Ким бўлган эди ул Homay?
Бошқирдистоннинг Ay Yola мусиқа гуруҳи яратган Homay қўшиғи туркий халқлар суперхитига айланди ва Shazam рейтинги бўйича дунё ўнталига кўтарилди ва ҳатто Леди Гагани ортда қолдирди.
Ўзбек, қирғиз, қозоқ, уйғур, қумиқ, ёқут тингловчиларини жалб қилган қўшиқ мазмуни рус сегментида қизғин баҳсларга сабаб бўлмоқда. Бир тоифа уни пантуркизмга элтувчи, Россияни пароканда этувчи мазмунда эканини ёзса, иккинчи тоифа аксинча уни «урушни улуғловчи» аля-патриот куй ҳисоблаб Z-услубидаги клиплар басталашга ҳам уринмоқда. Айрим тил билимдонлари қўшиқда бошқирд тили қоидалари бузилганини ҳам иддао қилишди. Аснода бу қўшиқ матни ассимилияция остида қолаётган Бошқирд тилида янграган камгина қўшиқларнинг бири экани, Россияда Бошқирд тилидаги мактаблар йўқлиги масаласи ўртага чиқди. Қўшиқ Homay – афсонавий Ҳумо қуши ҳақида. Бироқ қўшиқ матни босқинчига қарши қилич кўтарган мустамлака халқ ноласи каби эшитилади.
Томирларим мендан сўрар,
Қоним, руҳим ва кўкдаги ой
Кўҳна тарих мендан сўрар
Ким бўлган эди ул Хумой?
Хумойнинг онаси қуёш,
Чашмаларда чўмилтирган.
Отаси унинг Семруғ,
Яхшиликларга ундаган.
Оқбўз от ва Олмос тиғнинг
Ёлғиз эгасидир ул Хумой!
Йўл сўннгида чашма борлигин
Билган ҳам ёлғиз ул Хумой!
Ётларга номусин бермаган,
Эл юртнинг орини сақлаган.
Мард ўғлонларни ўстирган
Бахт қушидир ул Хумой!
Биз Бошқурднинг қизлари
Хумойнинг юлдузларимиз,
Чашмага бошловчи бу йўл
Бизнинг қалбимизга ўйилган.
(Қудрат Бобожон таржимаси)