Sa isang panayam sa SMNI, pinagbantaan ni dating Pangulong Rodrigo Duterte si ACT Teachers Rep. France Castro dahil sa paglantad nito sa confidential at intelligence funds ni Vice President Sara Duterte, pati na sa mga problemang kalakip nito.

Ipinagtanggol ng dating pangulo ang anak niya mula sa mga kritisismong natamo dahil sa confidential fund allocation at expenditures, sa dalawang posisyon niya bilang bise presidente at secretary ng Department of Education, pati na rin sa mga kinasangkutan bilang mayor ng Davao City.

Sa panayam, inilarawan ng nakatatandang Duterte si Castro bilang “kaibigan” dahil sa kanyang politikal na ugnayan. Sa kabila ng ‘di pagsang-ayon niya sa kritisismo ng Kaliwa sa confidential funds (CF), sinabi niya na dahil kakilala niya ang mga ito, hindi niya masabing magkalaban sila. Mas mabuti na raw na matugunan ang mga pagkakaiba nila nang mapayapa. Dagdag pa niya, “I want to kill you softly because we are friends.”

Idiniin ng dating pangulo na dapat unahin sa tagong fund allocation ng anak si Castro. Sinabi niyang may koneksiyon sa mga subersibong aktibidad si Castro, kasama ang ibang nasa Makabayan bloc. Ayon kay Duterte, dapat na maging tapat na lang ang Bise Presidente sa layunin ng CF – na ito ay para pumatay ng mga ‘di umano’y komunista gaya ni Castro.

Mabuti na lang at maraming mambabatas mula sa iba’t ibang party ang nagtanggol kay Castro.

Ayon sa pahayag ng mga political party na ito, dapat na iwasan ng dating presidente ang pagbabanta sa kahit sinong miyembro ng House of Representatives o sa institusyon mismo.

Pinuna rin ni Duterte ang desisyon na i-reallocate ng CF sa security agencies. Inakusahan niya ang mga mambabatas ng korupsiyon.

Sa kabila ng tumataas na tensiyon sa West Philippine Sea at sa pagbabanta ng Tsina, napagdesisyunan ng House na ilipat ang CF mula sa civilian agencies patungo sa security agencies.

Ayon sa isang mambabatas, tunay na nakakapanghinayang na piniling siraan ng dating pangulo ang institusyon na nirespeto ang legislative priorities niya noon.

Idiniin ng House na wala itong CF at ang special and miscellaneous funds nito ay regular na budget na nakalaan para sa opisyal na mga responsibilidad at gawain. Higit pa rito, subject to examination at supervision ng state auditors ang pondong ito.

Ayon kay Gabriela Partylist Rep. Arlene Brosas, paglabag at pag-atake ng mga karapatan ni Castro ang pagbabanta ng dating presidente. Lalo’t lalo na sa mambabatas na ipinaglalaban ang transparency at accountability sa paggastos ng pamahalaan.

Sinabi naman ni Castro na mahalagang siguraduhin ang kaligtasan ng mga mambabatas at aktibista na ipinagtatanggol ang karapatan ng sambayanan.

Noong administrasyon ni Duterte, madalas na puno ng mura, banta at red-tagging ang mga talumpati ng pangulo. Sa kabila nito, walang pinanagutan ang pangulo dahil sa presidential immunity from suit na ayon sa David vs. Macapagal-Arroyo ay:

“Settled is the doctrine that the President, during his tenure of office or actual incumbency, may not be sued in any civil or criminal case, and there is no need to provide for it in the Constitution or law. It will degrade the dignity of the high office of the President, the head of State, if he can be dragged into court litigations while serving as such. Furthermore, it is important that he be freed from any form of harassment, hindrance or distraction to enable him to fully attend to the performance of his official duties and functions.”

Tumatayo ang presidential immunity dahil sa dalawang prinsipyo: 1) mahalaga ang mga responsibilidad ng pangulo kaya hindi dapat makaabala ang legal disputes dito at, 2) maaaring mamantsahan ng disputes ang katanyagan ng pangulo. Maaaring ihambing ang immunity sa “service charge” na hinahayaan ang pangulo na tutukan ang kaniyang mga responsibilidad, kahit sa mga sitwasyon na hindi ipinagkakaloob ng 1987 Constitution.

Ngunit bilang pribadong mamamayan, hindi na puwedeng gamitin ni Duterte ang immunity. Gaya nating ordinaryong mga mamamayan, maaari siyang kasuhan para sa mga krimen na ginawa niya, kasama ang ang mga pagbababanta.

Ayon kay Neri Colmenares na dating partylist representative, katumbas ng grave threat ang ginawa ni Duterte. Sinipi rin ni Colmenares ang Parea vs. People sa  pagpapaliwanag kung ano ang grave threat – “a crime committed by a person who shall threaten another with the infliction upon the person or of his family of any wrong amounting to a crime.”

Sang-ayon ako kay Colmenares. Karapatan ng publikong malaman kung saan ginagastos ang pondo ng publiko. Ang pagbabanta sa mga kritiko na pinupuna lang naman ang paggastos ng pampublikong pondo sa 11 na araw ay maka-Duterte–hindi kayang tumanggap ng kritisismo o pagtutol. Sinabi rin niyang hindi dapat ipagpaliban ang isang banta na sinabi sa national television. Sa halip, dapat panagutin si Duterte sa kanyang red-tagging at pagbabanta sa mga aktibista.