بنا بر اطلاعات بهدستآمده از باشندگان هرات، دزدان در این ولایت در چند قدمی پاسگاههای طالبان دست به سرقت میزنند، اما نیروهای طالبان در اکثر موارد اقدامی برای مهار این رویدادها نمیکنند و وقتی وعدهی رسیدگی به شکایات قربانیان را میدهند نیز عملا کاری نمیکنند.
نوید، دانشجوی ۲۰ سالهی هراتی میگوید حدود یک ماه پیش در منطقهی «پل منار دار» ولسوالی انجیل موتورسایکلش در فاصلهی نزدیک به یک پاسگاه امنیتی طالبان با تهدید سلاح به سرقت رفت.
او توضیح میدهد: «صبح وقت میخواستم دانشگاه بروم که دو نفر موتورسایکلسوار که صورتشان را با دستمال پوشانده بودند، در ۳۰۰ متری پوستهی امنیتی طالبان در پل منار دار ولسوالی انجیل جلو من را گرفتند و با زور تفنگچه موتورسایکلام را بردند.»
نوید که تازه موتورسایکلش را خریده بود، ادامه میدهد: «موتورسایکل را ۵۵ هزار افغانی خریده بودم. همیشه میگفتند حالا دزدی نیست و میتوانید از وسایلتان با خاطر آرام استفاده کنید. داخل حوزه شدم. طالبان با لباس شخصی در گوشهای از صحن حوزه روی فرش نشسته بودند. سلاحهایشان را نیز در کنارشان گذاشته بودند. پیشتر رفتم و جریان را برایشان بازگو کردم که در چند قدمی پوستهی امنیتی این کار شده است. برایم گفتند که موضوع را بررسی میکنیم.»
او میگوید با گذشت سه هفته هنوز منتظر بررسی طالبان است اما تا اکنون خبری از موتورسایکل و دزدان نیست.
نوید میافزاید که پس از دزدی موتورسایکلش، رفتوآمد به دانشگاه برایش دشوار شده است؛ «بهدلیل اینکه خانهی ما در مسیر دورتر از شهر واقع شده است، موتورسایکل را خریداری کردم تا به راحتی و زودتر به دانشگاه برسم، غافل از اینکه دزدان آن را میبرند.»
سرقت با خاطر جمع
مرتضی، دیگر باشندهی هرات نیز قربانی سرقت مسلحانه شده است. او میگوید هفتهی گذشته هنگام بازگشت از دکان در ناحیهی ششم هرات، دو دزد موتورسایکلسوار تلفن همراه و پول نقد او را در فاصلهی ۵۰۰ متری از یک پاسگاه طالبان سرقت کردند.

مرتضی روایت میکند: «ساعت شش شام بود که از دکان طرف خانه میآمدم. دو فرد موتورسایکلسوار جلو من را گرفتند. بسیار ترسیدم. دست و پایم به لرزه افتاده بود. برایشان گفتم چه میخواهید؟ گفتند هرچه به جیبهایت داری بیرون کن. یکی از آنان تفنگچهاش را بیرون کشید. نفر دیگر جیبهایم را تلاشی کرد. موبایل و ۵۰۰ افغانی پول نقدم را گرفتند و فرار کردند.»
مرتضی میافزاید: «دزدان صورتشان را با دستمال همانند طالبان پوشانده بودند. لباسهای بلند و پاچههای گشاد داشتند. ظاهرشان به جوانهای بین ۲۵ تا ۳۰ ساله میخورد.»
مرتضی میگوید پس از این حادثه، خودش را به پاسگاه طالبان رساند؛ «پوسته امنیتی کمتر از ۵۰۰ متر از ساحهای که دزدان تلفنم را بردند بود. رفتم به حوزه. طالبان سرگرم اختلاط و خنده با یکدیگر بودند. من به آمریت جنایی حوزهی مربوطه راهنمایی شدم. داخل اتاق رفتم. چهار طالب با لباسهای شخصی در اتاق نشسته بودند. نمیتوانستم تشخیص بدهم که کدام آمر جنایی و کدام سرباز و یا مراجعهکننده. گفتم آمر جنایی کیست؟ از بینشان یک طالب گفت من هستم، مشکل چیست؟ برایشان گفتم که دزدان تلفنم را گرفتند. قضیه را برایشان گفتم که ۵۰۰ متر دور از شما این اتفاق افتاده است. برایم گفتند برو یک عریضه نوشته کن ما پیگیری میکنیم.»
او میگوید که طی یک هفتهی گذشته دو بار به حوزهی امنیتی طالبان سر زده، اما هر بار به او گفتهاند که تا اکنون سرنخی از دزدان پیدا نکردهاند.
باشندگان هرات میگویند دزدیهای مسلحانه بهشدت در این ولایت افزایش یافته است. با اینحال، بهدلیل کنترل شدید رسانههای داخلی و ترس از طالبان، مردم نمیتوانند به راحتی صدای خود را بلند کنند.
بهگفتهی این باشندگان، اغلب موارد دزدی به طالبان گزارش میشود، اما نیروهای این گروه در حوزههای امنیتی رسیدگی جدی به این شکایات انجام نمیدهند.
طالبان بدون یونیفورم مشخص
نبود یونیفورم نظامی مشخص برای نیروهای طالبان در هرات یکی از چالشهای کلیدی است که باشندگان این ولایت با آن روبهرو هستند. بهگفتهی آنان، این موضوع باعث شده تا نتوانند میان نیروهای طالبان و دزدان مسلح تمایز قایل شوند.
یافتههای روزنامه اطلاعات روز نشان میدهد که اکثر نیروهای طالبان در حوزههای امنیتی و ایستهای بازرسی هرات با لباس شخصی فعالیت میکنند و اهمیتی به یونیفورم نظامی نمیدهند. حتا در مناطق کلیدی مانند چوک گلها، چوک سینما، شهر نو و دروازه ملک، طالبان بدون یونیفورم و با لباس شخصی مردم را بازرسی میکنند.
مصاحبهشوندگان این گزارش میگویند که در حوزههای امنیتی طالبان نیز نیروهای این گروه با لباس شخصی و سلاح بر دوش دیده میشوند. بلال، یکی از باشندگان هرات که سه ماه پیش در ناحیهی هفتم شهر هرات با دزدان مواجه شده است، به اطلاعات روز گفت:
«سه ماه قبل به داخل کوچه هوا ده دو نفر که لباس محلی به تن داشتند و سلاح نیز همراهشان بود، من را متوقف کردند. وقتی به آنان نزدیک شدم، با خودم گفتم ممکن طالبان باشند و بازرسیام کنند. ساعت ۱۱ شب بود و هر دو نفر مجهز به سلاح بودند. یکی به من گفت که پایین شو از موتر. پایین شدم. سیلی محکمی به صورتم زد و گفت آرام منطقه را ترک میکنی و صدایت را نمیکشی اگر نه تو را میکشیم. هر دو موتورم را سوار شدند و بردند.»
بلال میگوید که بلافاصله به حوزهی امنیتی طالبان مراجعه کرده، اما پاسخ مناسبی دریافت نکرده است؛ «بعد از پنج دقیقه انتظار مقابل حوزهی امنیتی طالبان، نفر نوکریوال، که فارسی را هم خوب نمیدانست، با لباس شخصی از کلکینچهی اتاق نوکریوالی گفت این وقت شب اجازه نیست و چه میخواهی؟ موضوع را برایش گفتم. به من گفت که فردا صبح بیا. حالی کسی نیست.»
بلال که موترش کرولای شیب خوستی بود و بهتازگی جواز سیرش را تمدید کرده بود، میگوید: «موترم یکونیم لک افغانی قیمت داشت. دو ماه قبل چون ترافیک به جواز سیر خیلی گیر میداد، رفتم و باقیات را پرداختم. با تصفیه باقیات، موترم را ۱۵۰ هزار افغانی در بازار میخریدند. در این شرایط بد اقتصادی و بیکاری، پول هنگفتی از سرمایهام را از دست دادم. فردای آن روز که به حوزه رفتم، وعدههای دروغی به من دادند و گفتند که ما پیگیری میکنیم. با جوابی که از طالبان دریافت کردم، دیگر امیدی برای پیدا کردن موترم ندارم.»
بهگفتهی بلال، تفکیک طالبان از دزدان مسلح برای باشندگان هرات دشوار شده است؛ «بسیاری از دزدان با پوشش محلی شبیه طالبان، با خیال راحت دست به دزدی میزنند. طالبان به من گفتند که نباید در مورد دزدی موترم با کسی صحبت کنم.»
در یکی از ویدیوهایی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده است، دیده میشود که دزدان مسلح در جادهی فرهنگ در ناحیهی ششم هرات، موتورسایکلی را متوقف کرده و با تهدید سلاح آن را سرقت میکنند. این ویدیو نشان میدهد که دزدان با پوششی شبیه طالبان، صورت خود را پوشانده و بدون هیچ مانعی دست به دزدی میزنند.
باشندگان هرات میگویند این ویدیو تنها نمونهی کوچکی از دزدیهای مسلحانه در این ولایت است. بهگفتهی آنان، بسیاری از مردم بهدلیل ترس از طالبان، جرأت انتشار ویدیوها یا صحبت دربارهی دزدیها را ندارند.

طالبان و ادعای تأمین امنیت
فرماندهی امنیهی طالبان در هرات تلاش میکند تا از انتشار رویدادهای امنیتی مانند دزدیهای مسلحانه جلوگیری کند. با اینحال، باشندگان هرات میگویند که دزدیها در نزدیکی پاسگاههای طالبان و بدون هیچ هراسی انجام میشود، اما طالبان در مهار این حوادث ناکام بودهاند.
وزارت داخلهی طالبان دو سال پیش اعلام کرده بود که یونیفورم مشخصی برای نیروهای خود تنظیم خواهد کرد، اما با گذشت سه سال، بسیاری از نیروهای طالبان همچنان بدون یونیفورم هستند. این امر باعث شده است که دزدان مسلح نیز از این پوشش به نفع خود بهرهبرداری کنند و مردم را به اشتباه بیندازند.
این وضعیت بهویژه در شرایطی که باشندگان هرات با مشکلات اقتصادی شدید دستوپنجه نرم میکنند، زندگی را برایشان دشوار کرده است.
طالبان به این باور هستند که نشر رویدادهای امنیتی ادعای آنان دربارهی تأمین امنیت را زیر سؤال میبرد و از اینرو تلاش میکنند اوضاع امنیتی را مطلوب نشان دهند. این رویکرد باعث شده است که دزدیهای مسلحانه، که بهگفتهی باشندگان هرات بهشدت افزایش یافته، کمتر به رسانهها راه یابد.
تصاویری که از سوی فرماندهی امنیهی طالبان منتشر شده است، مانند لحظهی تسلیمدهی یک تلفن همراه سرقتشده به صاحبش، نشاندهندهی تلاش طالبان برای نمایش موفقیتهای امنیتی است. اما بررسی خبرنامههای روزانهی این فرماندهی تصویر دیگری را آشکار میکند. این خبرنامهها، که بیشتر دستآوردهای امنیتی طالبان را برجسته میکنند، حاکی از افزایش چشمگیر دزدیهای مسلحانه در هرات طی ماههای اخیر هستند.
براساس آمار منتشرشده از سوی فرماندهی امنیهی طالبان در هرات، از تاریخ ۱۰ تا ۲۵ عقرب، دستکم ۲۷ فرد به اتهام سرقت بازداشت شدهاند. این تعداد تنها در مدت ۱۵ روز گزارش شده و نشاندهندهی بخشی از موارد سرقتهایی است که طالبان برای نمایش توانمندیهای امنیتی خود به آن پرداختهاند.
این آمارها، بهرغم تلاش طالبان برای کنترل روایتهای امنیتی، نگرانیهای عمیقی را در میان باشندگان هرات ایجاد کرده است. بسیاری از آنان باور دارند که طالبان نه تنها در تأمین امنیت ناکام بودهاند، بلکه نبود یونیفورم مشخص برای نیروهای این گروه، دزدان را جسورتر کرده است. این وضعیت موجب شده که مردم نتوانند میان نیروهای طالبان و دزدان مسلح تمایز قایل شوند و این امر به تشدید ناامنیها دامن زده است.
بهگفتهی برخی از باشندگان، افزایش دزدیهای مسلحانه در هرات تنها یک جنبه از بحران امنیتی در این ولایت است؛ بحرانی که طالبان با تلاش برای سانسور رسانهها و محدود کردن دسترسی به اطلاعات، سعی در پنهان کردن آن دارند.