«این حکومت همه‌ی افغانستان است. این قسم نیست که تمام بودجه را بگیر و در قندهار مصرف کن و بدخشان از یاد تو رفته باشد و یا تمام بودجه را بگیر و در پکتیا مصرف کن و بامیان از یادت رفته باشد.»
مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخستوزیر طالبان این سخنان را در سفری به بامیان و در همایشی با عنوان «وحدت، برادری و هم‌صدایی مردم ولایت بامیان» گفت.
مولوی عبدالکبیر روز سه‌شنبه (۲۲ عقرب) امسال با کاروان موترهای لندکروز ضدگلوله و رنجرها به بامیان سفر کرد و در سخنرانی خود تأکید کرد که ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر این گروه «عدالت» را در توجه به ولایت‌ها مد نظر گرفته است و هیچ فرقی میان قندهار و بامیان قایل نیست.
معاون سیاسی نخستوزیر طالبان به زبان فارسی سخن گفت و هنگام سخنرانی در برابر بنر پارچه‌ی بزرگی ایستاده بود که روی آن به زبان پشتو و انگلیسی نوشته بود «همایش وحدت، برادری و هم‌صدایی مردم بامیان». سازمان‌دهندگان این همایش -که به قصد ترسیم سیمای عدالت‌پرور از حکومت طالبان برپا شده بود- اجازه نداده بودند که از زبان فارسی دری نیز در بنر تبلیغاتی طالبان استفاده شود. اکثریت مطلق باشندگان بامیان به زبان فارسی دری تکلم می‌کنند. طالبان با ترجمه‌ی بنرهای‌شان با زبان انگلیسی مشکل ندارند، اما در برابر زبان فارسی که یکی از دو زبان رسمی مردم افغانستان است، غالبا حساسیت نشان می‌دهند.
این نخستین سفر مولوی عبدالکبیر به بامیان بود و او در این همایش کوشید که حمایت مردم را از «امارت طالبانی» و رهبرشان جلب کند. مولوی عبدالکبیر در قسمتی از سخنان خود گفت که برای ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر این گروه هیچ تبعیضی در تخصیص بودجه در ۳۴ ولایت نیست؛ «امیرالمومنین صاحب مسلمان، عالم و شیخ‌الحدیث است و شما هیچ وقت گمان بد نکنید که حق بامیان را به قندهار بدهد و حق بدخشان را به پکتیا بدهد. امیرالمومنین صاحب به تمام ولسوالی‌های افغانستان یعنی ۴۲۱ ولسوالی بودجه برابر منظور کرده است.»
بودجه حکومت طالبان پس از توشیح از سوی ملا هبت‌الله آخوندزاده عملی می‌شود، اما طالبان جزئیات این بودجه را مشخص نمی‌کنند.
محمدسجاد محسنی، معاون شورای علمای شیعه بامیان خطاب به مولوی عبدالکبیر گفت که مردم بامیان از فقر، «خشم طبیعت» و مشکلات در راه‌های ارتباطی رنج می‌برند. او گفت: «ما معادن و منابع بسیار داریم اما گرسنه‌ایم. راه‌حل مشکلات آغاز کار پروژه‌های نیمه‌کاره، سرک گردن دیوار، سرک بامیان دره صوف و برق ۱۲۰ کیلوولت دوشی-بامیان است.»
او تصریح کرد که در قرن بیست‌ویکم مردم بامیان با «چراغ موشک» و بدون دسترسی به خدمات مخابراتی زندگی می‌کنند. معاون سیاسی نخستوزیر طالبان خطاب به مردم بامیان گفت که خواسته‌های‌شان را در راستای تطبیق پروژه‌های انکشافی به وزارت‌خانه‌های مربوط بسپارند.
ادعای توزیع برابرانه‌ی امکانات
هرچند حکومت طالبان جزئیات بودجه‌ی سالانه‌ی خود و تخصیص آن به ولایت‌های مختلف را عمومی نمی‌سازند، اما ادعای برابری تخصیص بودجه به تمام ولایت‌ها، از جمله میان قندهار و بامیان آغراق‌آمیز به نظر می‌رسد. در بامیان میزان فقر و بیکاری عمومی بالا است و عده‌ای از مردم تا امروز هم به مسکن دسترسی ندارند و با حداقلی‌ترین امکانات در مغاره‌های اطراف تندیس‌های تخریب‌شده‌ی بودا زندگی می‌کنند. اما قندهار به‌دلیل حضور ملا هبت‌الله آخوندزاده لقب پایتخت غیررسمی طالبان را به خود گرفته است و از امکانات اداری، نظامی، تجاری و ارتباطی وسیعی برخوردار است. یکی از ناظران که نخواست اسمش ذکر شود، گفت که طالبان به‌دلیل اختصاص بودجه‌ی زیاد به دفتر ملا هبت‌الله و شاخه‌های نظامی و استخباراتی تحت کنترل او در قندهار و از بیم آن‌که نابرابری‌ها به‌صورت بسیار چشم‌گیر علنی شوند، ارقام بودجه‌ی خود را در اختیار عموم قرار نمی‌دهند.
خالد حنفی، وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان و از چهره‌های بسیار نزدیک به رهبر طالبان که چندین سفر به ولایت بامیان انجام داده است، در سخنرانی‌هایش از مردم خواسته است که از «امارت طالبانی» به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده و فرمان‌های او پیروی کنند. یکی از این فرمان‌ها، ممنوعیت کامل حضور زنان و دختران در مناطق تفریحی، از جمله بند امیر است. منابع مردمی در بامیان می‌گویند که این دستور طالبان به صنعت گردش‌گری این ولایت صدمه‌ی عمیقی زده است و کاروبارهای کوچکی را که در اطراف بند امیر شکل گرفته بود، با مشکل جدی اقتصادی مواجه کرده است. این در حالی است که خود نیروها و هواداران طالبان بامیان را به یکی از مقاصد رایگان گردش‌گری خود تبدیل کرده‌اند.
فشار مذهبی
در حکومت طالبان محدودیت بر مناسک و شعایر هزاره‌های شیعه‌مذهب، از جمله در بامیان نیز افزایش یافته است. طالبان بر مراسم محرم و عاشورا محدودیت وضع کرده‌اند. عبدالله سرحدی، والی طالبان در بامیان در سخنرانی خود در مراسم عاشورا در مدرسه‌ی علمیه مهدیه در دره فولادی، «سینه‌زنی» و برگزاری مراسم عزاداری محرم را «خلاف شریعت» و بدعت دانسته و از مردم خواسته بود که از اجرای مناسک رایج خود پرهیز کنند.
عبدالله سرحدی در دوره‌ی نخست حاکمیت طالبان در نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۹۰ میلادی فرمانده نظامی طالبان در بامیان بود. او در آن زمان به دستور ملا عمر، بنیان‌گذار گروه طالبان تندیس صلصال با ارتفاع ۵۳ متر و شهمامه با ارتفاع ۳۵ متر را که چندین قرن پیش با تراشیدن کوه ساخته شده بودند، با مواد منفجره تخریب کرد و بامیان را از یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخی جهان محروم ساخت. پیش از آن توریست‌ها از سراسر جهان به دیدن بوداهای مذکور می‌رفتند.
وزارت تحصیلات عالی طالبان در ماه جوزای سال ۱۴۰۱ تدریس فقه جعفری را از دانشگاه بامیان حذف کرد و سپس این وزارت‌خانه درخواست علمای شیعه مبنی بر شامل ساختن فقه جعفری در نصاب آموزشی دانشگاه بامیان را رد کرد. در دانشگاه بامیان «ثقافت اسلامی» براساس فقه حنفی «اهل تسنن» به دانشجویان تدریس می‌شود و این در حالی است که اکثر جمعیت بامیان شیعه هستند.
هزاره‌ها در تشکیلات امنیتی و نظامی
هزاره‌ها به‌صورت کل و شهروندان بامیان به‌صورت خاص در حکومت طالبان و ساختارهای امنیتی و نظامی آن سهم قابل محاسبه‌ای ندارند. از مردم بامیان تنها فرد سرشناسی که هزاره است و در حکومت طالبان اجرای وظیفه می‌کند، شیخ مدارعلی کریمی در معاونت وزارت شهرسازی و مسکن طالبان است. هزاره‌های بامیان از مسندهای بلند نظامی، امنیتی و استخباراتی هیچ سهمی ندارند. این واقعیت، ادعای مولوی عبدالکبیر مبنی بر نگاه همسان امیر طالبان به قندهار و بامیان را زیرسؤال می‌برد. در آغاز بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، مولوی مهدی مجاهد، فرمانده هزاره‌تبار طالبان، برای مدتی رییس استخبارات طالبان در بامیان بود، اما به‌دلیل بی‌اعتمادی طالبان پشتون‌تبار از این مقام برکنار شد. او سپس با رفتن به ولسوالی بلخاب ولایت سرپل علیه نیروهای طالبان قرار گرفت و پس از جنگی کوتاه متواری شد. طالبان مهدی مجاهد را در ماه اسد ۱۴۰۱ هنگام عبور از مرز اسلام‌قلعه هرات دستگیر کردند و به قتل رساندند.