Giữa cơn ly loạn của lịch sử, những người trẻ phải già trước tuổi. Già trong ý thức. Già trong tâm hồn. Già trong hành động. Bởi những người trẻ phải đương đầu với những vấn đề lớn của thế hệ mình. Những người trẻ nhiệt thành và nóng lòng. Họ muốn lấp bể vá trời. Muốn dựng đại nghiệp cho chính mình và cho dân tộc. "Ta phải mong chờ chính ta như mong chờ một kẻ cứu thế. Vì không còn ai khác nữa." Những biến động của lịch sử làm ý thức họ chóng trưởng thành. Họ nhìn rõ chỗ đứng của mình. Họ can đảm nhận trách nhiệm và sẵn sàng chu toàn với mọi giá.
Vũ Hoài (Bút hiệu cũ của Tiêu Dao Bảo Cự)
Tiêu Dao Bảo Cự
Tiểu sử Tiêu Dao Bảo Cự Tiêu Dao Bảo Cự sinh năm 1945 tại thành
phố Huế và hiện đang sinh sống tại Đà Lạt. Mặc dù sinh ra ở Huế, nhưng anh đã
trải qua thời thơ ấu và tuổi trẻ ở Quảng Trị và Quảng Ngãi, mỗi nơi đều ghi lại
những ký ức sâu sắc trong lòng và trong tác phẩm của mình.
Tiêu Dao Bảo Cự đã học Đại học
Văn Khoa và tốt nghiệp Đại Học Sư Phạm Huế vào năm 1967. Sau đó, anh dạy học tại Trung học Tổng hợp Ban Mê Thuột và Trung học Bảo Lộc, Lâm Đồng,
trải qua những thời kỳ biến động lịch sử từ cuộc chiến tranh đến thời bình.
Năm 1987, cùng với nhà thơ Bùi Minh Quốc và các nghệ sĩ
khác, Tiêu Dao Bảo Cự đã tham gia thành lập Hội Văn Nghệ Lâm Đồng tại Đà Lạt,
góp phần vào sự phát triển văn hóa nghệ thuật của địa phương. Tuy nhiên, chính kiến và những hoạt động của anh đã khiến anh gặp phải nhiều khó khăn và bị cách chức, bị cấm
xuất hiện trên báo chí trong nước.
Những năm sau đó, Tiêu Dao Bảo Cự tiếp tục hoạt động văn học
và thể hiện quan điểm bất đồng
chính kiến, viết chính luận và sáng tác văn học được công bố ở nước ngoài và
trên Internet, không ngừng phản kháng và biểu đạt quan điểm của mình.
Sáng tác của Tiêu Dao Bảo Cự không chỉ là việc tạo ra những
tác phẩm văn học, mà còn là cuộc sống của chính anh, là những trải nghiệm, suy
tư và hoài niệm được gửi gắm trong từng dòng chữ. Mỗi tác phẩm của anh là một
phần của cuộc đời, là cách anh tự truyện hóa bản thân, là cách anh chia sẻ những
suy tư sâu lắng về cuộc sống và xã hội.
Tiểu sử mở đầu và Trang Tủ sách này không chỉ là giới thiệu về nhà văn
Tiêu Dao Bảo Cự mà còn là tạo ra một không gian thuần túy văn chương, nơi mà
người đọc có thể tìm thấy và đọc những tác phẩm của anh một cách dễ dàng và thoải
mái. Đây là một nỗ lực để kết nối tinh thần và tác phẩm của Tiêu Dao Bảo Cự với
độc giả, từ một góc nhìn mới, để
có thể đồng cảm với tâm trạng và suy
tư của Tiêu Dao Bảo Cự.
Tác phẩm Bảo Cự là một nhà văn, và về phương diện này, với số
lượng sáng tác dồi dào, anh đã để lại những dấu ấn quan trọng đặc biệt trong
thể bút ký và tiểu thuyết. Đọc anh là đọc cả một thời kỳ, câu chuyện của một
thế hệ, của nhiều thế hệ đi tìm đường và lạc đường. Đó cũng là bi kịch của
những người trí thức Việt sinh ra trong thời loạn. Ký hay tự truyện kể về thời
đi học tại đại học sư phạm Huế, một thời điểm mà nhiều người bị cuốn vào vòng
xoáy của lịch sử với biết bao điều đúng và sai, tốt và xấu, nhiệt thành và nông
nổi. Tác giả như một người trẻ tuổi đã hành động vì những tiếng gọi bên trong,
không vì sự lãnh đạo của ai cả, vì trong sâu thẳm Bảo Cự là một nghệ sĩ tự do.
Từ khoảng năm 1993 Bảo Cự viết các bài phân tích chính trị, phê phán các
chính sách của nhà cầm quyền, trả lời phỏng vấn của Thông Luận, Diễn Đàn, Người
Việt, Thế kỷ 21, các đài phát thanh BBC, VOA, RFI. Một trong những tuyên bố của
Bảo Cự tại đại học UC Berkeley là: "(ông) đã giúp cộng sản đánh đổ một chế
độ tốt đẹp hơn cái chế độ cộng sản mà mình đã hy sinh cả tuổi trẻ để phục vụ".
Hầu hết các tác phẩm của Tiêu Dao Bảo Cự gồm Tiểu Thuyết, Truyện Ngắn, Búy Ký, Thơ và Chính Luận đều in bên ngoài Việt Nam.
(Nguyễn Đức Tùng)
Tiểu Thuyết TRÊN ĐỈNH THANH XUÂN,Tác phẩm đầu tay, viết từ thời sinh viên
1965-1967 NỬA ĐỜI NHÌN LẠI, Xuất bản tại Hoa Kỳ in năm 1994 và 1997. MẢNH TRỜI XANH TRÊN THUNG LŨNG,Nhà xuất bản Văn Mới, Hoa Kỳ, 2007. NGỌN LỬA, Chưa xuất bản. TUYỂN TẬP TDBC - Tập 1: THOÁNG PHÙ DU, Culture Art Education Exchange Resource, Hoa Kỳ 2022.
Chính Luận Từ 1993, TDBC bắt đầu viết các bài chính luận
phân tích tình hình đất nước và phê phán nhà cầm quyền, hầu hết đều công bố ở hải
ngoại trên các báo hải ngoại như Thông Luận, Thế Kỷ 21, Người Việt, Đàn Chim Việt, Talawas... Bài
viết và trả lời phỏng vấn của TDBC xuất hiện trên các báo, tạp chí như Thông
Luận, Diễn Đàn ( Pháp), Người Việt , Hợp Lưu, Ngày Nay, Thế Kỷ 21 (Mỹ), Thiện
Chí, Tự Do, Tao Đàn ( Đông Âu); các đài phát thanh VOA, BBC,RFA, RFI, VNCR,
Australia, Chân trời Mới.
Tác Phẩm-Tác Giả và Dư Luận Từ nhiều năm qua Tiêu Dao Bảo Cự là một cái tên thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận trong cũng như ngoài nước. Nói chung, Tiêu Dao Bảo Cự là một cái tên nhạy cảm, đa số đều biết đó là một nhà văn phản kháng, chống chế độ độc tài, nhưng vẫn dè dặt vì quá khứ của anh. Nếu có dịp đọc tác phẩm “Cuộc hẹn” của Herta Muller, nhà văn vừa được giải Nobel Văn Chương 2009, một người từng trải qua những cuộc xét hỏi và đe dọa của công an khi còn ở Romania, quê hương của tác giả. Bạn sẽ thấy một sự trùng hợp: Hai nhà văn, hai khung trời, cùng phải đương đầu với một địch thủ gấp nhiều lần to lớn hơn, vừa thô bạo vừa quỷ quyệt. Cách ứng phó của cả hai có những điểm khá giống nhau. Trong cuộc chiến tâm lý và cân não, Tiêu Dao Bảo Cự tìm ra cách giúp ông bình tĩnh: Tọa thiền theo pháp môn Yoga của Ananda Marga.
Kịch
bản điện ảnh BEYOND HATE,Kịch bản Điện Ảnh, Nhân Ảnh, Phiên bản tiếng Anh, Hoa kỳ, xuất bản năm 2020. TRÊN NHỮNG HẬN THÙ,Kịch bản Điện Ảnh,Nhân Ảnh, Hoa kỳ, xuất bản năm 2020.
Bạt của Hà Sĩ PhuAnh Bảo Cự thân mến,
Đọc xong bản thảo tiểu
thuyết Nửa đời nhìn lại và gửi nó trả lại cho anh, ý nghĩ đầu tiên của tôi là
muốn có một bản trong tay giữ làm tư liệu, vì trước hết nó là một tập bút ký,
ghi lại những người thực, việc thực đã xảy ra ở đây (mặc dù anh có sửa các tên
gọi và hư cấu một vài tình tiết). Lẽ thứ hai vì trong điều kiện hiện nay chắc
chưa có nhà xuất bản nào dám xuất bản cho anh, chẳng những họ sợ về những quan
điểm, về những vấn đề đặt ra, mà còn vì sẽ có rất nhiều người nhận ra chân dung
của mình trong đó, sẽ gây va chạm không ít. Nhưng hiện thực ấy rõ ràng là cần
phải được ghi lại.
Nguyễn
Trọng Văn - Góp ý với Tiêu Dao Bảo
Cự (“Một cuộc đại hội thảo và những cuộc gặp
gỡ văn nghệ tư do. Tại sao không?”)
Đà Lạt để lại trong tôi
nhiều kỷ niệm khó quên. Hồi đó không nhớ tại sao tôi được bầu làm chủ tịch sinh
viên (nội trú), nếu tôi nhớ không lầm hình như Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Ðà
Lạt hồi đó là một bạn bên khoa Pháp văn, chúng tôi sống đời sinh viên rất vui
vẻ, hồn nhiên; học hết mình, quậy cũng hết mình, rồi tất cả xí xóa, huề cả
làng, chỉ còn lại tình yêu Ðà Lạt và niềm tự hào được làm sinh viên Ðại học Ðà
Lạt. Hồi còn là sinh viên tôi có nghe nói về Tiêu Dao Bảo Cự, sau này được mấy
người bạn - cũng dân Ðà Lạt - giới thiệu, tôi lại thăm anh tại nhà riêng, cảm
nghĩ tôi về anh lúc đó: ưa phê bình, thiện chí, thẳng thắn. Gần đây, nghe tin
anh được “chiếu cố đặc biệt”, tôi tự nhủ: chắc tại cái tính ưa phê bình. Trong
tình hình hiện nay thiện chí, sự trong sáng và óc phê bình có đủ không?
Phạm Ngọc Lân
(Giới thiệu những bài viết về cuốn
Nửa đời nhìn lại và lời tâm sự của Tiêu Dao Bảo Cự khi đọc những bài đó)
(Lời nhà xuất bản: Khi
cuốn Nửa đời nhìn lại được xuất bản lần thứ nhất năm 1994 do nhà Thế Kỷ ở Cali,
đã có hơn chục bài báo giới thiệu và phê bình tác phẩm trong làng báo cộng đồng
người Việt hải ngoại. Chúng tôi có ý định phổ biến những bài phê bình đó trong
lần xuất bản thứ hai này, nhưng vì khuôn khổ cuốn sách, không thể in nguyên
văn, nên chỉ xin được trích đoạn sau đây, qua phần trình bày của Phạm Ngọc Lân
là người sưu tầm những bài viết đó, cũng là người giữ bản thảo Nửa đời nhìn
lại.)
NGUYỄN THỊ HOÀNG BẮC - NỬA ĐỜI NHÌN LẠI , truyện
của TIÊU DAO BẢO CỰ
Tựa Đặng Tiến, bạt HÀ SĨ PHU, nhà
xuất bản THẾ KỶ, 1994.
Tôi không có ý định viết
về Nửa Đời Nhìn Lại của Bảo Cự như một phê bình gia trích dẫn, phê bình, nhận
xét, khen chê và nhắn nhủ tác giả dăm ba điều về câu cú, cách hành văn, dựng ý,
dựng chuyện, trách nhiệm của nhà văn, những yêu cầu của thời đại vân vân… Nhà
văn cần nhà phê bình và vì các phê bình gia mà chúng ta lên gân, cố gắng, sửa
sai…
Trần Hùng Nghĩa - Dù có một vài chính kiến
khác biệt với nhà văn Tiêu Dao Bảo Cự, tôi trân trọng tấm lòng của ông với đất
nước. Và tôi thường đồng tình với hầu hết quan điểm về hòa giải của ông.
Trong bài viết “talawas, trí thức
và bài học về quá khứ,” ông có nhận định: “Tiếc thay trong những vấn đề này, lập trường của nhiều người trong cuộc
ngày trước hình như vẫn giữ nguyên không có gì thay đổi. Cuộc tranh luận hôm
nay chỉ là tiếp tục cuộc chiến tranh hôm xưa trên lãnh vực tư tưởng.” Ông đã nhận xét điều này
đúng với một số người. Nhưng theo tôi, không “nhiều người” lắm đâu, mà
chỉ một số ít thôi. Ông có nêu lên một số thí dụ về các dịp tụ tập, kỷ niệm, ăn
mừng… Nhưng những suy từ bên trong tim óc một con người mới mang tính chủ đạo
hơn những biểu hiện bên ngoài kể trên, thường mang tính hời hợt, bầy đàn, có
khi gượng ép, không ý nghĩa gì.
Bảo Trâm - Đọc “Suy nghĩ sau Vesak
2008 ở Việt Nam”
của Tiêu Dao Bảo Cự Bài viết của Tiêu Dao Bảo
Cự về Đại lễ Phật đản Tam Hợp Vesak Liên hiệp quốc được tổ chức tại Việt Nam
vừa đưa lên lưới toàn cầu cùng với tin
Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ lên tận Đà Lạt thăm những nhà đấu tranh cho dân chủ Việt Nam, thường được gọi là “nhóm Đà
Lạt”, gây chú ý cho độc giả.
Mặc dù tin và bài viết
hoàn toàn không liên quan, nhưng những gì nhóm Ðà Lạt kiên trì chủ trương, đăc
biệt được thể hiện lần nữa trong bài viết trên về hoà hợp hoà giải, từng được
nhiều giới tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ cho Việt Nam tranh cãi, nay đã
được chú ý bởi các thế lực tranh chấp quốc tế trong vùng....
Phan Hội Yên - 07-02-2007 Nhớ
Tết Mậu ThânĐôi
điều với Ông Tiêu Dao Bảo Cự Phan Hội Yên
Đôi lời thưa
gởi với ông, quả thực là một điều khó khăn và tế nhị. Khó khăn khi vấn đề lớn
hơn khả năng hạn hẹp của một ngưòi lính miền Nam, chỉ được đào tạo và giáo dục
lòng yêu nước tinh khiết truyền thống.
Tế nhị, khi phải nói những điều “không thể không nói” sau khi đọc hai bài
của ông gần đây trên Talawas: “Tỉnh thức, cảnh giác nhưng thông cảm và bao
dung” (1) và “Cùng nhau hướng tới tương lai” (2). Hơn thế nữa, tôi và ông -
chúng ta chưa được đứng cùng một phía để nhìn lại cuộc chiến tranh mà chúng ta
cùng tham dự (Không phải phía bên nầy hay bên kia chiến tuyến). Thì làm sao có
thể có cái nhìn chung về tương lai với tất cả nhiệt tình đáng tin cậy, dù có
khi ông và tôi đã cùng hát một bài Quốc ca, đã cùng hướng về một lá cờ, đọc lời
hứa Trung thành với Tổ Quốc và tuân theo luật Hướng Đạo (3). Không biết khi đó,
Tổ quốc mà chúng ta từng tuyên hứa, ở Châu Hải Trung, Đạo Thừa Thiên, Đoàn Bạch
Mã đã có hai phía hay chưa?
Đào Hiếu - Những “Lã Bất Vi” thời đại mớiKhi cuốn tự truyện Lạc đường của tôi được công bố, dư luận khá
xôn xao. Khen chê lẫn lộn. Có người còn mắng mỏ: “Anh cũng chỉ là một tên Việt
cộng ngu xuẩn như 35 năm trước mà thôi…”
Ai cũng có lý của mình.
Nên tôi im lặng. Cho đến khi tình cờ đọc bài viết của Tiêu
Dao Bảo Cự đăng
trên talawas, thấy anh lại nhắc đến cuốn Lạc đường. Anh khen tôi không
tiếc lời nhưng anh cũng trách tôi: “Đào Hiếu không hề có ý phản tỉnh về
chuyện đúng sai của việc mình đã ‘tham gia cách mạng’ trong quá khứ.” Lời trách ấy không bất ngờ
đối với tôi nhưng nó vẫn làm tôi suy nghĩ, không phải suy nghĩ về việc “không
hề có ý thức phản tỉnh” mà suy nghĩ xem tại sao một người cũng đã từng sống một
tuổi trẻ “dấn thân” như tôi lại đòi hỏi ở tôi một thái độ rạch ròi như thế? ...
Phong Uyên - Tư tưởng Chiến tranh nhìn
từ nhiều phía bản
để in Gửi bài này cho bạn bè 20.9.2006
Phong Uyên
Vài suy ngẫm sau khi đọc Phan Xuân Lâm, Huỳnh Phan và Tiêu Dao
Bảo Cự
Đi hè về, tôi mới có dịp đọc Trần Trung Đạo và những bài phản ứng sau đó. Mặc dầu những bài
của Trần Trung Đạo đều mang nhiều tính cách hoài niệm, gây xúc cảm cho những
người ở độ tuổi đã sống ít nhất là trong thời đầu chế độ miền Nam cũ hơn là đả
đảo chế độ miền Bắc nhưng một số người vẫn cho là có tính chất chống cộng khi
đề cao hay nhắc lại những khía cạnh không xấu của chế độ miền Nam cũ. Phan Xuân Lâm cố gắng giữ vẻ khách quan nhưng vẫn coi Trần
Trung Đạo như đại diện một số dư luận chống cộng hải ngoại đủ khả năng
chi phối công luận hải ngoại ngang hàng với cả một hệ thống tuyên truyền của
Đảng trong nước và có những phán xét quá nghiêm khắc với Trần Trung Đạo.
Phương Duy - Điểm nóngChính trị Việt Nam Loạt
bài: Phong trào cánh tả và vấn đề Việt Nam
12345678910
7.10.2006
Phương
Duy Trao
đổi để thông cảm, không phải để hận thù
Khoảng một năm trước đây, tôi đã có dịp đóng góp một
số ý kiến với ông Tiêu Dao Bảo Cự khi ông viết trên mạng Đàn Chim Việt
online bài “Về một diễn đàn dân chủ”. Sau đó đầu năm nay lại có dịp được đọc toàn bộ tập Tôi bày tỏ
của ông, mặc dù ông đã viết tập sách này hơn mười năm
trước. Tuyển tập Trên cả hận thù thì tuy chưa được đọc, nhưng qua bài
phân tích của Bảo Trâm, một người có liên hệ bà con với ông, tôi cũng có thể
gọi là biết qua một chút quan điểm của ông những ngày tháng sau này. Dù có rất
nhiều ý bất đồng, tôi vẫn ngưỡng phục ông trong tư cách một người dấn thân cho
sự chuyển đổi dân chủ hoá Việt Nam. Từ đó đến nay, tôi vẫn có ý mong ngóng ông
trả lời về một số vấn đề còn đang tranh luận. Hôm nay, nhân bài viết “Tỉnh thức, cảng giác nhưng thông cảm và bao dung” trên talawas, tôi xin mạo muội ............
Luỹ - Đào Hiếu, Tiêu Dao Bảo Cự, Hồ Phú Bông có thể nói là ba tiêu biểu lựa chọn của những người tuổi trẻ của miền
Nam trước 75. Năm 20 tuổi, cho dù các anh có lựa chọn con đường nào đi nữa,
đúng hoặc sai, đều được thông cảm. Hà huống tình hình chính trị của miền Nam thời
bấy giờ dễ gì có được một lựa chọn rạch ròi. Vấn đề là ở năm 40 tuổi, khi lý và
trí đã được bồi dưỡng bằng chính kinh nghiệm bản thân với mức độ trưởng thành
thì sự nhìn lại phải mang tính phản tỉnh. Phản tỉnh để làm gì? Phải chăng để
tránh cho mình một lầm lỡ thứ hai? Sau 40 cũng vẫn còn phải sống, cũng phải
chọn lựa cho mình một con đường để đi tiếp. Đào Hiếu, Tiêu Dao Bảo Cự không thể
phủi tay, mà anh Hồ Phú Bông cũng không thể vô can ngoài cuộc “đã tận nhân lực
nên bây giờ thơ thới”. Theo cá nhân tôi, Lạc đường của Đào Hiếu hay Phản tỉnh của Tiêu Dao Bảo Cự
đều cùng mang ý nghĩa tích cực này. Ít nhất cũng phản tỉnh mới thấy
mình lạc đường.
Thái
Kim Lan - Kẻ tội đồ dân tộc là… Nguyễn Đình Chiểu! Đọc "Từ Lục Vân Tiên tới những Lã Bất Vi thời đại mới" của Hồ
Phú Bông đã hơn mấy tuần, tôi có ý đợi các bậc thức giả góp ý về so sánh mà Hồ
Phú Bông đưa ra trong bài viết: giữa Tiêu Dao Bảo Cự và Đào Hiếu với Lục Vân
Tiên, nhân vật chính trong tác phẩm "nổi tiếng có vị trí cao trong lịch sử
văn học dân tộc" [1] vào thế kỷ thứ 19 của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu (1822
– 1888).
Hồ Phú Bông so sánh như sau:
"Ðiều này cũng khá trùng hợp với cảnh Lục Vân Tiên! Cứ thấy hai
bên đánh nhau trối chết thì nhào vô (không cần biết là chủ nhà đánh với kẻ cướp,
nhưng kẻ cướp lại mồm năm miệng mười, cả vú…) nên thay vì giúp chủ nhà lại đi
giúp kẻ cướp để đòi tự do dân chủ, chống bất công áp bức và để thôi… đổ
máu!"
Và:
"Như vậy Đào Hiếu hoàn toàn không dây mơ rễ mà gì với 'cỗ máy’?
Đào Hiếu là kẻ giang hồ lãng tử, 'giữa đường thấy chuyện bất bình’ nên (Lục Vân
Tiên) ra tay, rồi thôi? Còn 'người lính đã ngã xuống ngoài mặt trận’ là mặt trận
nào? Nam hay Bắc? Cộng sản hay Quốc gia? Hay cả hai? Khá rõ ở đây là 'lính cụ Hồ’!" ....
Nguyễn Thanh Giang - Tiêu
Dao Bảo Cự: Người thiết tha với sự nghiệp Hòa giải Hòa hợp Dân tộc.
Trong cuốn “Đêm
dày lấp lánh” Nguyễn Thanh giang đã dành 9 trang (từ 121-129) để viết
về Tiêu Dao Bảo Cự. Ông trích dẫn khá nhiều từ 12 bài viết của TDBC để đưa ra
các nhận xét:
- Đã từng là thủ lĩnh một tổ chức đấu tranh
trên mặt trận văn hóa - văn nghệ, TDBC ý thức rằng chính là các nhà văn có sứ mệnh
tiên phong trong sự nghiệp HGHHDT. Lúc đầu ông mường tượng sự nghiệp HGHHDT có
thể được xúc tiến nhẹ nhàng, như “tiêu dao”, như là điều đương nhiên. Song dần
dà ông mới nhận thấy cái mặt kia của thực
tế không kém phần chua chát vì có sự lục đục trong nội bộ và đối đầu mất còn
trên các chiến tuyến.
- Ông cũng đã mỉa mai cái thói kiêu ngạo cộng sản
đã ngăn trở khả năng HGHHDT và cảnh cáo những kẻ hận thù cuồng dại.
- Trái ngược với sự hợm hĩnh mù quáng, chỉ thấy
mình là đúng, là triệt để, là anh hùng… tôi quý mến cái tinh thần bao dung của
TDBC.......
Nguyễn Hữu Liêm - “Hãy đọc một vài đoạn văn của Tiêu Dao Bảo Cự, một trí thức gốc Huế, khi
diễn tả lại tâm sự của một người tham gia phong trào đấu tranh chống chính phủ
miền Nam và sau đó tham gia Mặt Trận. Bảo Cự là hiện thân của một cái Ta nhà
Nho còn lại với tinh thần yêu nước, tự ái dân tộc cao độ. Ông cũng đã nghĩ đến
vai trò của Đảng Cộng Sản đằng sau cuộc chiến nầy, nhưng đối tượng trước mắt để
thù hận, căm phẫn là Đế quốc Mỹ. Ông đã “không hiểu gì mấy về Cộng sản ngoài
những điều được chính quyền miền Nam truyên truyền”. Nhưng đối với phía Cộng
Hòa, thì “các chính phủ cũng chẳng tốt đẹp gì”. Theo Bảo Cự, “Vấn đề là phải
chấm dứt cuộc chiến nầy và thống nhất đất nước.” Với một tâm lý rất nhạy cảm,
Bảo Cự đã trở nên rất căm giận lính Mỹ khi thấy bọn chúng “tắm truồng dưới sông
bên đường” và “mấy tên ở trần đeo xu chiêng phụ nữ trên chiếc xe jeep.” Từ đó,
ngọn lửa đấu tranh cách mạng, tình ái quốc qua ý chí thân xác lên cao.”
Nguyễn Khoa Thái Anh - “Từ Bùi Tín, Nguyễn chí Thiện, Vũ thư Hiên, Dương thu Hương, đến Hoàng minh
Chính, Nguyễn chính Kết, đạo diễn Trần văn Thủy, và bây giờ Tiêu Dao Bảo Cự và
Bùi ngọc Tấn, tất cả dưới một góc độ nào đó đều bị tình nghi hoặc đố kỵ. Tôi
không nói là tất cả những nhân vật này đều mang một tâm sự hoàn toàn giống
nhau, hoặc có hoàn cảnh hay tánh khí như nhau, nhưng có lẽ tôi có thể khẳng
định một điều: họ đều mang một nỗi đau của dân tộc và cầu mong có một sự thay
đổi tốt đẹp cho đất nước thật sớm sủa.” ...
Nguyễn Cát Thịnh - TIÊU DAO BẢO CỰ, MI LÀ AI? Rất nhiều người biết TDBC qua các tác phẩm và con người
biết nhiều hơn tôi.
Chỉ xin nói một vài lời.
Về các tác phẩm của TDBC, xin miễn bàn. Chỉ biết đọc rất
thích thú. Văn người vợ mình! Văn chương chữ nghĩa là điểm yếu nhất của tôi.
Hơn nữa, các nhà phê bình văn học đã làm công việc này,
đã xẻ từng đoạn văn con chữ, phân tích qua những bài viết rất giá trị.
Thời cụ Diệm, học sinh BC đã nhen nhúm những biểu hiện
khác với các bạn học. Có những ưu tư về thời cuộc, tuy quan điểm chưa rõ ràng.
Thời ông Thiệu BC là sinh viên sư phạm Huế.
Tham gia tích cực vào biến động miền Trung, đóng một
trong những vai chủ chốt của nhóm chủ trương cuộc cách mạng xã hội lý tưởng.
Tình hình bất ổn đẩy sinh viên tranh đấu BC vào nhà tù.
Được trả tự do, tiếp tục học hành. Thi tốt nghiệp xuất sắc, đỗ đầu lớp.
Ra trường đi dạy. Học sinh thần tượng giáo sư trẻ tuổi đẹp
trai giảng bài hấp dẫn. Không biết BC có truyền bá tư tưởng tiến bộ không. Học
trò cũ viết trên Facebook nói có. ...
Trần Kiêm Đoàn - “Đọc văn của Tiêu Dao Bảo Cự là đọc… Văn Tình. Một nguồn tình cảm lãng mạn,
vỡ bờ; nhưng cũng rất đậm tình người và chân thật. Mấy năm trước đây, khi
đọc tác phẩm đầu tay Nửa Đời Nhìn Lại; và bây giờ đọc Mảnh Trời Xanh Trên Thung
Lũng của Tiêu Dao Bảo Cự, tôi như thấy được thấp thoáng bóng mình một thời
trong đó. Thấy được mình là thấy được bạn bè, những người tuổi trẻ Việt Nam
thuộc thế hệ Chiến Tranh Việt Nam đã lớn lên bằng tuổi chiến tranh và bằng nỗi
tự hào cùng khổ nhục của đất nước – hơn một nửa đã ra đi và còn một ít quanh
đây – nên Bảo Cự tự nguyện làm trang sách mở rộng. Anh viết về những mảnh
đời riêng của chính mình mà ngỡ như đang nói đến những vết thương xã hội, những
ung nhọt còn đau nhức và những vết sẹo chưa lành qua những chặng đường thăng
trầm của đất nước.”
Nguyễn Thị Tịnh Thy - “Tôi muốn mượn câu thơ của Phùng Quán trong bài Lời mẹ dặn để nhận định về
cuộc đời viết văn của Tiêu Dao Bảo Cự: “Đi trọn đời trên con đường chân thật”.
Quả vậy, đọc tất cả những tác phẩm của Bảo Cự qua nhiều chặng đường viết,
có thể thấy sự chân thật là điểm nổi bật nhất trong văn chương của ông.
Hầu hết tác phẩm của Bảo Cự đều là tự truyện hoặc giàu chất tự truyện. Vì
thế, lý lịch của đời ông được thể hiện rõ trong từng trang viết. Nếu như thi
hào Tagore từng nói rằng: “Anh để cuộc đời anh trần trụi dưới mắt em” (Người
làm vườn), thì Bảo Cự cũng để cuộc đời mình trần trụi dưới mắt bạn đọc. Sự
quyết liệt, nhiệt thành, bộc trực, dấn thân luôn sôi trào trong ông, từ thuở
tráng niên cho đến lão niên, cả lúc tự do lẫn lúc bị cầm tù, cả trong đời sống
lẫn trong hoạt động văn chương và chính trị.
Ba tác phẩm Trên đỉnh thanh xuân, Nửa đời nhìn lại và Mảnh trời xanh trên
thung lũng là những bản tường trình về tư tưởng, hành động và lẽ sống lẫn hoàn
cảnh sống của Bảo Cự qua những chặng đường đời của mình.”
Lời Người lập trình Bảo Cự - người bạn tri kỷ của tôi, mối quan hệ này đã mọc mầm từ thuở thiếu thời, khi tôi còn chập chững nhận ra giá trị to lớn của tình bạn - một liên kết đậm đà, ấm áp và đáng tin cậy giữa những con người. Tình bạn, như một kho báu quý giá, luôn sẵn sàng làm giàu cuộc sống của chúng ta.
Khi chúng tôi trưởng thành, chúng tôi phải đối mặt với những hoàn cảnh và lựa chọn khác nhau. Tôi và Bảo Cự xa cách nhau gần 30 năm, nhưng tình bạn của chúng tôi không phai nhạt. Tình bạn là như triết học, như nghệ thuật, nó không giúp chúng ta sống sót, nhưng nó làm cho cuộc sống của chúng ta có giá trị hơn. Khi chúng tôi gặp lại nhau, chúng tôi thấu hiểu nhau hơn, hai gia đình của chúng tôi cũng trở nên thân thiết, chúng tôi chia sẻ về con cháu của nhau. Tình bạn của chúng tôi càng ngày càng sâu đậm.
Tôi nhận ra đời người là vô thường, khi tôi đến gần với tuổi 80, tôi tự hỏi tôi có thể làm gì cho người bạn tri kỷ của tôi. Bảo Cự là một người sống trung thực với bản thân và quyết tâm theo đuổi chính nghĩa của mình. Anh đã dấn thân, không ngại chống lại những điều sai trái, những bất công, những phi lý của các chế độ chính trị, dù anh ấy không phải là một chính trị gia. Anh ấy đã trải qua nhiều khổ cực và nguy hiểm, từ khi còn trẻ cho đến cuối đời. Tôi cảm thông với những suy nghĩ và cảm xúc của Bảo Cự, người bạn thân của tôi, nên tôi đã quyết định tạo ra một trang web để lưu giữ tất cả những tác phẩm anh ấy đã viết trong hơn 50 năm qua. Tôi hy vọng khi những người ở ngưỡng cửa tuổi 80 như chúng tôi không còn nữa, trang web này sẽ giúp Bảo Cự sống tiếp trong tâm trí của những người đọc.
Những tác phẩm của Bảo Cự, theo tôi, không phải là những tuyên ngôn chính trị, mà là những lời nói chân thành của một con người cô độc, muốn thể hiện những gì mình nghĩ và cảm nhận, một cách tự nhiên và không tính toán. Điều này được phản ánh qua câu nói của chính anh ấy: “Giữa cơn ly loạn của lịch sử, những người trẻ phải già trước tuổi. Già trong ý thức. Già trong tâm hồn. Già trong hành động. Bởi những người trẻ phải đương đầu với những vấn đề lớn của thế hệ mình. Những người trẻ nhiệt thành và nóng lòng. Họ muốn lấp bể vá trời. Muốn dựng đại nghiệp cho chính mình và cho dân tộc. “Ta phải mong chờ chính ta như mong chờ một kẻ cứu thế. Vì không còn ai khác nữa.” Những biến động của lịch sử làm ý thức họ chóng trưởng thành. Họ nhìn rõ chỗ đứng của mình. Họ can đảm nhận trách nhiệm và sẵn sàng chu toàn với mọi giá.”
Tôi coi những tác phẩm của Bảo Cự như những lời tâm sự về tình yêu, lịch sử và xã hội của đất nước, qua những biến cố từ năm 1967 đến nay. Lịch sử không được viết bởi một sử gia, mà được viết bởi tâm tư của Bảo Cự, người bạn của tôi.