စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်အတွင်း ချင်းအမျိုးသားတွေအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်ကျူးလွန်မှုတွေကြောင့် ချင်းလူမျိုး ၃၈၁ ဦးအထိ သေဆုံးပြီး နေအိမ်ဖျက်ဆီးခံရမှု ၄,၃၀၀ ကျော် ရှိခဲ့တယ်လို့ ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ် - Institute of Chin Affairs (ICA) က မတ် ၃ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
မတရား ဖမ်းဆီးခံထားရသူပေါင်းကလည်း ၉၀၀ နီးပါးနဲ့ တိုက်ပွဲပေါင်း အကြိမ် ၆၀၀ လောက်ရှိကာ စစ်ဘေးရှောင်နေရတဲ့ ချင်းလူမျိုး ၉၀,၀၀၀ နီးပါးရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စစ်ကောင်စီတပ်တွေရဲ့ အင်အားသုံး အကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် မှ ၂၀၂၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက် ၂ နှစ်တာကာလအတွင်း ချင်းအမျိုးသားတော်လှန်ရေး တပ်တွေက ၂၃၇ ဦး၊ အပြစ်မဲ့ပြည်သူ ၁၂၆ ဦးနဲ့ ခရစ်ယာန်ဆရာတော် ၄ ပါး အပါအဝင် စုစုပေါင်း ချင်းလူမျိုး ၃၈၁ ဦးအထိ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီအထဲမှာ ဆန္ဒပြနေစဥ် သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ၁၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် အပါအဝင် အမျိုးသမီး ၄ ဦးကို အုပ်စုဖွဲ့ မုဒိမ်းပြုကျင့်ခဲ့ရုံသာမက အသက်ကိုပါ သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ချင်းအမျိုးသားတွေ နေထိုင်တဲ့ ဒေသတွေမှာ အဆောက်အဦနဲ့ လူနေအိမ် ၄,၃၀၀ ကျော်ကိုလည်း မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ဘုရားကျောင်း ၁၈ ကျောင်းလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် အကြောင်းအမျိုးမျိုး၊ ပုဒ်မအမျိုးမျိုးတပ်ကာ သက်သေအထောက်အထား မခိုင်လုံဘဲ ချင်းအမျိုးသား ၉၀၀ နီးပါး မတရား ဖမ်းဆီးခံထားရဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ ပါရှိပါတယ်။
ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီရဲ့ နည်းမျိုးစုံနဲ့ နှိပ်စက်မှုတွေကြောင့် လုံခြုံဘေးကင်းရာဒေသကို စစ်ဘေးရှောင်နေကြရတဲ့ ချင်းအမျိုးသား ၉၀,၀၀၀ နီးပါး ရှိပါတယ်။
အဲဒီအထဲက ၄၀,၀၀၀ ကျော်မှာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ ၁၅,၀၀၀ ကျော်မှာ မဏိပူရ်ပြည်နယ်၊ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ဟာ နယူးဒေလီနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ တခြားပြည်နယ်အသီးသီးကို တိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးနေကြရပါတယ်။
၂ နှစ်ကျော်အတွင်း ချင်းအမျိုးသား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်အကြား တိုက်ပွဲပေါင်း အကြိမ် ၆၀၀ နီးပါး ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်က လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ၁၈ ကြမ်ထက်မနည်း ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
ICA Deputy Director - Salai Van Sui San က “ကျနော်တို့ လူနည်းစု တိုင်းရင်းသားတွေက ခုလို ဖိနှိပ်ခံရတာက ခုမှမဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ခုလိုမျိုး ဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်တာက ဒီနွေဦးတော်လှန်ရေးက အဆိုးဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ချင်းပြည်နယ်မှာသာမက တနိုင်ငံလုံးမှာ ခံစားနေရတဲ့အရာကို ကမ္ဘာက ခုထက်ပိုသိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ စိတ်မလျှော့ပဲ တောင့်ခံနိုင်သမျှ တောင့်ခံပြီး အမြန်ဆုံး အောင်ပွဲဆင်နိုင်ပါစေလို့ တောင်းဆုပြုအပ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
လူဦးရေ ၅ သိန်းမျှသာရှိတဲ့ ချင်းလူမျိုးအများစု နေထိုင်တဲ့ ချင်းပြည်နယ်အတွင်း အခုလို သတ်ဖြတ်မှု၊ အကြမ်းဖက်မှုတွေဟာ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် အလွန်ပင် များပြားလှကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ကျူးလွန်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ၊ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ပြစ်မှုတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ် ထိုက်တန်တဲ့ပြစ်ဒဏ်နဲ့ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှု ရှိစေဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းတွေက ထိရောက်တဲ့ အရေးယူမှုတွေကို အမြန်ဆုံး လုပ်ဆောင်သင့်ပါကြောင်း ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ် (ICA) ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရပါတယ်။
တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင် ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားမှု သပိတ်ကော်မတီ၊ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေး ဆပ်ကော်မတီကနေ ဦးဆောင်ပြီး ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက် ဒီနေ့မနက် ၇ နာရီလောက်က တနင်္သာရီတိုင်း၊ လောင်းလုံးမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာစျေးတခုမှာ လူထုစည်းရုံးရေး လုပ်နေစဥ် သေနတ်ပစ်ဖောက် ခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ရတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
“ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့ နိုင်ငံရေးပြဿနာ” ဆောင်းပါး ဖြန့်ဝေတာ၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ စစ်တပ်ထုတ်ကုန် မသုံးစွဲရေး စည်းရုံးဟောပြောတာတွေလုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေစဥ် ဆိုင်ကယ်တစီးနဲ့ အရပ်ဝတ်အမျိုးသားနှစ်ဦး ရောက်ရှိလာပြီး သေနတ် ၃ ချက် ပစ်ဖောက်သွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။
စည်းရုံးရေးလှုပ်ရှားမှုမှာ ပါဝင်သူတဦးကတော့ “ပစ်တာကတော့ အပေါ်ကိုပစ်တာ၊ ကျနော်တို့နဲ့ နီးနီးလေးပဲ၊ ပစ်ပြီးတာနဲ့ သူတို့ ဆိုင်ကယ်မောင်းပြေးသွားတယ်။ ပျူစောထီးတွေပဲ ဖြစ်ဖို့များတယ်။ အတိအကျတော့ အတည်မပြုနိုင်ဘူး” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
အခုလို သေနတ်ပစ်ဖောက် ခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ရပေမဲ့ စည်းရုံးရေး ဟောပြောတာတွေကိုတော့ အောင်မြင်စွာ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး ပြည်သူတွေလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၉ ရက်ကလည်း လောင်းလုံးမြို့ စာသင်ကျောင်းရှေ့မှာ လူငယ်တချို့က စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး စာတန်းချိတ်ဆွဲနေစဥ် သေနတ်နဲ့ ပစ်ခတ်ခံခဲ့ရပြီး အထိအခိုက်တော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။
လောင်းလုံးမြို့နယ်အတွင်း ထားဝယ်ခရိုင် ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားမှု သပိတ်ကော်မတီကနေ ဦးဆောင်ပြီး စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး သပိတ်လှုပ်ရှားမှု၊ လူထုနိုင်ငံရေး အသိပညာပေးလှုပ်ရှားမှု၊ စစ်တပ်ထုတ်ကုန် မသုံးစွဲရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဆက်တိုက်ပြုလုပ်နေပါတယ်။
တနင်္သာရီတိုင်း မြိတ်ခရိုင်၊ ပုလောမြို့နယ် တိုကျေးရွာနဲ့ မြဒေါင်ရွာတွေမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့နဲ့ ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီးတဲ့နောက် စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေက အရပ်သားတွေရဲ့ နေအိမ်တွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး လက်နက်ကြီးတွေ ဆက်လက်ပစ်ခတ်နေတယ် လို့ မြိတ်ခရိုင်တပ်ရင်း ၁ သတင်းနဲ့ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ပြောပါတယ်။
“စစ်ကောင်စီတပ်တွေက တိုရွာတောင်ထိပ်မှာ တပ်စွဲထားတော့ ဒေသခံတွေရဲ့ နေအိမ် ဘယ်နှစ်လုံးပါသွားလဲဆိုတာ အတိအကျတော့ မသိရသေးပါဘူး။ ခန့်မှန်းခြေ အလုံး ၃၀ လောက်ပါသွားတယ်လို့သိရတယ်။”
တိုရွာနဲ့ မြဒေါင်ရွာတို့မှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်က နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက် ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ရက်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်က တိုရွာနဲ့ မြဒေါင်ရွာက နေအိမ်အလုံး ၃၀နီးပါးလောက် မီးရှို့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။
သတင်းနဲ့ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက "Martial law ထုတ်ပြီးကတည်းက သူတို့ဘက်က ပြင်ဆင်မှု တွေ အများကြီး လုပ်ထားတယ်။ စစ်ရေး ပိုပြီးတင်းမာလာတယ်။ ဒါကြောင့် စစ်ရေးသတင်းတွေ နားစွင့်ထားဖို့ လိုပါတယ်"လို့ ဆိုပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်ကလည်း စစ်တပ်က ပစ်ခတ်လိုက်တဲ့ လက်နက်ကြီးကျည်ထိမှန်ခဲ့လို့ ပုလောမြို့နယ် မြဒေါင်ရွာက ရွာသား ၂ ဦး ဒဏ်ရာအပြင်းအထန်ရတယ်လို့ ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် တဦးက ပြောပါတယ်။
