خالد محمدی
در روزهای اخیر، طالبان با انتشار چندین ویدیو و تصویر، از درگیری نیروهای خود با پاسگاه‌های مرزی پاکستان از ولسوالی دند پتان ولایت پکتیا خبر دادند و گفتند که این درگیری‌ها شامگاه سه‌شنبه (۲۹ حوت) پایان یافته است. طالبان همچنان با نمایش فرستادن شماری از نیروهای خود به دند پتان ادعای حمله‌ی متقابل بر نیروهای پاکستانی را مطرح کردند. حاجی مالیخان، معاون رییس ستاد ارتش طالبان به منطقه‌ی درگیری رفت و ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان هم برای نخستین‌بار عکسی با اونیفورم نظامی -با رتبه‌ی جنرالی ارشد- از دفتر کارش منتشر کرد و با قاطعیت از دفاع از تمامیت ارضی افغانستان سخن گفت.
در فضای مجازی، عده‌ای از شهروندان افغانستان این سؤال را طرح کردند که آیا طالبان از این پس عملا با پاکستان درگیر خواهند شد؟ با توجه به ظرفیت ضعیف و ملاحظات فراوانی که رهبران طالبان دارند، به نظر نمی‌رسد این درگیری‌ها عملا به تقابل معناداری میان طالبان و پاکستان توسعه یابد؛ مخصوصا که خانواده‌های شماری از مقام‌های ارشد طالبان، به‌شمول اعضای کابینه‌ی آنان در پاکستان زندگی می‌کنند و در آن کشور املاک و جایداد دارند.
از درگیری‌های اخیر چه می‌دانیم؟
براساس اعلام وزارت دفاع طالبان، حوالی ساعت ۳:۰۰ بامداد دوشنبه‌ی هفته‌ی گذشته جت‌های جنگی و کشفی پاکستان بر خانه‌های مسکونی غیرنظامیان در ولسوالی‌های سپیری خوست و برمل پکتیکا حمله کردند که به کشته‌شدن چندین غیرنظامی انجامید. عنایت‌الله خوارزمی، سخن‌گوی وزارت دفاع طالبان به تلویزیون ملی تحت کنترل این گروه ادعا کرد که نیروهای مرزی آنان با حمله به آن‌سوی «خط فرضی» دیورند، مراکز و اهدافی را هدف قرار داده‌اند. او با لحنی تند گفت که تبادل آتش میان نیروهای مرزی طالبان با نظامیان پاکستانی تا شام سه‌شنبه ادامه داشته است.
او گفت: «اقدام تجاوزکارانه صورت گرفت و تأکید رهبری وزارت دفاع این بود که مشکلات از راه تفاهم و دیپلماتیک حل شود، اما آنان به حریم هوایی افغانستان تجاوز کردند و رهبری وزارت دستور به پاسخ به حملات را داد.»
سخن‌گوی وزارت دفاع طالبان نیز برای نشان دادن آمادگی طالبان برای مقابله آمار مبالغه‌آمیزی از شمار نیروهای این وزارت‌خانه ارائه کرد و گفت که بین ۱۵۰ الی ۲۰۰ هزار نیرو در اختیار دارند.
حساب‌های کاربری طالبان و هوداران‌شان چندین ویدیوی منتسب به درگیری مرزی در دند پتان منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد نیروهای طالبان با توپچی و راکت‌اندازها مناطقی را در خاک پاکستان هدف قرار می‌دهند.
طالبان و حامیان‌شان حضور فعال و پر قدرتی در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه ایکس دارند و با نشر عکس و ویدیوهای منتسب به حمله‌های نیروهای طالبان بر خاک پاکستان و نظامیان این کشور، خواستند که روی افکار عمومی تأثیر بگذارند که طالبان قادر به دفاع از افغانستان هستند و همچنین توان واکنش سریع به حمله‌های خارجی را دارند.
حمید خراسانی، مسئول قطعه‌ی ناصر بدری طالبان ویدیویی در حساب ایکس خود منتشر کرد که نشان می‌داد با موتر زرهی لندکروز، سه رینجر و دو تانک هاموی به سمت دره پتان در مرز دیورند در حرکت است.
خراسانی، روز سه‌شنبه (۲۹ حوت) در یک پیام ویدیویی گفت که به کمک نیروهای مرزی طالبان به دند پتان در نوار مرز با پاکستان حضور دارد. او ادعا کرد که در حمله‌ی نیروهای طالبان بر نظامیان پاکستانی، به آنان تلفات سنگین وارد شده است و پاکستانی‌ها قادر به ایستادگی علیه طالبان نیستند.
خراسانی گفت: «مسئولیت تمام افغانستان و مجاهدین است که از خاک و وطن خود دفاع کنند و ما منتظر هدایت بزرگان امارت اسلامی هستیم. دال‌خوران (اشاره به نظامیان پاکستانی) این قدر تاوان و طاقت ندارند که در مقابل مجاهدین ایستاد شوند.»
حمید خراسانی پس از درگیری ششم ماه جوزای سال گذشته به حکومت ایران نیز هشدار داده بود که اگر بزرگان طالبان به آنان اجازه‌ی «جهاد» بدهند، ایران را فتح خواهند کرد. او جمهوری اسلامی ایران را «نظام مفسد» خوانده بود. خراسانی از فرماندهان تاجیک‌تبار طالبان از ولایت پنجشیر است. منابع می‌گویند که او این سخنان را در حالی می‌گوید که خود اجازه‌ی سفر به پنجشیر را ندارد و حتا خانه‌ی مسکونی او در اختیار طالبان قرار دارد.
خبرگزاری باختر که تحت کنترل طالبان نشرات دارد، روز چهارشنبه‌ی هفته‌ی گذشته گزارش داد که حاجی مالیخان، معاون رییس ستاد ارتش طالبان از وضعیت ولسوالی دند پتان ولایت پکتیا بازدید کرده است. او به پاکستان هشدار داده است که در مقابل حمله‌های‌شان بی‌تفاوت نیستند.
حاجی مالیخان در مراسم تشیع جمشید، یکی از جنگ‌جویان کشته‌شده‌ی طالبان در درگیری مرزی با پاکستان نیز شرکت کرده بود. او در سخنرانی‌اش در این مراسم مدعی شد که انتقام جنگ‌جویان کشته‌شده‌ی طالبان را خواهند گرفت.
او به‌گونه‌ی تلویحی گفت که طالبان برده‌ی هیچ‌کس نیستند و هیچ‌کس حکومت آنان را تحکیم نبخشیده است.
او گفت: «این‌که ما طیاره، مهمات و اسلحه نداریم، مهم نیست، اما قسم می‌خورم که اگر یک مجاهد در نورستان شهید شود و یا یک شهروند عادی ما شهید شود، به فضل خدا در بولدک انتقام خواهیم گرفت.»
او تأکید کرد که پاکستان و یا کشورهای دیگر همسایه‌ی افغانستان باید از زورآزمایی اجتناب کنند.
شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان در نشست کابینه‌ی آن کشور گفت که صدور تروریسم از بیرون مرزها به پاکستان قابل قبول نیست و ارتش این کشور تهدید تروریسم را از بین می‌برد. او گفت که بار دیگر تروریسم سر بلند کرده است و این برای پاکستان قابل تحمل نیست.
حمله‌های هوایی پاکستان بر افغانستان
در ماه حمل ۱۴۰۱ نیروی هوایی پاکستان به مناطق اسکان آوارگان وزیرستانی در ولسوالی سپیره ولایت خوست حمله کردند که در این حمله ده‌ها غیرنظامی کشته و زخمی شدند. این برای نخستین‌بار پس از دودهه بود که پاکستان برای عملیات نظامی در افغانستان از نیروهای هوایی استفاده کرد.
در ماه اسد ۱۴۰۲ اسد افریدی، یکی از فرماندهان کلیدی جماعتالاحرار در حمله‌ی هوایی پاکستان در ولسوالی لعل‌پور ولایت ننگرهار کشته شد. جماعتالاحرار یکی از شاخه‌های انشعابی تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) است که مسئولیت حمله به فرقه‌ی نظامی در منطقه‌ی ژوب ایالت بلوچستان را بر عهده گرفته بود.
در ماه ثور ۱۴۰۲ هواپیمای بی‌سرنشین خانه‌ی منسوب به یکی از اعضای تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) را در روستای «اسماعیل‌خیل» ولایت خوست هدف قرار داد. رسانه‌های پاکستان گزارش داده بودند که این خانه مربوط به مفتی فاروق بوده است که پس از آغاز عملیات بزرگ ارتش پاکستان علیه تی‌تی‌پی در سال ۲۰۱۴ در وزیرستان شمالی به افغانستان کوچ کرده بود. در این حمله مشخص نیست که مفتی فاروق کشته شده است یا خیر.
در طول بیش از دوونیم سال حکومت طالبان، حکومت پاکستان چندین مرتبه از آن‌سوی مرز دیورند به افغانستان موشک شلیک نموده است.
توان هوایی طالبان
حکومت طالبان کنترلی بر حریم هوایی افغانستان ندارد و چندین مرتبه مقام‌های ارشد این گروه، به‌شمول ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان از این موضوع ابراز نگرانی کرده است و در توصیف این وضعیت گفته است که حریم هوایی افغانستان در «اشغال» است.
حدود یک سال پیش ملا یعقوب گفته بود که طیاره‌های بدون سرنشین در فضای افغانستان در پرواز اند و برای جلوگیری از آن‌ها اقدام کرده نمی‌توانند.
او گفته بود که با افزایش آموزش نظامی، افزون بر دفاع از قلمرو مرزی، باید از حریم هوایی افغانستان هم دفاع کنند.
با پایان مأموریت نظامی امریکا و ناتو در افغانستان در آگست ۲۰۲۱، واشنگتن تجهیزات نظامی برای کنترل حریم هوایی افغانستان را از بین برد تا طالبان به این تکنولوژی دسترسی پیدا نکنند.
واشنگتن بخش زیادی از هواپیما و چرخ‌بال‌های نظامی و اکمالاتی ارتش پیشین افغانستان را نیز تخریب و غیرعملیاتی کرد.
اما در مقابل، طالبان ادعای فعال‌سازی برخی از چرخ‌بال‌ها، به‌شمول بلک‌هاک ساخت امریکا را دارند.
وزارت دفاع طالبان در ماه قوس مدعی شد که هفت خلبان، دو آموزگار خلبانی، ۱۰ مهندس پرواز و سه کروچیف (فرد متخصص راه‌اندازی سیستم پرواز و کارشناس ترمیم وسایل) از دوره‌های شش‌ماهه‌ی آموزش نظری و سه‌ماهه‌ی آموزش عملی سند فراغت بدست آورده‌اند.
توان نیروی هوایی طالبان در پایین‌ترین سطح قرار دارد و طالبان از چندین چرخ‌بال ساخت روسیه در برخی از سفرهای مقام‌های ارشد شان به ولایت‌ها استفاده می‌کنند. تا اکنون هیچ کشوری حاضر نشده در بخش نیروی هوایی با طالبان همکاری کند. وزیر دفاع طالبان در سفرهایی که به قطر داشته است، از مقام‌های این کشور خواستار حمایت نظامی شده است، اما دوحه به این درخواست طالبان اعتنایی نکرده است.
تهدید تی‌تی‌پی در پاکستان
تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و گروه‌های متحد آن حملاتش را در پاکستان از نوامبر سال ۲۰۲۲ به این‌سو از سر گرفته است. مقام‌های ارشد پاکستانی ادعا می‌کنند که تی‌تی‌پی از قلمرو افغانستان حمله‌ها در این کشور را راه‌اندازی می‌کند، اما این ادعا از سوی طالبان رد می‌شود و اسلام‌آباد می‌خواهد که به مشکلات امنیتی خود رسیدگی کند.
پس از این درگیری، نیروهای طالبان تسلیحات امریکایی را در مرز اسلام‌قلعه ولایت هرات به نمایش گذاشتند. در آن زمان، فاکس‌نیوز ادعا کرده بود که نیروهای انتحاری را طالبان در مرز مستقر کرده‌اند.
اعزام نیرو و تسلیحات به مرزها با کشورهای همسایه پس از درگیری‌های مرزی از سوی طالبان به این هدف انجام می‌شود که روی افکار عمومی تأثیر بگذارد که آنان اراده‌ی جدی برای دفاع از قلمرو افغانستان را دارند. این در حالی است که پاکستان و ایران در دوران حکومت پیشین افغانستان از طالبان حمایت کردند و تا اینک هم این دو کشور بالای طالبان نفوذ دارند. طالبان توافق‌نامه‌ی دوحه را در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ با ایالات متحده امریکا امضا کردند و بر بنیاد این توافق‌نامه، آنان متعهد شده‌اند که اجازه ندهند خاک افغانستان علیه منافع هیچ کشوری استفاده شود. اما در چندین گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد آمده است که حدود ۲۰ گروه تروریستی، از جمله شبکه القاعده، شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش) و تی‌تی‌پی حضور دارند.