گشت‌وگذار وسایط نقلیه با رنگ زرد و سفید از سال‌ها به اینسو در ذهن مردم مفهوم تاکسی‌های شهری را دارد و باشندگان کشور، به‌ویژه در شهرهای بزرگ با آن آشنا هستند. اما اکنون طالبان برای تغییر رنگ آن به فیروزه‌ای و سفید آستین بالا زده‌اند.
ریاست ترافیک وزارت داخله‌ی طالبان در ۱۹ ثور سال گذشته‌ی خورشیدی برای تاکسی‌های شهری و بیرون‌شهری (اطرافی) رنگ جدید را معرفی کرده و روند تغییر رنگ این تاکسی‌ها از مرکز آغاز و اکنون به شمال کشور رسیده است. براساس تصمیم طالبان، قرار است رنگ وسایط نقلیه‌ی شهری و روستایی از رنگ زرد و سفید به رنگ فیروزه‌ای و سفید تغییر کند.
حسیب‌الله مختار، رییس عمومی پولیس ترافیک طالبان در سفرش به ولایت بلخ، به‌گونه‌ی رسمی دستور داده تا رنگ تاکسی‌ها به فیروزه‌ای و سفید تغییر کند. رییس این اداره می‌گوید که کد رنگ تاکسی‌های شهری زرد و سفید غیرمعیاری است و رنگ تازه تعیین‌شده داری کد مشخص است که در کنوانسیون جهانی نیز ثبت شده است.
به‌گفته‌ی این مقام طالبان، تغییر رنگ موتر و ثبت رانندگان آن در همه‌ی ولایت‌های کشور سبب می‌شود که میزان جرایم جنایی کاهش پیدا کرده و جلو گشت‌وگذار وسایط غیرقانونی و بدون اسناد گرفته شود.
با آن‌که دلیل این اقدام تأمین امنیت و جلوگیری از تردد وسایط غیرقانونی و نظم شهری بیان می‌شود، اما این روند دردسر تازه‌ای را روی دست دارندگان تاکسی‌های شهری و روستایی گذاشته است. رانندگان می‌گویند که آنان توان تأمین مخارج هنگفت تغییر رنگ وسایط شان را در شرایط کنونی ندارند.
برخی از رانندگان تاکسی‌های شهری در ولایت‌های شمال افغانستان می‌گویند که تغییر رنگ اجباری در برهه‌ی زمانی‌ای که آنان با چالش‌های جدی اقتصادی روبه‌رو هستند تصمیم نادرست است و حکومت طالبان باید در این پروسه تجدیدنظر داشته باشد.
رنگ اجباری وسایط در اوج بیکاری
در گوشه‌ای از شهر مزار شریف مردی که ظاهرا دهه‌ی چهارم زندگی خود را سپری می‌کند، با چهره‌ی رنگ‌پریده و چشم‌های نگران در کنار تاکسی فرسوده و کهنه‌اش به فکر عمیق فرو رفته است. این مرد احمدرامین نام دارد و نزدیک به ۲۵ سال می‌شود که در جاده‌های شهر مزار شریف مشغول تاکسیرانی است. او می‌گوید دوره‌های متفاوتی از حکومت‌داری را دیده اما هیچ زمانی مانند این روزها با مشکلات شدید اقتصادی روبه‌رو نبوده و زندگی مناسبی داشته است. رامین مسئولیت یک خانواده‌ی هشت نفری را در شرایطی به عهده دارد که کاروبار تاکسیرانی پس از واردات ریکشاهای هندی در شهر سرد شده است.
اما آنچه که بیشتر از سردی بازار کار او را نگران کرده، تصمیم تازه‌ی طالبان مبنی بر تغییر رنگ تاکسی‌های شهری و روستایی است. او می‌گوید که رنگ زرد و سفید در بیشتر کشورهای دنیا رنگ تاکسی بوده و در افغانستان هم از سال‌ها به این‌طرف رواج بوده و مردم با آن آشنایی کامل دارند.
احمدرامین با ابراز نگرانی از دستور تازه‌ای طالبان، می‌گوید که برای تغییر رنگ، کپی‌کشی و دریافت جواز تغییر رنگ نیاز به ۲۰ الی ۲۵ هزار افغانی پول نقد است و او نمی‌تواند از پس این مخارج بیرون شود.
این تاکسی‌ران می‌افزاید: «این قانون طالبان سخت است چون باید مبلغ نُه هزار و ۱۰۰ افغانی برای رنگ موتر، ۱۰ هزار برای کپی‌کشی و داغ‌گیری و سه الی پنج هزار افغانی هم به‌خاطر تغییر جواز رنگ موتر پرداخت کنیم.»
احمدرامین از حکومت سرپرست طالبان می‌خواهد که به‌جای اجباری‌سازی تغییر رنگ وسایط شهری که از دهه‌ها به اینسو وجود داشته، برنامه‌های دیگری را جهت حل چالش‌های نظم شهری در پیش بگیرد.
در همین حال، غلام‌یحیی، یک دیگر از رانندگان تاکسی با انتقاد از دستور تازه‌ی طالبان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که هزینه‌ی تغییر رنگ موترهای شهری کمرشکن است و آنان نمیتوانند از عهده‌ی آن بیرون شوند. غلام‌یحیی می‌گوید عاید یک روز کار او حدود ۳۰۰ افغانی است؛ درآمدی که نمی‌تواند برای تأمین مخارج او و خانواده‌اش بسنده باشد.
غلام‌یحیی دستور جدید ریاست عمومی ترافیک را بی‌جا خوانده می‌گوید: «ما مصرف نان خشک را پیدا نمی‌توانیم. کار نیست. ساعت‌ها برای مسافر انتظار می‌کشیم. در این حالت ۲۵ هزار افغانی را از کجا کنم که موتر خود را رنگ کنم؟»
این دستور طالبان زندگی را به کام تاکسی‌داران تلخ کرده اما آنان ناچار هستند که رنگ موترهای خود را تغییر دهند. این رانندگان از حکومت سرپرست و به‌ویژه ریاست عمومی ترافیک کشور می‌خواهند که در راستایی تطبیق این طرح با رانندگان همکاری کنند. آنان از طالبان می‌خواهند که در کنار کاهش هزینه‌ی رنگ وسایط، این مخارج را به‌گونه‌ی قسطوار جمع‌آوری کنند.
احمدرامین، از تاکسی‌ران‌های شهر مزار شریف می‌گوید درصورتی‌که طالبان هزینه‌ی تغییر رنگ وسایط را قسطوار از نزد آنان جمع‌آوری کنند، حاضر است که موتر خود را رنگ کند. رامین می‌افزاید: «دولت باید نرخ را پایین کند و یا موترهای ما را رنگ کند و ما قسطوار هزینه‌اش را ماهوار میپردازیم.»
پاسخ طالبان
درحالی‌که تاکسی‌داران در ولایت‌های شمال کشور از دستور طالبان ناخوش هستند، اما طالبان به‌گونه‌ی جدی روی عملی‌سازی این تصمیم شان تأکید دارند.
حسیب‌الله مختار، رییس عمومی ترافیک وزارت داخله‌ی طالبان می‌گوید که تغییر رنگ تاکسی‌ها از اهمیت خوب به‌منظور کاهش جرایم جنایی برخوردار است و این روند قرار است در تمامی ولایت‌های کشور آغاز شود.
رییس این اداره همچنان می‌گوید: «ما می‌خواهیم که در سطح افغانستان تمامی وسایط قانونی شود. تلاش داریم که همه‌ی موترها در یک معیار و یک رنگ برابر شوند و تا یک‌ونیم سال دیگر ما هیچ موتر غیرقانونی نداشته باشیم.»
آقای مختار می‌افزاید که آنان تنها نُه هزار و ۱۰۰ افغانی را در برابر رنگ وسایط جمع‌آوری می‌کنند و در این مقدار نمیتوانند برای رانندگان تاکسی تخفیف قایل شوند.
عبدالقیوم مبارز، مدیر ترافیک ولایت بلخ هم به رانندگان تاکسی‌های شهری و روستایی هشدار می‌دهد که در زمان تعیین‌شده باید وسایط شان را تغییر رنگ دهند در غیر آن‌صورت با آنان برخورد قانونی خواهد شد.
مدیر ترافیک ولایت بلخ می‌افزاید: «بالای همه‌ی موترداران صدا می‌کنیم که بیایند موترهای خود را رنگ کنند. اگر این کار را نکنند برای‌شان اجازه‌ی تردد در جاده‌های شهر داده نمیشود.»
در همین حال، مسئولان محلی طالبان در ولایت‌های شمال با استقبال از این تصمیم وزارت داخله، خواستار همکاری رانندگان تاکسی در امر تطبیق این طرح هستند و می‌گویند به‌گونه‌ی جدی با مدیریت ترافیک همکاری خواهند کرد.
نورالهادی ابو ادریس، معاون والی طالبان برای ولایت بلخ بر تسریع این روند تأکید دارد و می‌گوید: «این تصمیم می‌تواند مشکلات مردم را حل کند و امنیت را تأمین. بنا از همه‌ی مردم درخواست می‌کنیم که بیایند در راستایی تطبیق این طرح با حکومت همکاری، همیاری و کمک کنند.»
با این همه، طرح تغییر رنگ تاکسی‌های شهری و روستایی از زرد و سفید به رنگ فیروزه‌ای و سفید، ابتدا از کابل آغاز و در حال حاضر این روند به ولایت‌های زون شمال و غرب کشور به‌گونه‌ی رسمی آغاز شده است. با این‌حال و براساس آمارهای رسمی، قرار است ۶۷ هزار تاکسی ثبت‌شده در سراسر افغانستان تغییر رنگ دهند.
طالبان در حالی تصمیم بر تغییر رنگ تاکسی‌های شهری و روستایی گرفته‌اند که هم‌اکنون شهرهای افغانستان فاقد خدمات حمل‌ونقل شهری معیاری است. در بیشتر ولایت‌های کشور در کنار تاکسی‌های زرد و سفید، مردم با موترهای شخصی نیز برای پیدا کردن نفقه‌ی زند‌گی‌شان مسافرکشی می‌کنند.