Ўрис мактаб нега трендда?

Рассом оға доим боласини ўрис боғча ва мактабга берганларни қоралайди. Бу фикрга тўлиқ қўшиламан. Доим болаларимни фақат ўзбек боғча-мактабга бераман деб юрардим.

Шу кеча-кундузда таълим мавзуси очилган экан, гапирмасам бўлмайди. Тажрибамдан айтаман – мен ўзбек боғчага ҳам, мактабга ҳам ишонмай қўйдим. Қайнонасидан гап эшитиб, эридан турткиланган жамийки аламзада хотинлар йиғилган ўзбек мактабларида. Дарсларни ўлда-жўлда ўтишади. Ҳатто хусусий ўзбек мактабларида ҳам шакл ва реклама муҳим. Кўпи миллийлик ниқоби, тарбияга урғуни пиар қуроли қилиб олишган. Бу эса тарбия борасида дангаса ота-оналарга жуда ёқиб тушяпти. Таълим пуч, билим саёз.

Энг қиммат боғчада ҳам ўзбек тарбиячилар кичкина боламни турткилашди, бадани кўкариб, тирналиб келарди уйга. Ўрис тарбиячилари эса жуда оғир босиқ. Кўп ўйинлар билади, ҳар битта бола билан эринмай гаплашади. Шанғилламайди. Асосий урғу эркин фикр ва мантиққа қаратилган.

Мактаб ҳақида гапирсам. Бир оилада катта бўлаётган икки жияним бор. Биттаси аввал Чорсудаги ўзбек мактабда ўқиди, кейин Юксалиш мактабига қатнаб бошлади. Ҳозир бола тус ёлғончига айланган. Ота-онаси ва устозлари олдида одобли бир қиёфа, кўчада мутлақо бошқа маска. Мактабдаги ҳаддан ташқари насиҳатгўйлик болани ёлғончи ва иккиюзламачига айлантираркан.

Иккинчи жияним ўрис мактабга боради. Жуда бетгачопар, лекин доим ўйлагани тилида. Ёлғонни билмайди, ота-онаси ноҳақлик қилса шартта-шуртта айтади. Юз хотир деб ўтирмайди. Фикри доим тилида, эркин ўйлайди.

Олдимда болаларим борлиги учун мактаб ўқувчиларини кўп кузатаман, улар билан гаплашаман. Ўзбек мактабидаги ўқувчиларни кўпи ҳатто фикрини чиройли баён қилолмайди. Маданият билан баҳслашишни билмайди.

Ўрис мактабдагилар эса 3 баҳога ўқисаям қўрқмасдан ўз фикрини айтолади. Бир нарса сўрасангиз асосли қилиб жавоб беришади, ҳечам қўрқишмайди.

Типик ўзбеклар буни кўриб ўрис мактаб тарбияни бузади дейишади. Унақа ота-оналарга мустақил фикрли бола эмас, қариганда парваришлайдиган энага қўй керак. Улар болани ўзига қулай қилиб олишади.

Мен жон деб болаларимни ўзбек мактабга ўтказардим. Лекин ўзбекларнинг Энг зўр мактабида ҳам фақат тарбияга фокус берилади, таълим эса ноль даражада. 

Аслида тарбия уйда бўлади. Болага гап билан эмас, амал билан намуна бўлиш керак. Эринчоқ ота-оналар тарбияни ҳам мактабга юклаб қўйишди.

Лекин ўқитувчи болаларга мактабда фақат тарбия, имон ҳақида вайсасаю – уйда отаси тинмай сўкинса, бувиси онасини заҳардек чақса, онаси асабдан титраб турса… Мактабдаги тарбиявий лекция бир тийинга қиммат бўлади. 

Катта боламнинг ўқитувчилари асосан татар, орада ўрислариям бор. Ҳозир давлатнинг ўрис мактабларда ўқитувчиларга  Россия пропагандаси руҳида гапириш тақиқланлан. Болам ўзи танлаган фанларни қандай чуқур ўзлаштиряпти – бу ҳақида батафсил тўхталмайман. Лекин мен учун болам асосий нарсани ўрганяпти.

Ҳаққини ерда қолдирмаяпти, бировнинг насиҳатига қўйдек эргашиб кетмаяпти. Адолат талаб қиляпти, ўзини ҳурмат қиляпти. Савол бериб, фикрлаяпти. Бу феъл атворни барча синфдошларида кузатганман. 

Агар ўзбек мактабида шунақа эркин баҳслар, ўқувчи шахсига ҳурмат ва асосан таълимга, билимга ва фанларга эътибор бўлса эди ўйлаб ўтирмай боламни олиб борардим. Лекин ўзбек мактаб ўқитувчиларининг 70-80% жуда жоҳил, аламзада. Терс фикр айтган ўқувчини изза қилишади. Ўзбек ўқитувчилар илмий асосга эмас морал ўқишга ишқибоз.

Ҳозир Ўрусиянинг имиджи расво бўлди. Ўрусия Европанинг маданият ўчоғи эмас ортиқ, босқинчи варвар давлатга айланди.

Имконим пайдо бўлса боламни халқаро инглиз мактабига бераман. Лекин қайнона ва эридан аламзада ўзбек хотинларга боламни асло  ишонмайман. Битта-иккита яхши ўзбек ўқитувчи бордир, тўғри. Лекин Рассом оға таъбири билан айтганда «бир бочка бўққа 100 грам сметана қўшганинг билан ҳеч нарса ўзгармайди».

Рассом Туз саҳифасидан