در دودههای که طالبان بهعنوان یک گروه مخالف مسلح در برابر نظام جمهوری افغانستان و متحدان غربیاش میجنگیدند، موتورسایکل یکی از ابزارهای محبوب در میان چریکهای طالبان بود. طالبان پس از رسیدن به قدرت، موتورسایکل را -در کنار ابزارهای دیگر حمله و انتحار- همچون نمادی از جهاد و پیروزی به نمایش گذاشتند. طالبان قبلا در سلسله مراسمی که بهمناسبت تجلیل از بازگشت خود به قدرت برگزار کرده بودند، رژهی نظامی نیروهای خود را با افراد موتورسایکلسوار نمایش داده بودند. در ماه ثور سال گذشته، حاجی یوسف وفا، والی طالبان در بلخ یک موتورسایکل مجهز با مواد منفجره را به موزیم روضه در مزار شریف سپرده بود.
استفادهی نیروهای مسلح طالبان از موتورسایکل برای مدت کوتاهی پس از رویکارآمدن مجدد این گروه کاهش یافت. در این دوره، طالبان کوشیدند با نمایش موترها و وسایط نظامی و غیرنظامی بهجامانده از نظام پیشین اقتدار نویافتهی خود را به رخ مردم و ناظران بیرونی بکشند. اما اکنون، طالبان دوباره به موتورسایکل روی آوردهاند و اینبار به نظر میرسد که ملاحظات عملی متفاوتی طالبان را به سمت این وسیلهی چابک رانده است.
بسمالله تابان، یکی از مقامهای ارشد پولیس در حکومت پیشین و پژوهشگر مطالعات امنیتی به خبرنگار روزنامه اطلاعات روز گفت که شماری از رنجرها و تانکهای هاموی حکومت پیشین از سوی نیروهای طالبان بهدلیل نابلدی و استفادهی غیرمعیاری، غیرعملیاتی شدهاند و ترمیم و تأمین قطعات آنها هزینهبر است؛ به همین دلیل طالبان به استفاده از موتورسایکل و موترهای سواری روی آوردهاند.
مقامهای طالبان البته به این ناگزیری اشارهای نمیکنند و رو آوردن مجدد این گروه به موتورسایکل را بخشی از روشهای عادی تأمین امنیت میدانند. عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت داخلهی طالبان یکشنبه (۲۹ میزان) در حساب ایکس خود نوشت که قطعهی سیار ۴۰ نفری با موتورسایکل را در شهر قندوز ایجاد کردهاند. او گفت که این قطعه جهت تأمین امنیت شهر به شکل گزمههای سیار عمل و در مواقع اضطراری به مسائل امنیتی بهگونهی عاجل رسیدگی خواهد کرد.
روزنامه اطلاعات روز در گفتوگو با باشندگان ولایتهای هرات، فاریاب، پنجشیر و تخار دریافته است که استفادهی طالبان از موتورسایکل به شکل محسوسی افزایش یافته است.
فیروز، یکی از باشندگان شهر تالقان، مرکز تخار در مورد گشتزنی نیروهای گزمهای موتورسایکلسوار طالبان گفت: «یک کمپل را بالای موتورسایکل قرار میدهند و با سلاح، لباس و کلاه قندهاری، دستار سیاه یا سفید در سطح شهر گشتزنی میکنند. نیروهای طالبان سوار بر موتورسایکل کلاشینکف روسی و سلاحهای امریکایی دارند.»
به روایت فیروز، نیروهای پولیس طالبان در قیاس با اوایل رویکارآمدن این گروه، از موترهای رنجر و تانکهای هاموی بهجامانده از حکومت پیشین کمترین استفاده را میکنند؛ «من از طالبان شنیدهام که قوماندانی امنیهی این گروه در تخار به نیروهای موتورسایکلسوار سهمیه پترول در نظر گرفته است تا در امور امنیتی و رفتوآمدن شان به محل وظیفه استفاده کنند.»

در ولایت هرات در غرب افغانستان حتا نیروهای طالبان افراد متهم به جرایم را توسط موتورسایکل به حوزههای امنیتیشان انتقال میدهند. محمدعلی، باشندهی هرات به روزنامه اطلاعات روز گفت: «در یکی از محلات ناحیهی هفتم شهر هرات بودم که دیدم طالبان دو جوان بین سنین ۱۸ الی ۲۰ سال را که به اتهام دزدی بازداشت کرده بودند و دستانشان را با دستمال از پشت بسته بودند، با موتورسایکل به حوزهی امنیتی انتقال میدادند.»
محمدعلی میگوید که نیروهای پولیس طالبان هنگام گزمه با موتورسایکل سلاحهای خود را بر شانهیشان آویزان میکنند تا مردم متوجه شوند که آنان مسلح هستند؛ «نیروهای طالبان سوار با موتورسایکل به محل رویدادها میروند. وقتی طالبان گزمه میکنند در هر موتورسایکل دو الی سه طالب سوار هستند. نیروهای مستقر در حوزههای امنیتی این گروه از موترهای رنجر و تانکهای هاموی مانند حکومت پیشین استفاده نمیکنند. من فکر میکنم که پول پترول این موترها را ندارند و موتورسایکل کممصرف است.»
در ولایت فاریاب در شمالغرب افغانستان، پولیس طالبان ۶۰ موتورسایکل را به نیروهایش جهت تأمین امنیت و گزمههای داخل شهری داده است و در عوض رنجر و تانکهای هاموی از این موتورسایکلها استفاده میشود.
گلمحمد، باشندهی فاریاب به روزنامه اطلاعات روز گفت که در اوایل این ۶۰ موتورسایکل یک جایی در شهر گشتزنی میکردند، اما اکنون در گروههای کوچکتر این موتورسایکلها در شهر گزمه دارند؛ «نیروهای موتورسایکلسوار طالبان اونیفرم نظامی دارند و حالا کمپل هم در صندلی موتورسایکل جابهجا کردهاند تا هر وقت هوا خنک بود، از آن استفاده کنند.»
او افزود که نیروهای موتورسایکلسوار طالبان موترها و موتورسایکلهایی را که مشکوک تشخیص بدهند، متوقف و سپس بازجویی میکنند.
منابع مردمی در پنجشیر هم به اطلاعات روز گفتهاند که نیروهای پولیس و استخبارات طالبان به استفاده از موتورسایکل در عوض رنجر و تانکهای هاموی روی آوردهاند؛ اما نیروهای اردویشان هنوز از موتورسایکل استفاده نمیکنند.

کمبود قطعات رنجر و هاموی
بسمالله تابان استفاده از موتورسایکل را تنها در جنگ چریکی بهخاطر جغرافیای پیچیدهی افغانستان مؤثر میداند، اما در راستای تأمین امنیت در شهرها ناکارا میداند.
آقای تابان به اطلاعات روز گفت: «استفاده از موتورسایکل از سوی طالبان میتواند که زمینهی سوءاستفادهی افراد این گروه و سایر افراد را نیز بیشتر سازد؛ چرا که طالبان اونیفرم مشخصی ندارند و اگر وسایط رسمی آنان حذف شود، در واقع هرجومرج به تمام معنا بهبهانهی تأمین امنیت آغاز خواهد شد.»
بسمالله تابان میگوید که طالبان قادر به ترمیم رنجر و تانکها نیستند؛ «وسایط و تجهیزات لجستیکی باقیمانده از نظام جمهوریت به حفظ و مراقبت مداوم در بخش پرزهجات و روغنیات ضرورت دارد، اما این کار خیلی هزینهبر است؛ پرزهجات اکثر این وسایط در افغانستان قابل یافت نیست. طالبان میخواهند که با شیوههای دیگر (استفاده از موتورسایکل) از فروپاشی مطلق حاکمیت سرنیزهی خود جلوگیری کنند.»
این پژوهشگر امنیتی میگوید که مصرف تیل موتر رنجر در هر ۱۰۰ کیلومتر در ساحههای غیرکوهستانی با وضعیت آبوهوای مناسب، ۱۸ لیتر است، اما در زمستان و ساحات کوهستانی مصرف تیل بلندتر میرود؛ «مصرف تیل و تعویض روغنیات (مبلایل، گریس) تانکهای هاموی از رنجر بیشتر است. شیشههای رنجر و هاموی به مشکل در بازار یافت میشود. تایرهای رنجر در بازار آزاد یافت نمیشود. پرزهجات رنجر باید از کشورهای خلیج، از جمله امارات متحده عربی خریداری شود و پرژهجات تانکهای هاموی به مراتب سختتر از رنجر یافت میشود.»
بیش از سه سال از بازگشت طالبان به قدرت میگذرد و تا امروز هیچ کشوری حکومت این گروه را بهرسمیت نشناخته و حاضر نشده است در بخش نظامی با این گروه همکاری تکنیکی بکند. کارشناسان امنیتی معتقد هستند که با گذشت هر روز مشکلات طالبان در بخش تأمین قطعات تسلیحات شان بیشتر میشود.