“Hazırda dəmir barmaqlıqlar arxasında 393 jurnalist və media işçisi var”
2023-cü ildə dünyada 94 jurnalist və media işçisi öldürülüb. Beynəlxalq Jurnalistlər Federasiyasının (IFJ) hesabatında belə deyilir. Bildirilir ki, öldürülən jurnalistlərdən 9-u qadındır. Hesabatda qeyd edilir ki, oktyabrın 7-dən etibarən Qəzzada gedən müharibə zamanı gündə birdən çox jurnalist həyatını itirib. IFJ hesabatı 10 dekabr Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü ərəfəsində nəşr edib. Bildirir ki, jurnalistlərin həyatlarını qorumaq və onlara hücum edənləri cəzalandırmaq üçün beynəlxalq ictimaiyyətdən daha böyük addımlar atmaları tələb edilir:
“2022-ci il kimi – bu il də müharibədə jurnalistlərin ölümləri ilə yadda qaldı. 2023-cü ildə Qəzza zolağında fələstinli jurnalistlər İsrail ordusunun bombardmanlarının qurbanı olublar”.
IFJ beynəlxalq hakimiyyət orqanlarını beynəlxalq hüquqa riayət olunmasını təmin etməyə və Qəzzada jurnalistlərin qətliamına son qoymağa çağırıb.
“Beynəlxalq ictimaiyyət, xüsusən də Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi öz öhdəliklərini yerinə yetirməli, hərtərəfli araşdırmalı və lazım gəldikdə jurnalistlərə qarşı hücumları sifariş edən və həyata keçirən şəxsləri mühakimə etməlidir”, – IFJ bildirir.
IFJ vəzifə borcunu yerinə yetirərkən öldürülən jurnalistlərin statistikasını 1990-cı ildən bəri aparır. Yeni hesabatda bildirilir ki, 1990-cı ildən bəri Qəzzadakı müharibə qədər jurnalistlərin qəsdinə duran ikinci hadisə olmayıb. IFJ bildirir ki, oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumundan sonra 68 jurnalist öldürülüb:
“Bu il dünya üzrə öldürülən jurnalistlərin 72 faizi Qəzza münaqişəsində öldürülüb. Qəzza zolağında 61 fələstinli jurnalist öldürülüb. Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumunun ilk saatlarında dörd israilli jurnalist öldürüldü. Oktyabrın 13-ü və noyabrın 21-də iki ölkə sərhədində reportaj hazırlayarkən İsrailin açdığı atəş nəticəsində üç livanlı jurnalist həlak olub”.
Yaxın Şərqə baxanda, IFJ Suriyada öldürülən 3 media işçisini önə çəkir. Az da olsa, digər regionlarda da jurnalistlər həlak olub:
“Avropada Ukrayna jurnalistlər üçün təhlükəli ölkə olaraq qalır. Bu il Ukrayna müharibəsində üç jurnalist və media işçisi həlak olub. Onlardan biri ukraynalı, biri rusiyalı, digəri isə fransız olub”. Hesabatda bildirilir ki, Asiya-Sakit okean regionunda jurnalist qətlləri əvvəlki illərdə olduğu kimi eyni ölkələrdə cəmləşib. Öldürülən jurnalistlərin sayı 2022-ci ilə nisbətən daha az qalsa belə, IFJ qitədəki jurnalistlərin təhlükəsizliyindən narahatdır:
“Əfqanıstanda 2, Filippində 2, Hindistanda 1, Çində 1 və ya Banqladeşdə 1 jurnalist öldürülüb. Günahkarların məsuliyyətə cəlb edilməməsi faciədir. Regiondakı hökumətlər bu cinayətləri araşdırmaq və jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün tədbirlər görməlidir”.
IFJ Şimali və Cənubi Amerikada öldürülən jurnalistlərin sayında real azalma olduğunu qeyd edir. Bildirir ki, 2022-ci ildə burada 29 jurnalist həyatını itirib. 2023-cü ildə isə cəmi 7 jurnalist həyatını itirib:
“Onlardan üçü meksikalı, biri paraqvaylı, biri qvatemalalı, biri kolumbiyalı və biri isə amerikalıdır. O, silahlı qruplaşmaları və ya dövlət vəsaitlərinin mənimsənilməsini araşdırarkən ölüb. Jurnalistlərə qarşı bir çox digər cinayətlər regionda cəzasız qalır, Federasiya xəbərdarlıq edir, məsələn, Meksikada jurnalistlərə edilən hücumların 95 faizi cəza ilə nəticələnmir”.
“2023-cü ildə 94 jurnalist həyatını itirib. IFJ bu qan tökülməsini dayandırmaq üçün təcili qlobal tədbirlər görülməsini tələb edir. Xüsusilə Qəzzada ölüm hallarının artması təcili diqqət tələb edir. IFJ xüsusilə beynəlxalq hüququn tətbiq edilməsində israrlıdır”, – IFJ prezidenti Dominik Pradalie deyir. Həbs edilən jurnalistlərə gəlincə, IFJ bildirir ki, Çindən Belarusa, Misirdən İrana, o cümlədən Myanma, Türkiyə və Rusiya da daxil olmaqla, son üç ildə həbsdə olan jurnalistlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Bu, ölkələrdəki siyasi repressiyaların davamlılığına işıq salır. “Hazırda dəmir barmaqlıqlar arxasında 393 jurnalist və media işçisi var”.
