မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်တာကာလတွေအတွင်း သတင်းသမားတွေကို အကြမ်းဖက်ဖိနှိပ်မှုတွေဟာ နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ ကြီးထွားလာနေခဲ့တယ်လို့ ပြင်သစ်အခြေစိုက် နယ်စည်းမခြားသတင်းထောက်များအဖွဲ့ (RSF) က ပြောပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုရဲ့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ချိုးဖောက်မှု ကိန်းဂဏန်းတွေဟာ တကယ်ပဲ ထိတ်လန့်စရာကောင်းနေတယ်လို့ RSF က ပြောလိုက်ပြီး စစ်တပ်အနေနဲ့ အရပ်သားတွေကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်တာကို ဖုံးကွယ်ဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ အာဏာသက်ရောက်စေဖို့နဲ့ စစ်ကောင်စီက ထိန်းချုပ်တဲ့ သတင်းနဲ့ အချက်အလက်တွေ လျော့သွားအောင်လုပ်တဲ့ သတင်းသမားတွေကို ဖမ်းဆီးထောင်ချတာ၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတာတွေ စတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ သတင်းသမားတွေကို နှိမ်နင်းနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
RSFအဖွဲ့ရဲ့ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသတာဝန်ခံ ဒန်နီယယ်ဘတ်စတာ့ဒ်က “မြန်မာနိုင်ငံက ခုလိုဆိုးဝါးတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ စုစည်းထားတဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေကြောင့် RSF အနေနဲ့ အမြဲတမ်း စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေရပါတယ်။ တတိုင်းပြည်လုံးမှာလည်း ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတွေနဲ့အတူ ဂျာနယ်လစ်တွေအပေါ် ချမှတ်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေက ပိုရှည်လာနေတယ်။ ဒါတွေအားလုံးရဲ့ တခုတည်းသော ရည်မှန်းချက်ကတော့ မြန်မာစစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေ လက်အောက်မှာ ဖြစ်ပျက်နေမှုတွေကို ကမ္ဘာက သိရှိလာဖို့ကနေ တားဆီးနိုင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံမှာ သတင်းထောက် ၄ ယောက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး သူတို့ထဲက ၂ ယောက်ကတော့ အကြမ်းဖက် စစ်ဆေးမေးမြန်းတာ၊ ရိုက်နှက်ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်တာတွေကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒီကာလတွေအတွင်း သတင်းသမားအယောက် ၁၃၀ ထက်မနည်း ဖမ်းဆီးထောင်ချခံခဲ့ရပြီး ၇၂ ယောက်ကတော့ အကျဉ်းထောင်တွေထဲမှာ ထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲ ဖြစ်ကာ သတင်းသမား ဒါဇင်နဲ့ချီ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရတာတွေလည်း ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
တချိန်တည်းမှာပဲ အလွတ်တန်း သတင်းထောက် မျိုးစံစိုးကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ထောင်ဒဏ် ၁၅ နှစ်ထိ စံချိန်တင် ချမှတ်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စစ်တရားရုံးတွေကနေ သတင်းသမားတွေအပေါ် ချမှတ်တဲ့ ထောင်ဒဏ်တွေဟာ တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုများပြားလာခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အကုန်တုန်းက ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံရတဲ့ မြန်မာသတင်းသမား ၅၈ ယောက်ရှိခဲ့ရာကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အကုန်မှာတော့ ၁၈၉ ဦးအထိ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသူတွေ တိုးလာခဲ့တယ်လို့လည်း RSF က ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေထဲ မီဒီယာသမားတွေကို ဖမ်းဆီးမှုမှတ်တမ်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံက အများဆုံးဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဒုတိယမြောက်ဖြစ်တယ်လို့လည်း RSF က ပြောပါတယ်။
RSF ရဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အညွှန်းကိန်းစာရင်းထဲက နိုင်ငံ ၁၈၀ မှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အဆိုးဆုံးနိုင်ငံအဆင့် ၁၇၆ မှာ ရှိနေပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်း ၂ နှစ်ပြည့်နဲ့ ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေး ၂ နှစ်ပြည့်အဖြစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှာ ပြုလုပ်မယ့် Silent Strike (အပြင်မထွက် ငြိမ်သက်တိတ်ဆိတ်ခြင်း သပိတ်) နေ့မှာ တပ်ထောက်ခံသူတွေနဲ့ အမျိုးသားရေးသမားတွေကလည်း ရန်ကုန်၊ မြို့ဝောာ်ခန်းမရှေ့မှာ စစ်ကောင်စီ ထောက်ခံပွဲပြုလုပ်ဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။
အဆိုပါ စစ်ကောင်စီတပ်ထောက်ခံပွဲကို မိုက်ကယ်ကျော်မြင့်၊ မင်းသားကြီး (ခ) အောင်ဆန်းဦး၊ ဒေါ်မိုးမိုးခိုင်တို့က ဦးဆောင်ကျင်းပမယ်လို့ သိရပြီး ရန်ကုန်၊ သမ္မတရုပ်ရှင်ရုံရှေ့မှာ နေ့လယ် ၁၂ နာရီလောက် စုဝေးကာ မြို့တော်ခန်းမရှေ့ရှိ မဟာဗန္ဓုလပန်းခြံဘေးကို စီတန်းလှည့်လည်သွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အဆိုပါထောက်ခံပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်ကောင်စီပွဲစဉ်သူတဦးက “၁ ရက်နေ့ကိစ္စက ဟုတ်ပါတယ်။ အစည်းအဝေးမှာ စီစဉ်ထားတာက ကြာပြီ။ ဒီနေ့မှ ကြေညာချက်ထုတ်လိုက်တာ။ ထောက်ကြန့်၊ မြောက်ဥက္ကလာ၊ သာကေတတဝိုက်က ကိုယ့်လူနဲ့ကိုယ် အကြိုအပို့ရှိတယ်။ လုံခြုံရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ နီးစပ်ရာ ခလရ၊ ခမရတွေက တာဝန်ယူပေးမယ်လို့ ပြောထားတယ်။ အစိုးရ ၂ နှစ်ပြည့်နဲ့ ကာ/လုံ ကြိုဆိုပွဲ ပါပါတယ်။ လူကတော့ ကြိုဖိတ်ထားတာ ကြာပြီ။ အခုမှ ကြေညာချက် ထုတ်လိုက်တာပါ” လို့ ပြောပါတယ်။
စစ်ကောင်စီတပ်မတော်ချစ်မြတ်နိုးသူများအဖွဲ့ရဲ့ ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက် ထုတ်ပြန်ချက်မှာ Silent Strike ကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ အဲ့ဒီနေ့မှာ ပုံမှန်အတိုင်း သွားလာကြဖို့၊ လိုအပ်ပါက မြို့နယ်တိုင်းမှာ တပ်ထောက်ခံပွဲတွေ စုပေါင်းပြုလုပ်သွားမယ်လို့ တွေ့ရပါတယ်။
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ရန်ကုန် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားသူတဦးက “စစ်တပ်ကလူတွေအပြင်ထွက်နေတယ်။ သူတို့ကို ထောက်ခံနေတယ်။ အာဏာသိမ်းတာကို လက်ခံနေတဲ့ပုံကို ပြချင်လို့ ပွဲလုပ်တာပဲ။ နွေဦးတော်လှန်ရေးက ၂ နှစ်ပြည့်ပြီလေ။ ဘယ်သူက ဘာလဲ၊ ပြည်သူကလည်း သိတယ်၊ မြန်မာကလည်း သိတယ်၊ ကမ္ဘာကလည်း သိတယ်။ စစ်အာဏာရှင်ဆိုတာ မြန်မာမှာ မင်းအောင်လှိုင် နောက်ဆုံးပဲ။ သူ့တပ်က နောက်ဆုံးပဲ ဖြစ်စေရမယ်။ ပြည်သူကို ပြောချင်တာက သူတို့နဲ့ ဝေးဝေးနေပါ။ တတ်နိုင်ရင် အပြင်မထွက်ပါနဲ့။ အသံတိတ်သပိတ်မှာ ပါဝင်ပေးပါ။ ၁၀ နာရီကနေ ညနေ ၃ နာရီအတွင်းပါပဲ။ အာဏာရှင်ကို ဒီလိုနည်းနဲ့ အာခံပြီး သပိတ်မှာ ပါဝင်ကြပါလို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေး ၂ နှစ်ပြည့်၊ လူထုတိုက်ပွဲ၊ အသံမထွက် ငြိမ်သက်တိတ်ဆိတ်ခြင်းသပိတ် (Silent Strike) ကို ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် မနက် ၁၀ နာရီကနေ ညနေ ၃ နာရီအတွင်း ပြုလုပ်သွားမှာဖြစ်ပြီး “တသံတည်းညီ တချီတည်းရုန်း”၊ “တရားမဝင်ရွေးကောက်ပွဲကို တိုက်ဖျက်ကြ၊ တိတ်ဆိတ်မှုနဲ့သက်သေပြ” စတဲ့ ဆောင်ပုဒ်တွေနဲ့လည်း ကြွေးကြော်ထားပါတယ်။
