close
وزارت داخله‌ی طالبان

آیا شاخه‌ی قندهار عقب‌نشینی کرده است؟

پس از حدود سه ماه غیبت، سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی طالبان بار دیگر به دفتر کار خود در وزارت داخله برگشته و در نخستین گام، نشستی را با حضور بیش از بیست مقام ارشد این وزارت برگزار کرده است. اما غایب اصلی این نشست، صدر ابراهیم، معاون ارشد وزارت داخله و چهره‌ای نزدیک به ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان بود.

از زمان انتصاب صدر ابراهیم به‌عنوان معاون ارشد وزارت داخله، هیچ عکس یا ویدیویی منتشر نشده که او را در کنار سراج‌الدین حقانی نشان دهد. منابع آگاه در میان طالبان به اطلاعات روز گفته‌اند که صدر ابراهیم گزارش کاری‌اش را نه به سراج‌الدین حقانی، بلکه به‌گونه‌ی مستقیم به جناح قندهار، از جمله ملا شیرین، والی طالبان در قندهار و از چهره‌های نزدیک به ملا هبت‌الله، ارائه می‌دهد.

در اطلاعیه‌ای که وزارت داخله‌ی طالبان منتشر کرده، آمده است که سراج‌الدین حقانی با حضور معاونان و روسای این وزارت‌خانه، نشست رهبری را برگزار کرده و به مسئولان هدایت داده است تا «تعامل مثبت با مردم» داشته باشند، «از نزدیک با مردم در ارتباط باشند» و «برنامه‌ریزی‌های امنیتی و خدماتی‌شان را با هماهنگی و مشوره با مردم پیش ببرند».

سراج‌الدین حقانی در نشست وزارت داخله‌ی این گروه/طالبان

شبکه‌ حقانی، تحت رهبری سراج‌الدین، به‌ شکلی سنجیده و هدفمند تلاش می‌کند تا چهره‌ای «اصلاح‌طلب و میانه‌رو» از خود در بدنه‌ی حکومت طالبان به نمایش بگذارد؛ رویکردی که در تضاد با مواضع رهبر طالبان و جناح تندرو قندهار قرار دارد. شبکه‌ حقانی در زمان نظام جمهوریت، مسئولیت برخی از مرگ‌بارترین حملات انفجاری و انتحاری را بر عهده داشت؛ حملاتی که اهداف نظامی و غیرنظامی را به‌طور هم‌زمان هدف قرار می‌داد.

سراج‌الدین حقانی یک‌شنبه گذشته در ادامه‌ی‌ حضورش در وزارت داخله، نماز ظهر را در مسجد این وزارت‌خانه ادا کرد و با استقبال گسترده‌ی‌ کارکنان و نیروهای طالبان روبه‌رو شد. ویدیویی که شبکه حقانی منتشر کرده است، نشان می‌دهد که حاضران در مسجد با او دست داده، او را در آغوش گرفتند و برخی نیز دستش را بوسیدند. خود حقانی نیز از این استقبال و بازگشت مجددش به وزارت داخله ابراز خرسندی کرد.

بازگشت دوباره‌ی‌ سراج‌الدین حقانی به وزارت داخله چنین تعبیر شده که او همچنان یکی از وزنه‌های سنگین قدرت در ساختار حکومت طالبان است و جایگاهش در بدنه‌ی‌ رهبری این گروه مستحکم باقی مانده است. این در حالی است که طی هفته‌های گذشته، شایعات زیادی در فضای رسانه‌ای مبنی بر برکناری او از سوی رهبر طالبان منتشر شده بود.

در مدت غیبت سراج‌الدین حقانی، صدر ابراهیم با حمایت رهبر طالبان و جناح قندهار، امور رسمی وزارت داخله را مدیریت می‌کرد. منابع طالبان به اطلاعات روز گفته‌اند که صدر ابراهیم در این مدت از فرماندهان پولیس طالبان در ولایت‌ها خواسته بود تا گزارش‌های کاری‌شان را به قندهار و حتا به ملا شیرین، ارائه دهند.

در گزارش‌های پیشین اطلاعات روز نیز آمده بود که سراج‌الدین حقانی از مداخلات فزاینده‌‌ی صدر ابراهیم در امور وزارت داخله ناراضی بوده و به‌شدت از تلاش او برای ایجاد یک ساختار موازی وزارت داخله در قندهار، تحت رهبری ملا هبت‌الله و حلقه‌ی‌ نزدیک به او، انتقاد کرده بود. حقانی خواستار پایان این‌گونه مداخلات و حفظ تمرکز تصمیم‌گیری در کابل شده بود.

صدر ابراهیم از فرماندهان جنگی طالبان در ولایت هلمند در دوران جنگ با دولت پیشین افغانستان و نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا بود. او از افراد بسیار نزدیک به ملا اخترمحمد منصور، رهبر دوم طالبان نیز به شمار می‌رفت؛ رهبری که در ماه می ۲۰۱۶ در حمله‌ی هوایی امریکا در پاکستان کشته شد. پس از کشته‌شدن منصور، صدر ابراهیم با ملا هبت‌الله بیعت کرد و کوشید نفوذ نظامی‌اش را از هلمند تا ولایت‌های غربی افغانستان گسترش دهد.

اعتماد رهبر طالبان به صدر ابراهیم باعث شد که او به‌عنوان معاون ارشد وزارت داخله منصوب شود؛ سمتی که به او اجازه می‌داد عملکرد سراج‌الدین حقانی را از نزدیک زیر نظر بگیرد و سپس به قندهار گزارش دهد. این انتصاب ، تلاشی برای مهار قدرت شبکه‌ حقانی و ایجاد تعادل در ساختار طالبان ارزیابی می‌شود.

بااین‌حال، بازگشت دوباره‌ی سراج‌الدین حقانی به وزارت داخله می‌تواند موقعیت صدر ابراهیم و دیگر وابستگان جناح قندهار را در این وزارت‌خانه به چالش بکشد.

صدر ابراهیم، معاون ارشد وزارت داخله‌ی طالبان در نشست آنلاین با فرماندهان پولیس این گروه/طالبان

با کشته‌شدن خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر مهاجرین و عودت‌کنندگان طالبان، که شاخه‌ی خراسان داعش مسئولیت آن را پذیرفت، شبکه‌ حقانی یکی از چهره‌های اصلی خود را از دست داد. خلیل‌الرحمان حقانی، کاکای سراج‌الدین حقانی بود و یکی از حامیان سرسخت او در جنگ قدرت با ملا هبت‌الله و جناح قندهار محسوب می‌شد. به نظر می‌رسد جناح قندهار این‌گونه محاسبه کرده بود که وقتی خلیل حقانی دیگر در میان نباشد، می‌توان از قدرت شبکه‌ حقانی کاست. در مقابل، شبکه‌ حقانی، بدون این‌که فراکسیون قندهار را مستقیما متهم کند، این حمله را «توطئه» خوانده و آن را تلاشی هدفمند برای تضعیف خود می‌داند.

در هفته‌‌ای که گذشت، سراج‌الدین حقانی به قصر سپیدار رفت و در حضور محمدنبی عمری، معاون وزارت داخله، و حاجی مالی‌خان، معاون ستاد ارتش طالبان که هر دو از اعضای رهبری شبکه‌ حقانی‌ هستند، با مولوی عبدالکبیر، وزیر مهاجرین طالبان دیدار کرد. عبدالکبیر که پیش‌تر معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان بود، پس از برکناری از سوی ملا هبت‌الله آخوندزاده به وزارت مهاجرین نرفت و همچنان از قصر سپیدار به کارهایش ادامه می‌دهد.

سراج‌الدین حقانی پیش از آن‌که مستقیم به وزارت داخله برود، دیدارهایش را از قصر سپیدار که در نزدیکی ارگ ریاست‌جمهوری قرار دارد، آغاز کرد. تحلیل‌گران معتقد اند این حرکت پیامی روشن به جناح قندهار بود: اگر آنان بر ارگ ریاست‌جمهوری تسلط دارند، قصر سپیدار قلمرو سیاسی شبکه‌ حقانی است و باید فرد مورد نظر این شبکه در مقام معاون سیاسی نخست‌وزیر باقی بماند و تا آن زمان مولوی عبدالکبیر در این قصر خواهد بود.

پیش از این دیدارها، سراج‌الدین حقانی در نشستی در قندهار به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده شرکت کرده بود. به‌گفته‌ی ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، این نشست با حضور چهره‌هایی چون ملا یعقوب، وزیر دفاع، عبدالحق وثیق، رییس استخبارات، عبدالقیوم ذاکر، معاون وزارت دفاع و محمدنبی عمری، معاون وزارت داخله برگزار شده بود، اما در چند نشست قبلی حقانی غایب بود.

بازگشت سراج‌الدین حقانی به کابل هم‌زمان شده است با تحولی که نام او از برنامه‌ی «پاداش برای عدالت» وزارت خارجه‌ی‌ ایالات متحده حذف شده و اداره‌ی تحقیقات فدرال امریکا (اف‌بی‌آی) نیز جایزه‌ی ده میلیون دلاری برای بازداشت او را از وب‌سایت خود برداشته است. این تغییرات که بدون هیچ توضیح رسمی صورت گرفته، موجی از امیدواری را در درون شبکه‌ حقانی برانگیخته است. اکنون این شبکه نسبت به جناح قندهار، امید بیشتری به تعامل با جامعه‌ی جهانی، به‌ویژه ایالات متحده دارد.