«امارت اسلامی اجازه بدهد، همین گرفتن تاجیکستان برعهده‌ی من باشد.»
این سخن را مولوی امان‌الدین منصور، فرمانده قول اردوی ۲۱۷ عمری طالبان گفته است. او در ویدیویی از اشتیاق سربازان تحت امر خود برای حمله به خاک تاجیکستان می‌گوید:
«همین [مجاهدین] تخار، قندوز و بدخشان بس است. ان‌شاءالله همین مجاهدین را اگر امر کنی، تمام ولایت بدخشان تاجیکستان را می‌گیرند. همین قسم شوقی و شله هستند و منتظر دستور اند.»
این اقدامات تحریک‌آمیز طالبان علیه تاجیکستان و تهدید تمامیت ارضی آن کشور سبب شده که دولت دوشنبه با ابراز نگرانی از افزایش خطر تروریسم در افغانستان و احتمال سرایت آن به خاک تاجیکستان، استحکامات مرزی خود را تقویت کرده و رزمایش‌های نظامی را در مناطق مرزی برگزار کند.
فرمانده قول اردوی ۲۱۷ طالبان همچنان ادعا کرده است که تنها مانع حمله به تاجیکستان، اتحاد این کشور با مسکو است، اما به‌گفته‌ی او، روسیه پس از جنگ اوکراین تضعیف شده و قادر به حمایت جدی از تاجیکستان نیست.
پس از انتشار گسترده‌ی این اظهارات، مولوی امان‌الدین منصور از موضع خود عقب‌نشینی کرد. او با انتشار ویدیویی در شبکه‌ی ایکس گفت که سخنانش مربوط به گذشته بوده و مخالفان طالبان آن را دستکاری کرده‌اند.
او در این ویدیو می‌گوید: «حرف و سخنی که نشر شده، بسیار کهنه است و البته رقیبان حالا در رسانه‌ها منتشر کرده‌اند. دشمنان آن ویدیو را رنگ و روغن دادند و تعریف کردند و برای خراب کردن روابط دو کشور همسایه در رسانه‌ها پخش کردند.»
تهدید مسلحانه
پس از بازتاب گسترده‌ی ویدیوی مولوی امان‌الدین منصور، یک جنگ‌جو که مشخص نیست وابسته به نیروهای رسمی طالبان است یا از اعضای طالبان تاجیکستانی، امام‌علی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان و دولت او را مستقیما با سلاح تهدید کرده است.
او در یک ویدیو خطاب به حکومت تاجیکستان می‌گوید: «به حکومت طاغوتی تاجیکستان، خاصتا رییس‌جمهور، ان‌شاءالله به فضل و کرم پروردگار، روزبه‌روز در پیشرفت هستیم و امیدواریم که الله متعال روزی برای ما نصیب کند که در داخل تاجیکستان و پایتخت دوشنبه، با همین سلاح، با عزت و عفت وارد شویم.»
او همچنین از شهروندان تاجیکستان می‌خواهد که به طالبان بپیوندند؛ «ان‌شاءالله ما شما (اشاره به حکومت تاجیکستان) را نخواهیم گذاشت که به این ظلمی که تا حالا می‌کنید، ادامه دهید. از شما برادران عزیز دعوت می‌کنم که بیایید به صف برادران مجاهد، این قافله‌ی مجاهدین در حال حرکت است.»
در ویدیوی دیگر، شماری از جنگ‌جویان در حال تیراندازی دیده می‌شوند. برخی از فعالان تبلیغاتی طالبان این ویدیو را منتشر کرده و ادعا کرده‌اند که نیروهای‌شان وارد خاک تاجیکستان شده‌اند. اما یافته‌های روزنامه اطلاعات روز نشان می‌دهد که این ویدیو مربوط به درگیری‌های مرزی در تاجیکستان نیست و زمان دقیق ضبط آن نیز مشخص نمی‌باشد.
با این‌حال، این نخستین‌بار نیست که طالبان رفتارهای تحریک‌آمیز در مرز تاجیکستان از خود نشان می‌دهند. در طول سه‌ونیم سال حاکمیت مجدد طالبان، مقام‌های این گروه بارها با بازدید از مناطق مرزی، اقدام به تقویت پاسگاه‌ها و استحکامات نظامی کرده‌اند. این تحرکات، همراه با اظهارات تهدیدآمیز، نگرانی‌های دوشنبه را درباره‌ی امنیت ملی خود افزایش داده است.
روابط پرتنش دوشنبه با طالبان
تاجیکستان تنها کشور همسایه‌ی افغانستان است که ازسرگیری روابط دیپلماتیک را مشروط به تشکیل حکومت همه‌شمول، تأمین حقوق زنان و مبارزه با تروریسم کرده است. دوشنبه همچنین درخواست‌های مکرر طالبان برای واگذاری سفارت افغانستان در این کشور را رد کرده و همچنان از محمدظاهر اغبر، سفیر دولت پیشین افغانستان حمایت می‌کند.
این تنش‌ها، همراه با اتهام‌های طالبان مبنی بر حمایت احتمالی تاجیکستان از گروه‌های مخالف مسلح، از جمله «جبهه مقاومت ملی افغانستان» به رهبری احمد مسعود، باعث تشدید اختلافات میان دو طرف شده است. هرچند دولت تاجیکستان به‌طور رسمی یا غیررسمی موضع روشنی در حمایت از مخالفان طالبان نگرفته، اما این گمانه‌زنی‌ها همچنان به بی‌اعتمادی میان طالبان و دوشنبه دامن زده است.
افغانستان و تاجیکستان بیش از هزار و ۳۵۰ کیلومتر مرز مشترک دارند، اما یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های دوشنبه، حضور جنگ‌جویان جماعت انصارالله در مناطق مرزی است. هرچند آمار دقیقی از تعداد این جنگ‌جویان در دست نیست، تخمین‌ها حاکی از آن است که بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر از اعضای این گروه در خاک افغانستان حضور دارند.
تهدید جماعت انصارالله
جماعت انصارالله که به‌عنوان طالبان تاجیکستان شناخته می‌شود، در سال ۲۰۰۶ به رهبری امرالدین طباروف تأسیس شد. این گروه در رویای تطبیق شریعت اسلامی شبیه به حکومت طالبان در تاجیکستان است. این گروه متشکل از مخالفان اسلام‌گرای دولت تاجیکستان است و برخلاف دیگر گروه‌های اسلام‌گرا، آتشبس ۱۹۹۷ که به جنگ داخلی تاجیکستان پایان داد را نمی‌پذیرد.
امرالدین طباروف در سال ۲۰۱۵ در درگیری با نیروهای دولت پیشین افغانستان در ولایت قندوز کشته شد و پس از او مهدی ارسلان رهبری این گروه را برعهده گرفت. از آن زمان، این گروه به‌عنوان یکی از تهدیدهای امنیتی اصلی برای تاجیکستان شناخته می‌شود.
برخی از فرماندهان بلندپایه‌ی طالبان، از جمله قاری فصیح‌الدین فطرت، رییس ستاد ارتش طالبان، و مولوی امان‌الدین منصور، فرمانده قول اردوی ۲۱۷ عمری، متهم به حمایت از جماعت انصارالله هستند.
جنگ‌جویان این گروه در کنار طالبان تاجیک‌تبار، به‌ویژه در ولایت بدخشان، در جنگ علیه دولت پیشین افغانستان نقش داشته‌اند. اکنون، با حمایت طالبان از این جنگ‌جویان، دوشنبه نگران آن است که جماعت انصارالله بتواند از خاک افغانستان به‌عنوان پایگاهی برای فعالیت‌های خود علیه تاجیکستان استفاده کند.
دولت تاجیکستان از افزایش فعالیت‌های گروه‌های تروریستی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان نگران است. طالبان تاجیکستانی که عمدتا در مناطق شمال و شمال‌شرق افغانستان حضور دارند، در کنار طالبان افغان علیه نظام جمهوری پیشین جنگیده بودند و به همین دلیل، ارتباط نزدیک و مستحکمی با این گروه دارند.
در طول سه‌ونیم سال حاکمیت طالبان، هیچ گزارشی مبنی بر اقدام این گروه علیه طالبان تاجیکستانی منتشر نشده است. این امر باعث افزایش گمانه‌زنی‌ها شده که حکومت طالبان با پناه دادن به این جنگ‌جویان، از آنان به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر دولت دوشنبه استفاده می‌کند.
در دوران نظام جمهوری، دولت افغانستان علیه گروه‌های افراطی و تروریستی منطقه عملیات نظامی انجام می‌داد. به همین دلیل، گروه‌هایی مانند طالبان تاجیکستانی مجبور بودند به مناطق تحت کنترل طالبان پناه ببرند. اما اکنون که طالبان در سراسر افغانستان حاکم هستند، هیچ مانعی برای رشد و گسترش این گروه‌های بنیادگرا وجود ندارد و آن‌ها بدون محدودیت به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند.
تاجیکستان نیز با افزایش استحکامات نظامی و اعزام نیرو به مرزهای مشترک با افغانستان، در تلاش برای مقابله با تهدیدات امنیتی است. این کشور طی چند سال اخیر چندین رزمایش نظامی مشترک با روسیه انجام داده است. مسکو، یکی از مهم‌ترین متحدان دوشنبه، در خاک تاجیکستان پایگاه نظامی دارد، و تاجیکستان امیدوار است که با کمک روسیه، خطر تروریسم را از خاک افغانستان دفع کند یا حداقل کاهش دهد.
سال گذشته، کمیته امنیت ملی تاجیکستان اعلام کرد که سه عضو جماعت انصارالله پس از ورود به خاک این کشور کشته شدند. تصاویر منتشرشده از سوی تلویزیون دولتی تاجیکستان نشان می‌داد که این جنگ‌جویان به سلاح‌های امریکایی رهاشده در افغانستان مجهز بودند. نیروهای امنیتی تاجیکستان چندین‌بار دیگر نیز اعلام کرده‌اند که حملات تروریستی از خاک افغانستان را خنثا کرده‌اند.
مبارزه با افراط‌گرایی دینی
امام‌علی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان رهبری یک حکومت سکولار را برعهده دارد و در سال‌های اخیر، تحت عنوان مبارزه با «افراط‌گرایی دینی»، محدودیت‌هایی بر پوشش و برخی از مراسم مذهبی اعمال کرده است. این سیاست‌ها، باعث نارضایتی برخی از گروه‌های اسلام‌گرا، از جمله طالبان تاجیکستانی شده است. این گروه‌ها با استفاده از تبلیغات ضدحکومتی، سعی دارند نیروهای جدیدی برای ادامه‌ی شورشگری جذب کنند.
در سال‌های اخیر افراط‌گرایی اسلامی در تاجیکستان نیز افزایش یافته است. برخی از شهروندان این کشور تحت پرچم گروه داعش در عراق و سوریه جنگیده‌اند و تعدادی دیگر نیز به گروه هیأت تحریر شام در سوریه پیوسته‌اند. هنگام سقوط حکومت بشار اسد، برخی از این جنگ‌جویان ویدیوها و تصاویر عضویت خود در هیأت تحریر شام را منتشر کرده بودند.
با افزایش تهدیدهای تروریستی در منطقه، روابط پرتنش میان طالبان و دوشنبه همچنان ادامه دارد. تاجیکستان به‌عنوان کشوری که رویکرد سخت‌گیرانه‌ای در برابر گروه‌های اسلام‌گرا اتخاذ کرده، بیش از پیش در معرض تهدیداتی قرار گرفته که منشأ آن در افغانستان است. این تنش‌ها، در کنار مداخلات قدرت‌های منطقه‌ای، می‌تواند تأثیرات ژرفی بر امنیت آسیای مرکزی داشته باشد.