داکتر سعید نبییار، یکی از کادرهای برجستهی شفاخانه مرکزی هرات پس از شرکت در یک برنامهی علمی در قزاقستان، از مسیر ایران به سمت هرات برمیگشت که تاکسی حامل او واژگون شد و جان او را گرفت. نبییار تحصیلات عالیاش را در رشتهی دندانپزشکی در کشور روسیه تا مقطع تخصص به پایان رسانده بود. از او یک پسر و یک دختر خردسال باقی مانده است.
یوسف سعیدی، سخنگوی والی طالبان در هرات علت وقوع این رویداد را که روز جمعه (۲۰ میزان) به وقوع پیوست، سرعت زیاد و بیاحتیاطی راننده دانست. وقوع این رویداد بار دیگر سرعت غیرمجاز، بیپروایی رانندگان و نظارت نداشتن طالبان بر شاهراهها را سر زبانها آورده است.
صدیق ۳۰ ساله، از باشندگان هرات که تجربهی سفر به ایران با این تاکسیهای فیروزهایرنگ را دارد، از سرعت غیرمجاز و بیپروایی رانندگان این تاکسیها شکایت میکند. او گفت: «رانندگان تاکسیهای مسیر هرات-مشهد هر رقم که دل شان خواست تیزرانی میکنند و کسی هم نیست که جلو آنان را بگیرد. من سه ماه قبل با این تاکسیها به مشهد رفتم. تمام مسیر را دعا خواندم، از بس راننده تیز میرفت. راننده حتا به رانندگی در حاشیه شاهراه میپرداخت. سفر با تاکسیهای فیروزهای در خاک افغانستان هر لحظه امکان وقوع حادثه را دارد.»
صدیق میگوید هرچند در مسیر شاهراه هرات-اسلامقلعه نظارت وجود ندارد و رانندگان قوانین ترافیکی را رعایت نمیکنند، اما در ایران رانندگان این تاکسیها با احتیاط و با سرعت پایین رانندگی میکنند؛ «وقتی با این تاکسیها وارد خاک ایران میشویم، خیال آدم راحت میشود و رانندگان قوانین ترافیکی را رعایت میکنند. در مسیر شاهراههای ایران، کمرههای امنیتی نصب است و سرعت مجاز ۸۰ کیلومتر در ساعت است. به همین خاطر رانندگان با احتیاط رانندگی میکنند.»

رامین ۲۶ ساله نیز از سفر با تاکسیهای فیروزهای شکایت دارد. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که رانندهی تاکسی در بیشتر مسافت شاهراه هرات-اسلامقلعه بیش از ۱۰۰ کیلومتر در ساعت رانندگی میکرد؛ «یک ماه پیش از هرات به مشهد رفتم. با سرعت زیاد تاکسی، هر لحظه خطر مرگ را تصور میکردم. راننده خیلی با بیاحتیاطی رانندگی میکرد.»
رامین میگوید که در طول مسیر شاهراه هرات-اسلامقلعه، نیرویهای طالبان مانع سرعت غیرمجاز رانندگان تاکسیها نمیشوند؛ «نزدیک ایست بازرسی شده بودیم ولی سرعت موتر زیاد بود. تاکسی دیگر ناگهان دست خود را رها کرد و به دست ما آمد. ما با سراسیمگی سر راننده صدا زدیم که لطفا احتیاط کن و سرعت موتر را کم کن؛ ما عجلهای برای رسیدن نداریم.»
رامین میگوید که رانندگان تاکسیها تنها از سرعت شان در ایستهای بازرسی طالبان در مسیر شاهراه میکاهند.
واکنش به بیپروایی طالبان
شاهراه هرات-اسلامقلعه به طول ۱۰۰ کیلومتر، پر ترددترین شاهراه هرات است که حجم زیادی از کالاهای وارداتی افغانستان از این شاهراه عبور میکند. این در حالی است که طالبان بر کنترل سرعت رانندگان نظارت ندارند.
منابع مردمی به اطلاعات روز گفتند که نیروهای طالبان نیز در این مسیر با سرعت زیاد رانندگی میکنند. بهگفتهی منابع، طالبان از ترس اینکه آماج حملههای احتمالی مخالفان و رقیبان شان قرار نگیرند، توقف کمتری در این مسیر دارند.
برخی از کاربران شبکههای اجتماعی از طالبان میخواهند که مانع سرعت بلند رانندگان در مسیر شاهراههای هرات شوند. عبدالقدیر صالحی، یکی از کاربران فیسبوک نوشت که نمیداند در مقابل سرعت غیرمجاز رانندگان به کجا دادخواهی کند.
او در حساب فیسبوکش نوشته است: «داغ شهادت نبییار خنجری [فروشده] در قلب هرات است. باید در برابر کدام اداره دادخواهی کنیم تا جلو تیزرانی رانندههای بیمسئولیت را بگیرند …چرا جان انسانها اینگونه بیارزش شده نزد ما؟»
وحید پیمان، خبرنگار در حساب فیسبوک خود تیزرانی تاکسیرانان مسیر هرات-مشهد را به مسابقات رالی فرانسه تشبیه کرده است؛ «من بارها با این تکسیها از هرات به مشهد و بر عکس آن سفر کردم. از هرات تا اسلامقلعه تمام وجود آدم میلرزد. همین که وارد خاک ایران میشویم، رانندهها از ترس تطبیق قانون، بلافاصله به مردان قانونمند، محتاط و قابل قدر بدل میشوند. در مسیر بر عکس نیز، آنان تا مرز دوغارون، نمونهای از یک رانندهی تمامعیار که موبهمو قانون را رعایت میکنند، هستند. اما اینسوی مرز که قدم میگذارند، در سرک دوطرفه، گویا در مسابقات رالی فرانسه شرکت کردهاند.»

تاکسیهای گرانقیمت اما بیپروا
مدل موترهایی که در بخش ترانزیت مسافران در مسیر شاهراه هرات-مشهد کار میکنند باید بالاتر از ۲۰۱۵ باشد. قیمت این موترها بلند است. رانندگان نیز با سرعت زیاد در تلاش اند تا مسافران بیشتری را به مقصد برسانند و هزینههایشان را تأمین کنند. بهگفتهی رانندگان، کرایه هر نفر از هرات تا مشهد هزار و ۵۰۰ افغانی است.
فهیم احمدی ۳۰ هزار دالر را صرف خریداری موتر، پلیت، امتیاز و جواز ترانزیت کرده است تا قادر به انتقال مسافران میان هرات و مشهد باشد. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت بهدلیل اینکه طالبان نظارتی بر مسیر شاهراه ندارند، رانندگان به هر سرعتی که خواسته باشند، مسافران را انتقال میدهند.
او گفت: «من پنج سال میشود که در مسیر هرات-مشهد هستم و بیشتر بیاحتیاطی از سوی ما رانندگان است. شاهراه هم معیاری نیست و خیلی کمعرض است. باید شاهراهها یکطرفه باشد تا رویدادهای ترافیکی کم شود. طالبان پول زیادی از محصول محمولههای ترانزیتی میگیرند، اما در قسمت بازسازی شاهراه کاری نمیکنند.»
فهیم معتقد است که ایستهای بازرسی برای کنترل سرعت رانندگان در مسیر شاهراهها باید افزایش یابد؛ «از فلکه مولانا جامی الی نقطه صفری اسلامقلعه کوچکترین ایست بازرسی و یا نظارتی از سوی ترافیک و ریاست ترانسپورت وجود ندارد. وقتی به خاک ایران داخل میشویم همهی ما قانونمند میشویم و کوشش ما این است که تخطی رخ ندهد چون در آنسوی خط، پرسان و کنترل است. باید یک راهکار و لایحه برای تنظیم سرعت مجاز در مسیر شاهراه هرات-اسلامقلعه تصویب شود. تا چه وقت بیقانون باشیم و با جان خود و مردم خود بازی کنیم؟»
غلامنبی فرخی، معاون مدیریت ترافیک طالبان در هرات افزایش رویدادها و سانحههای ترافیکی در مسیر شاهراهها را تأیید میکند اما آماری در این مورد ارائه نکرد. او علت عدم کنترل و نظارت بر شاهراههای این ولایت را کمبود نیروی ترافیک در هرات میخواند.
او گفت: «بیشتر رویدادهای ترافیکی در شاهراهها رخ میدهد و دلیل بیشتر این رویدادها بیاحتیاطی رانندگان است. افزایش موترهای فرمانراسته که راننده ساحهی دید وسیع ندارد، نیز باعث افزایش رویدادهای ترافیکی شده است. خرابی شاهراهها نیز از علت بروز این رویدادها است.»
شاهراههای کمعرض و فاقد علایم ترافیکی هرات به جادههای مرگ در این ولایت مبدل شدهاند که هر روز از باشندگان این ولایت و مسافران قربانی میگیرند.