းကောင်းနေတဲ့ တရုတ်နှစ်သစ်ကူးအကြို ဈေးကွက်ကိုတောင် ဝယ်လိုအားကျစေတဲ့အပြင် ကိုယ့်ဈေးကွက်ကိုယ် ဖျက်သလို ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် သစ်သီးဝလံကုန်စည်ဒိုင် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးစိုင်းခင်မောင်က “အခုရက်ပိုင်းမှာ တတန်ဈေး အမြင့်ဆုံး ဖရဲက ယွမ် ၅,၀၀၀၊ သခွားတတန် အမြင့်ဆုံးဈေး ယွမ် ၆,၀၀၀ ထိ ရခဲ့တယ်။ လက်ရှိ ဖရဲတတန် ၄,၅၀၀၊ သခွား ၅,၅၀၀” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

အရည်အသွေးထိန်းချုပ်မှုမှာ အားနည်းသလို တချို့တောင်သူတွေ၊ ကုန်သည်တွေကလည်း self control တော်တော်အားနည်းပြီး အရည်အသွေးမပြည့်မီတဲ့ အသီးတွေ တင်ပို့မှုမှာ ပါလာတာကြောင့် တရုတ်ဘက်က ဝယ်လက်တွေ အသေးစိတ် စိစစ်ဝယ်ယူနေတာဖြစ်ပြီး အရည်အသွေးပြည့်တဲ့ အသီးတွေပါ ဈေးနှိမ်ခံရတယ်လို့ နယ်စပ် သစ်သီးလုပ်ငန်းရှင်တဦး ကလည်း ပြောပါတယ်။

“တနပ်စားတွေလေ၊ စိတ်ဓာတ်တွေက။ အဲဒါတွေ ပြင်ရဦးမှာ။ အခြေခံစိတ်ဓာတ်တွေ။”

ဒါ့အပြင် မြန်မာဘက်ခြမ်းမှာ ပို့ကုန် အသီးအရည်အသွေး စစ်ဆေးတဲ့အဖွဲ့ မရှိတာကြောင့် ထိန်းချုပ်ဖို့ အရည်အသွေးနဲ့ ဈေးကွက်ထိန်းနိုင်ဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“အဓိက အသီးအတွက်ကို အရည်အသွေးစစ် (QC) တာရှိရင် ၁၀၅ မိုင် ရောက်ကတည်းက ပြည်တော်ပြန်ခိုင်းရမှာပါ။”

ကုန်ကျစရိတ်မြင့်မားတဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ ရက်ရှည် ဈေးကောင်းရနိုင်ဖို့ တောင်သူ၊ ကုန်သည်တွေအနေနဲ့ အရည်အသွေးစိစစ်ပြီး export အရည်အသွေး ပြည့်မီတဲ့ အသီးတွေသာ တင်ပို့သင့်တယ်လို့ နယ်စပ် သစ်သီးလုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောပါတယ်။

မြောက်ပိုင်းလမ်းကြောမှာတော့ အခွန်အခ၊ လမ်းကြေး၊ ဆက်ကြေးတွေ အနည်းဆုံး အသီးကားတစီးကို ၁၀ သိန်းနဲ့အထက်ရှိပြီး ကားခကတော့ ၂၆ သိန်းဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့ ကုန်သည်၊ ကားသမားတွေဆီက သိရပါတယ်။