Page 66 - gap go tren dat my

tôi đi xem. Đây là nơi phục chế pháo đài ngày trước của đại tá
Sutter, người có công sáng lập ra thủ phủ Sacramento từ mấy trăm

năm trước. Pháo đài không rộng lắm, có tường cao bao quanh, bên
trong dọc theo tường là những phòng nhỏ đặc biệt được sử dụng
cho các sinh hoạt của pháo đài. Chính giữa là một ngôi nhà gỗ lớn
hai tầng, nơi ở và làm việc của ban chỉ huy. Ngoài ra còn nhiều dãy

nhà ăn và nhà sinh hoạt khác. Đọc tài liệu hướng dẫn và xem, nghe
qua màn hình vi tính ở từng phòng ta có thể hình dung cuộc trường

chinh gian khổ mà đoàn quân của đại tá Sutter trải qua trước khi
dừng chân cố thủ tại đây. Các hiện vật được phục chế tỉ mỉ cho thấy
từ súng ống, quần áo, bàn ghế đến nhà kho, nhà bếp, nơi chứa

lương thực, lò rèn, cả chỗ giam tù của pháo đài này. Đây là cách
phục chế theo đúng nguyên mẫu chứ không phải hiện đại hóa bằng
những vật liệu, màu sắc của thời đại văn minh nên khách tham quan

có cảm giác thực sự được hít thở bầu khí của một thời quá khứ.

Một nơi khác thật đáng xem là cơ sở nuôi cá hồi bên dòng sông

American River. Cá hồi sống ngoài biển, hàng năm theo bản năng
ngược dòng sông tìm về nguồn cội để đẻ trứng. Trên đường về, gặp

các đập chắn do con người xây dựng, chúng không vượt qua được
sẽ chết giữa đường. Dựa vào đặc điểm này, trước con đập ở đây,
người ta xây một hệ thống xi măng nhiều cấp dẫn vào nhà máy

ngay trên bờ. Cá sẽ tự động theo con đường này, “vượt vũ môn” đi
vào trong các hồ. Ở đây người ta bắt chúng dễ dàng, mổ bụng làm
thụ tinh nhân tạo. Đẻ trứng xong, cá mẹ chết, người ta nuôi cá con

lớn rồi mang thả lại ra biển. Việc này khá tốn kém nhưng cốt duy trì
được đàn cá. Công trình này vừa mang tính khoa học kỹ thuật cao
vừa bảo vệ được môi trường. Một đất nước có trình độ khoa học và

tính nhân bản như thế nào mới làm được điều này.

Trong khi đi chơi, chúng tôi trò chuyện về nhiều vấn đề. Nguyễn
Đăng Hoàng trẻ hơn chúng tôi, tuy xa quê hương lâu năm nhưng
anh nhận định mọi vấn đề về đất nước một cách khách quan, tỉnh

táo trên cơ sở thực tiễn và phân tích một cách thấu đáo. Anh nói
chuyện chậm rãi, khúc chiết, trình bày vấn đề gì cũng hơi dài dòng
nhưng đâu ra đấy. Định Nguyên sôi nổi và nặng phần phê phán hơn

66