در گوشه‌ای از اتاقی که با پرده‌های ضخیم جلو ورود روشنی آفتاب را گرفته، نشسته و به تصویری از خود و همکارانش که در دیوار خانه قاب شده خیره شده است. ورود ما به خانه‌اش را متوجه نمی‌شود. بی‌خبر از آنچه که در دنیا می‌گذرد، زانو‌های خود را بغل گرفته و به فکر عمیق فرو رفته است.
زمانی که برادر کوچک‌تر از خودش تکانش می‌دهد، نشانه‌هایی از خستگی و خواب‌آلودگی‌های ناشی از اختلالات خواب شبانه‌اش که تلاش دارد پنهان کند، نمایان می‌شود. پس از احوال‌پرسی کوتاه از این‌که ما را ندیده، عذرخواهی می‌کند.
این بانوی جوان که روزگاری، به‌دلیل حضور در جامعه، خوش‌خویی و رفاقت، از جایگاه خوبی میان دوستان، همکاران و خانواده برخوردار بود، اکنون گوشه‌نشین شده و کم‌تر دوست دارد دیده شود. علت این دگرگونی در شخصیت خود را نابسامانی‌ها، تغییرات اجتماعی و سیاسی در کشور و محرومیت از کاری که عاشق آن بوده بیان می‌کند.
منیژه (اسم مستعار) می‌گوید قوانین تبعیض‌آمیز جنسیتی طالبان و ممنوعیت وی از کار، آرامش، انگیزه و از همه مهم‌تر خواب شب‌های او را گرفته و او را با بیماری‌های روحی و روانی، افسردگی و اضطراب دچار کرده است. اما آنچه که این‌روزها باعث نگرانی منیژه و خانواده‌اش است، وابستگی بی‌سابقه‌ی این دختر به قرص‌های خواب‌آور است.
می‌گوید مدت هفت ماه می‌شود که برای رهایی از نگرانی‌های ذهنی و بی‌خوابی‌های شدید در جریان شب، دست به دامن داروهای خواب‌آور شده است. «تا یک دانه قرص خواب نخورم اصلا امکان ندارد که خواب کنم. معتاد به این داروها شدم.»
منیژه می‌افزاید: «محرومیت یک‌بارگی از کار، آموزش و حضور در اجتماع، ضربه‌ی شدیدی بالای روان من وارد کرده است. خانه‌نشینی برای دختری که سال‌ها تحصیل کرده بسیار سخت است. بسته شدن راه‌های پیشرفت و ترقی برای من دشوار است. این وضعیت سبب شده که خواب شب‌ها را گم کنم.»
این بانوی جوان که قبل از سقوط دوباره‌ی افغانستان بدست طالبان خبرنگار بوده است، می‌گوید عقب‌گرد یک‌بارگی بانوان ناشی از موجودیت محدودیت‌های طالبان، در کنار اختلالات بی‌خوابی، سبب افسردگی و گوشه‌نشینی وی شده و از همینرو از داروهای خواب‌آور استفاده می‌کند.
او می‌گوید: «در ابتدا از نیم‌دانه در یک شب شروع کردم ولی پس از مدتی فهمیدم که نیم‌دانه تأثیر چندانی ندارد و باید دوز بلندتر استفاده کنم و به یک دانه افزایش دادم.»
منیژه تنها خانمی نیست که برای نجات از بی‌خوابی‌های شب‌هنگام، به داروهای خواب‌آور یا آرام‌بخش پناه برده، بلکه بانوان زیادی در بلخ دست به اقدام مشابه زده‌اند.
در یکی از داروفروشی‌های شهر مزار شریف، دختر جوان در حال صحبت با مالک داروخانه، با اشاره به الماری داروها می‌گوید: «Alprazolam بدهید چون این دارو می‌تواند تأثیر خوب داشته باشد و در چند دقیقه خوابم ببرد. همیشه از همین استفاده می‌کنم.»
مرسل (اسم مستعار) می‌گوید ۲۲ ساله است و زمانی که طالبان ادامه‌ی تحصیل دختران در دانشگاه‌ها را تا امر ثانی تعلیق کردند، او صنف دوم دانشگاه بود. مرسل هم مانند منیژه به علت اختلالات در خواب شبانه مجبور شده که از داروهای خواب‌آور یاری بجوید. «پس از این‌که طالبان تحصیل را منع کردند من نتوانستم مانند دیگران کنار بیایم. همیشه ذهنم پر از سؤال بود. شب خواب نداشتم. بنابراین، یک‌ونیم سال است که پنهانی از داروفروشی‌ای که از دوست‌های ما است داروی خواب می‌گیرم و می‌خورم.»
برخی از داروفروشان در شهر مزار شریف نیز از افزایش میزان تجویز داروهای خواب‌آور برای بانوان از سوی داکتران، خبر می‌دهند. به‌گفته‌ی آنان، روزانه ده‌ها نسخه‌ی بانوان را که داروهای عصبی و خواب‌آور تجویز شده اجرا می‌کنند.
احمد‌الله، یکی از داروفروشان می‌گوید: «دختران جوان که به‌دلیل مشکلات روحی نزد داکتران مراجعه کرده‌اند، برای بیشتر‌شان داروهای عصبی و خواب‌آور تجویز شده است.» احمد‌الله می‌گوید در روزهای پسین به علت بلند رفتن میزان مصرف بانوان از داروهای خواب‌آور، بازار فروش داروهای چون « Alprazolam، COlnazepam، Escitaloram ،Narwin» رونق یافته است.
علت استفاده از این داروها چیست؟
برخی از داکتران روان‌درمانگر در بلخ می‌گویند که پس از تغییر نظام در کشور و ایجاد دگرگونی‌های کلان در بخش‌های اجتماعی، سیاسی و همزمان با وضع سیاست‌های زن‌ستیزانه‌ی طالبان، این قشر و زندگی آنان با اختلالات و صدمه‌های جدی مواجه شده است.
یاسمین اکبری (اسم مستعار)، یکی از داکتران روان‌درمانگر در بلخ می‌گوید که در روزهای پسین شمار بانوانی که از داروهای خواب‌آور و عصبی استفاده می‌کنند به‌گونه‌ی بی‌پیشینه افزایش داشته است. این روان‌درمانگر مدعی است که محرومیت زنان و دختران از کار و تحصیل سبب شده تا میزان استفاده از این داروهای مضر بیشتر شود.
یاسمین اکبری می‌افزاید: «بیشتر خانم‌هایی که نزد من برای مشوره‌های روانی مراجعه می‌کنند افرادی هستند که به‌دلیل مشکلات روحی، نگرانی‌ها، تشویش‌ها و بی‌خوابی‌هایی که پس از محروم شدن از کار و تحصیل نزد شان پیدا شده، از قرص‌های خواب‌آور، داروهای آرام‌بخش و عصبی استفاده می‌کنند.»
این روان‌درمانگر همچنان می‌گوید که خانه‌نشینی زنان باعث کم‌انگیز‌گی، تغییر در سلوک اجتماعی، مشکلات خانواد‌گی و بی‌ارزشی مطلق میان زنان شده است.
برخی از متخصصان داخله‌ی عصبی که به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی نمی‌خواهند اسم‌شان در این گزارش یاد شود، هر نوع اختلالات در خواب را نگران‌کننده بیان می‌کنند. این داکتران بیماری‌های روحی و روانی، اختلال اضطرابی، افسردگی، مشکلات جسمی، کابوس دیدن و استرس را از علت‌های بنیادی کم‌خوابی یا بی‌خوابی در نزد افراد بیان می‌کنند.
آسیب‌های استفاده از داروهای خواب‌آور
برخی از داکتران بخش عقلی و عصبی در بلخ بر مؤثریت خواب منظم و عمیق تأکید دارند و می‌گویند خواب یکی از پروسههای اساسی، ضروری و فزیولوژیک بدن انسان‌ها است. آنان خواب را یک فکتور مهم برای بدن و جهت دوباره چارچ شدن مغز عنوان می‌کنند. به‌گفته‌ی این داکتران، انسان‌ها یک بر سه حصه‌ای از عمر خود را در خواب سپری می‌کنند.
عتیق‌الله رشادی (اسم مستعار)، یکی از متخصصان داخله‌ی عصبی در بلخ از استفاده‌ی داروهای خواب‌آور به‌گونه‌ی خودسرانه توسط بانوان انتقاد می‌کند و می‌گوید: «امروزه متأسفانه شهروندان از داروهای خواب‌آور به‌صورت خودسر استفاده می‌کنند که آسیب‌های جدی را در بدن شان وارد می‌کند. در کنار این‌که سبب اعتیاد می‌شود، یک سلسله مشکلات روحی و روانی را نیز به همراه دارد.»
این داکتر بلخی استفاده از داروهای خواب‌آور بدون مشوره‌ی داکتران را یک روش غیرمعیاری صحی می‌داند و می‌افزاید: «استفاده‌ی دوامدار از آن باعث می‌شود که بعد از مدتی دوز بلندتر آن استفاده شود که این روند خطرناک و اعتیادآور است.»
اعتیاد، وابستگی، مشکلات روانی، ضعف حافظه، اختلال در سیستم جگر، مشکلات تنفسی، و ریزش مو از مهم‌ترین آسیب‌های استفاده‌ی دوامدار از داروهای خواب‌آور است که داکتران عصبی و روان‌درمانگران آن را برجسته کرده‌اند.
یاسمین اکبری می‌گوید که خستگی، کم‌حوصلگی، از بین رفتن تمرکز و وابستگی دائمی از اثرات مخرب استفاده‌ی دوامدار از داروهای خواب‌آور است.
برخی از بانوان که از این داروها استفاده می‌کنند نیز آسیب‌های بالا را تأیید می‌کنند. منیژه می‌گوید: «در جریان روز گیج، بی‌حال، خسته، پرخاشگر و کم‌حوصله شدم. با اندک‌ترین مورد واکنش نشان می‌دهم. خدا کند با برداشته شدن این محدودیت‌ها ما بانوان از دست این داروها رهایی پیدا کنیم.»
با این همه داکتران استفاده از داروهای خواب‌آور را یک مشکل جدی و نگران‌کننده بیان می‌کنند و برای جوانان، به‌ویژه زنان روش‌های مختلف را نیز به‌منظور درمان کم‌خوابی، پیشنهاد می‌کنند.
ورزش و تفریح، انتخاب زمان مشخص برای خواب، عدم استفاده از قهوه و نوشابه‌های گازدار، انجام کارهای جسمی قبل از خواب، مطالعه‌ی کتاب، فراهم‌سازی فضای آرام و هوای مناسب برای خواب و استفاده از لبنیات از راهکارهای مناسب جهت حل اختلالات خواب توسط داکتران بیان می‌شود.
نگرانی‌ها از استفاده‌ی قرص‌های خواب‌آور میان زنان بلخی در حالی مطرح می‌شود که پس از فروپاشی نظام جمهوریت، زندگی شهروندان شاهد تحولات عمیق بوده، مشکلات اقتصادی به اوج خود رسیده و میزان بیکاری و گرسنگی گسترش پیدا کرده است. از این‌رو آمار بیماری‌های روانی و عصبی افزایش چشم‌گیری داشته و در برخی موارد سبب خودکشی زنان و مردان شده است.