“Маънавияти” қўзиганлар талаби ортидан “Калиш” ҳайкали олиб ташланди

Ўзбекистонда маҳкумлар меҳнати шарафига қўйилган ёдгорликни бузишди. Таассуфки, у фақат бир неча кунгина турди, “оқ пальтоли” зиёлилар ва “маънавиятли” оломон ғазаби туфайли бузилди ва мен унинг фотосуратини ҳам топа олмадим, бироқ бахтимга расмини менга етказишди.

***

Маҳкумларга ёдгорлик Қамчиқ довонида, айнан Поп шаҳри пастида, ёки Поп рўпарасидаги тепаликда ўрнатилганди. Бу қайси томондан кўришга боғлиқ.

Ёдгорликнинг кўриниши оддий, бироқ экспрессив ифодали – улкан калишдан иборат эди. Айнан шу ерда, Попнинг пастида жазо ижро этиладиган зона, қисқаси, маҳбуслар калиш ишлаб чиқарадиган турма жойлашган.

***

Бу каби ёдгорликларни бутун Ўзбекистон бўйлаб ўрнатиш мумкин:

– ғишт кўринишида, чунки айрим шахсларга тегишли заводларда ғишт, асосан, маҳбусларнинг кучи билан ишлаб чиқарилади (менга ёзишларича: “Катта корхоналарига эга зоналар бор, масалан, Навоий Қизилтепасида, у ерда 30 ортиқ турдаги маҳсулот ишлаб чиқарилади, суткасига 150-200 минг дона ғишт етказиб берилади, тасаввур қилаяпсизми бунинг қанча катта пул эканини?”);

– у бир қоп цемент шаклида бўлиши мумкин, чунки цемент заводларида маҳкумлар ишлайди;

– ҳарсанг оҳактош шаклида, чунки жами оҳакни маҳкумлар ишлаб чиқаради.

Хуллас, бизнинг қамоқхоналарда маҳбусларнинг қулларча меҳнати билан жуда кўп маҳсулотлар етиштирилади.

***

Сиз ўйлаб кўрганмисиз қурилишлар нега фойдали эканини? Чунки қурилиш материалларининг таннархи жуда паст.

Ўйлаганмисиз ҳеч нега асосан ёш йигитларни арзимаган айб ёки мутлақо айби бўлмаса ҳам қамашади, бунинг устига, диний моддаларда бирваракайига гуруҳ-гуруҳ қилиб? Чунки улар бақувват ва соғлом, бунинг устига, деярли текин ва итоаткор қуллар кучи.

Маслократларни эса коррупция учун қамашмайди ва уларнинг оғир жиноят қилган фарзандларини ҳам, агар қамашса, узоқ муддат беришмайди. Чунки улар меҳнат қилишни билишмайди ва бу ГУИН учун фойдасиз.

Бу ГУЛАГ иқтисодиёти.

***

Калишга ёдгорликнинг иккинчи талқини эса – бу бизнинг қишлоқ жойларимиздаги энг биринчи ва энг керакли пойабзал.

***

Гарчи ҳўв анов гипсдан ясалиб, сариққа бўялган бадбашара қари кампир она ватан рамзини акс эттирувчи ёдгорлик сифатида ҳар бир аҳоли пунктида ўрнатилган, у маданий мерос объекти саналади ва унга доимий таъзим бажо келтирилади.

***

Поплик машҳур “Калиш”га ўрнатилган ёдгорлик талқини учун Амир Странникка раҳмат!

Фарида Шариф. Тошкент