طالبان از مدت‌ها پیش در پنجشیر قیود شب‌گردی وضع کرده بودند، اما حالا این محدودیت را از ساعت ده شب به هشت شب تغییر و به باشندگان پنجشیر هشدار داده‌اند که در زمان قیود شب‌گردی اجازهی بیرون شدن از خانه‌های‌شان را ندارند و اگر این دستور را نادیده بگیرند، بازداشت و زندانی خواهند شد.
پنجشیر در افغانستان تنها ولایتی است که قیود شب‌گردی در آن طی سه‌ونیم سال حاکمیت طالبان برداشته نشده است. باشندگان پنجشیر به اطلاعات روز گفته‌اند که قیود شب‌گردی از سوی نیروهای ارتش طالبان با جدیت عملی می‌شود و فضای امنیتی-نظامی را تشدید کرده است.
کندک‌های نیروهای طالبان در پنجشیر ملک‌های روستاها را فراخوانده‌اند و تغییر ساعت قیود شب‌گردی را به آنان اعلام کرده‌اند.
نثارمحمد، یکی از ملک‌های روستا در ولسوالی عنابه می‌گوید که با افزایش ساعات قیود شب‌گردی، شرایط زندگی در پنجشیر دشوارتر می‌شود. او توضیح می‌دهد که در سال‌های گذشته، طالبان پس از ساعت ۱۰ شب قیود را اجرا می‌کردند، اما اکنون این محدودیت‌ها سخت‌تر از همیشه شده و ساعت آغاز آن به هشت شب تغییر کرده است.
او به جلسه‌ای اشاره می‌کند که یک ماه پیش در کندک نظامی طالبان برگزار شد و فرمانده طالبان در این کندک، که اهل هلمند است، بزرگان روستاها را احضار کرد و به آنان اطلاع داد که «لوا تصمیم گرفته است که از این پس هیچ‌کس پس از ساعت هشت شب اجازهی بیرون‌شدن را ندارد.» سپس از آنان خواسته شد که این پیام را به باشندگان روستاهای‌شان برسانند.
نثارمحمد می‌گوید که هنگام اعتراض به این تصمیم، فرمانده طالبان پاسخ داد که «این تصمیم در سطح لوا گرفته شده است و ما هیچ کاری برای شما نمی‌توانیم بکنیم.»
افزایش فشار بر مردم
محمدرحیم، یکی از بزرگان روستا در پنجشیر روایت مشابهی از تصمیم طالبان برای تشدید قیود شب‌گردی دارد. او می‌گوید که اخیرا کندک نظامی طالبان که چندین روستا زیر نظر آن است، بزرگان روستاها را احضار کرد. او نیز در این جلسه حضور داشت و فرمانده کندک با تهدید به آنان گفت: «تصمیم ما این است که از این پس، هیچ فردی بعد از ساعت هشت شب اجازهی بیرون‌شدن از خانه را ندارد. برخی تحرکات شبانه صورت گرفته و دشمن از این خلاء استفاده می‌کند. شما باید به مردم اطلاع دهید که دیگر بعد از این ساعت از خانه بیرون نروند.»
محمدرحیم می‌گوید که با دیگر بزرگان تلاش کردند تا مشکلات مردم را برای فرمانده طالبان توضیح دهند؛ این که بسیاری از خانواده‌ها مجبور هستند برای آب‌آوردن یا انجام کارهای ضروری شبانه از خانه خارج شوند، اما فرمانده پاسخ داد که این درخواست قابل قبول نیست. او تأکید کرد که طالبان خودشان در شب‌ها گشت‌زنی می‌کنند و مردم باید تلاش کنند تمام کارهای‌شان را در روز انجام دهند.
محمدرحیم با انتقاد از عملکرد طالبان می‌گوید که با وجود حضور گسترده‌ی نیروهای طالبان در پنجشیر، آنان هنوز نتوانسته‌اند امنیت را تأمین کنند. به‌باور او، طالبان به‌دلیل ضعف و ناتوانی خود، فشار را بر مردم افزایش داده‌اند، و این فشارها هر سال شدیدتر می‌شود.
او می‌افزاید: «پیش از این هم قیود شب‌گردی وجود داشت، اما تا این حد سختگیرانه نبود. حالا از ساعت هشت شب تا سپیده‌دم، مردم در خانه‌های‌شان زندانی شده‌اند.»
بیماران، متضرران اصلی قیودات طالبان
احمدالهام، جوانی از منطقه‌ی پیشغور در ولسوالی حصه اول پنجشیر، از سختی‌های قیود شب‌گردی طالبان شاکی است. او دو هفته پیش، در نیمه‌های شب، با شرایط اضطراری روبه‌رو شد.
او روایت می‌کند: «ساعت ۱۱ شب بود که در خانه، یک مشکل نسایی-ولادی پیش آمد. وضعیت بیمار وخیم بود و چاره‌ای نداشتیم جز این که او را هرچه زودتر به شفاخانه برسانیم. اما به محض این که به جاده رسیدیم، طالبان در ایست‌های بازرسی ما را متوقف کردند.»
احمدالهام می‌گوید که در هر ایست، آنان مجبور بودند توضیح دهند که بیمار دارند و باید فورا به شفاخانه بروند، اما طالبان حاضر به پذیرش نبودند؛ «هر بار که می‌گفتیم در موتر بیمار زنانه داریم و باید فوری او را به شفاخانه برسانیم، قبول نمی‌کردند. وقتی به ایست بازرسی در منطقه‌ی عمرض رسیدیم، طالبان دوباره ما را متوقف کردند. ما مشکل را برای‌شان توضیح دادیم، اما آنان گفتند که هیچ فردی اجازهی بیرون‌شدن از خانه در شب را ندارد. شما را چه‌کسی اجازه داده که در سرک روان هستید؟»
او می‌گوید که با وجود تأکید بر وضعیت وخیم بیمار، طالبان حاضر به همکاری نبودند و تنها پس از تحقیقات و بازرسی دقیق، اجازهی ادامه‌ی راه را دادند؛ «آنانی که با زبان نیم‌فارسی و نیم‌پشتو صحبت می‌کردند، شناس‌نامه‌های ما را بررسی کردند. نزدیک به پنج دقیقه از ما تحقیق کردند، آدرس خانه و تمام مشخصات ما را گرفتند. فقط بعد از این که از همه چیز مطمئن شدند، اجازهی عبور دادند.»
احمدالهام تأکید می‌کند که در شرایط اضطراری، این محدودیت‌ها می‌تواند جان مردم را به خطر بیندازد. اما طالبان بدون درنظرگرفتن وضعیت، تنها بر اجرای سختگیرانه‌ی قیود شب‌گردی تمرکز دارند.
شب برفی در بازداشت
محمد، یکی از باشندگان ولسوالی شتل در ولایت پنجشیر روایت می‌کند که چگونه یک شب برفی، قیود شب‌گردی طالبان او را به بازداشت کشاند.
او می‌گوید: «یک روز برفی از کابل برگشتم. ساعت شش شام بود که در ولسوالی شتل از موتر پایین شدم. آن‌روزها سرک فرعی‌ای که به داخل دره‌ی شتل می‌رفت، پر از برف بود و موترها نمی‌توانستند عبور کنند. چاره‌ای جز پیاده‌رفتن تا خانه نداشتم.»
محمد در مسیر راه بود که با گزمه‌ی طالبان روبه‌رو شد؛ «ساعت هشت‌ونیم شب بود که به یک گروه سه‌نفره از طالبان برخوردم. آنان سروصورت‌شان را با دستمال پیچانده بودند. یکی از آنان صدایم زد و گفت: کجا بودی؟ گفتم: کابل بودم، راه بند بود، ناوقت شد. حالا به روستای روی‌ده می‌روم. یکی از آنان گفت: بیا، باید با قوماندان ما صحبت کنی.»
محمد را به قرارگاه طالبان بردند. او به یاد دارد که فرمانده طالبان کنار بخاری نشسته بود. وقتی وارد شد، فرمانده با لحن جدی از او پرسید: «چرا در این وقت شب می‌روی؟ نمی‌دانی که بعد از ساعت هشت شب، هیچ‌کس اجازهی سفر و بیرون‌شدن را ندارد؟»
محمد سعی کرد ماجرا را توضیح دهد، اما فرمانده طالبان قانع نشد و دستور داد که او را در اتاقی زندانی کنند؛ «آنان حرف مرا قبول نکردند و دستور دادند که در اتاقی زندانی شوم. شب را در آن‌جا گذراندم و تا فردا صبح اجازهی بیرون‌رفتن نداشتم. فردای آن‌روز، با ضمانت مردم محل، بالاخره مرا آزاد کردند.»
محمد تأکید می‌کند که طالبان بدون درنظرگرفتن شرایط، قوانین خود را اجرا می‌کنند و مردم چاره‌ای جز پذیرش این محدودیت‌ها ندارند.
سفر در دل شب و ایست بازرسی طولانی
محمدعمران، یکی از باشندگان منطقه‌ی کرامان در ولسوالی دره‌ی ولایت پنجشیر می‌گوید که طالبان مردم محل را از بیرون‌شدن در شب منع کرده‌اند و در صورت بروز مشکل، آنان را موظف کرده‌اند که ابتدا با ملک منطقه تماس بگیرند.
اما او می‌گوید که این روند در مواقع اضطراری مشکلات زیادی ایجاد می‌کند؛ «یک شب، یکی از نزدیکان ما در کابل وفات کرده بود و ما باید صبح زود خود را به کابل می‌رساندیم. ساعت سه شب بود که به ملک منطقه زنگ زدیم. چندین بار تماس گرفتیم تا بالاخره جواب داد. بعد از آن، او با پوسته‌ی نظامی طالبان که در روستای ما مستقر است، تماس گرفت. آنان بعد از هماهنگی، اجازهی سفر را دادند.»
محمدعمران و خانواده‌اش پس از دریافت اجازه، راهی کابل شدند، اما مشکلات‌شان تازه آغاز شده بود. او می‌گوید: «وقتی در جاده راه افتادیم، تصور می‌کردیم دیگر مشکلی نخواهیم داشت، اما بعد از اولین پوسته، هر ایست بازرسی طالبان ما را متوقف می‌کرد. در هر پوسته، سربازان طالبان ما را نگه می‌داشتند و نزدیک به نیم‌ساعت تحقیق می‌کردند. می‌پرسیدند که کجا می‌رویم، چرا در این ساعت از شب در جاده هستیم و حتا مشخصات ما را ثبت می‌کردند.»
محمدعمران می‌گوید که این بازجویی‌ها آن‌قدر طول کشید که در نهایت، با روشن‌شدن هوا، آنان اجازه یافتند به کابل بروند.
گل‌محمد، یکی دیگر از باشندگان پنجشیر در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز از مشکلات ناشی از قیود شب‌گردی برای مال‌داران سخن می‌گوید.
او که در دره‌ی حصارک ولسوالی رُخه زندگی می‌کند، توضیح می‌دهد که بیشتر باشندگان این منطقه مال‌دار هستند، اما طالبان بدون درنظرگرفتن شرایط زندگی آنان، محدودیت‌های سختی وضع کرده‌اند.
او می‌گوید: «طالبان به مردم گفته‌اند که از ساعت هشت شب به بعد، هیچ‌کس اجازهی بیرون‌شدن از خانه را ندارد. اما مشکل این‌جا است که ما مال‌دار هستیم و مواشی‌مان معمولا بعد از این ساعت از کوه پایین می‌شوند. اگر نتوانیم آن‌ها را به خانه بیاوریم، در سرما و خطر حیوانات وحشی رها می‌شوند.»
گل‌محمد با نگرانی اضافه می‌کند که چندین بار در شب، مواشی‌شان در بیرون مانده و آنان نتوانسته‌اند مواشی‌ها را جمع‌آوری کنند؛ «تا حالا چندین بار این اتفاق افتاده است. شب‌ها، مواشی ما در بیرون مانده‌اند و ما نتوانستیم آن‌ها را جمع کنیم و به خانه بیاوریم. اما طالبان به این مشکلات توجهی ندارند و فقط بر اجرای دستورشان تأکید می‌کنند.»
یاداشت: نام‌های مصاحبه‌شوندگان مستعار انتخاب شده است.