close
close
Асосий мавзулар
1 июл 2025

“ГОСУСЛУГИ” ОРҚАЛИ “ВЕРБОВКА” ЁХУД МИГРАНТЛАР ҚАНДАЙ ҚИЛИБ ХАВФЛИ ЎЙИНГА ТОРТИЛМОҚДА

close

(Элтуз таҳлили)

2025 йил 30 июндан бошлаб Россияга кириш учун чет эл фуқароларига янги қоидалар жорий этилди. Энди чегарадан ўтиш учун олдиндан олиниши ва назорат пунктида тақдим этилиши лозим бўлган махсус QR-код талаб қилинади.

Визасиз режим асосида Россияга кириб келаётган чет эл фуқаролари камида 72 соат олдин рақамли рўйхатдан ўтишга мажбур бўладилар. Бу жараён «Госуслуги RuID» иловаси орқали амалга оширилади. Фавқулодда ҳолатларда (масалан, қариндошининг оғир касаллиги ёки вафоти ҳолатида) аризани қисқароқ муддатда — келишдан 4 соат олдин топширишга рухсат берилади.

Ариза юборилгандан сўнг иловада махсус QR-код шаклланади ва у Россия ҳудудига кириш пайтида тақдим этилиши шарт бўлади.

Янги кириш қоидалари Озарбайжон, Арманистон, Грузия, Қозоғистон, Қирғизистон, Молдова, Тожикистон, Ўзбекистон ва Россия визасиз келишувга эга бўлган бошқа давлатлар фуқароларига тааллуқли бўлади.

Марказий Осиёдан келган юртдошлар Россиянинг рақамли тизими — “Госуслуги”га оммавий равишда рўйхатдан ўтказилаётгани, бу жараён  давлат хизматларидан фойдаланишни енгиллаштириш баҳонаси билан амалга оширилаётгани айтилаяпти. Аммо сиртдан беғубор кўринган бу жараён ортида аслида жиддий хавфли мақсадлар яширин бўлиши мумкин.

Олинган маълумотларга кўра, кўплаб чет эл фуқаролари ушбу тизимда россияликлар сифатида рўйхатдан ўтказилмоқда — баъзан бошқа фуқароларнинг ҳужжатлари билан ва баъзан тез орада фуқаролик берилиши ҳақидаги ваъдалар билан. Бу тарзда рўйхатдан ўтиш Россия фуқароси мақомини тан олиш деб ҳисобланиши мумкин. Бу эса, ўз навбатида, фуқаровий мажбуриятларни, жумладан, ҳарбий хизматда иштирок этиш мажбуриятини юзага келтириши мумкин.

Энг катта хавотир ана шу жиҳатда. Агар мигрант рақамли тизимда фуқаро сифатида қайд этилган бўлса, унга ё «фуқаровий бурч»ни бажарасан, ёки алдов учун жиноий жавобгарликка тортиласан, деган танлов қўйилиши мумкин. Украинадаги ҳарбий ҳаракатлар давом этаётган ва одам ресурслари танқислиги авж олган бир вақтда бу каби схемалар куч тузилмалари учун айниқса долзарб бўлмоқда.

Бундан ташқари, қамоқдаги мигрантларни озодлик эвазига ҳарбий контракт имзолашга мажбурлаш ҳолатлари ҳам қайд этилган. «Госуслуги» орқали рақамли рўйхатдан ўтиш эса бундай босим механизмларининг яна бир ҳалқасига айланиши мумкин: алданган, содда мигрант аслида танлаш имкониятидан маҳрум бўлиб қолади.

Бу контекстда Россияга мигрантлар оқимининг кучайиши янги маънога эга бўлмоқда. Иқтисодий омиллар (арзон ишчи кучи)дан ташқари, сиёсий манфаат ҳам кўзга ташланади: бошқариладиган, ҳуқуқий жиҳатдан заиф ва осон “вербовка” қилиниши мумкин бўлган инсон захираси. Бундай ёндашув мажбурий “вербовка”дан мулойимроқ кўринади, аммо аслида хавф ундан кам эмас.

Расмий идоралар ҳозирча нега чет эл фуқаролари фақат Россия фуқаролари учун мўлжалланган тизимга рўйхатдан ўтказилаётганини очиқ ва тушунарли изоҳлаб бермаяпти. Шаффофлик ва ахборотнинг етишмаслиги шубҳаларни янада кучайтирмоқда ва ишончсизликни оширмоқда.

Агар бу тенденция ҳақиқатдан ҳам мавжуд бўлса, у кенг жамоатчилик муҳокамасига арзийди. Чунки рақамли платформаларда рўйхатдан ўтиш инсонни окоп ёки қамоқ камераси сари етаклайдиган тузоққа айланмаслиги керак. Айниқса, бегона мамлакатда ҳуқуқий ёрдам ва тўлиқ маълумотсиз қолган инсонлар учун.

Бугун рақамлаштириш шунчаки сервис воситаси эмас — у бошқарув ва назорат механизмига айланган. Ва заиф ижтимоий гуруҳлар учун бу восита уларни англаб етиш имкони бўлмаган хавфли танлов қаршисида қолдириши мумкин.

Тағин ўқинг
23 март 2022
Украинада Россия бошлаган уруш 27 кундан буён давом этаркан, Шавкат Мирзиёев 21 март куни тағин Владимир Путин билан телефонда ...
4 июн 2020
Бобил инсоният тарихидаги энг қадимий, энг йирик шаҳарлардан биридир. Унинг тарихини кузатарканмиз, урбанистик марказларнинг узлуксизлигини ва давомийлигини кўрамиз. Бобил ...
8 март 2021
Бундан ўн йиллар олдин, баҳорнинг энг ёқимли палласи – апрель ойининг ўрталари эди, Олмаотага қараб йўлга чиққандим. Черняевка чегара ...
12 август 2024
12 август куни бир гуруҳ узбек ва швед ватандошлари Мухтор Аброр Алий таҳаллуси билан танилган диний блогер 48 ёшли ...
Блоглар
18 июн 2025
«Ўзбекча фикрлаш»ни мусорга отвормасак дунëга разил бўлишда давом этамиз.Нима ўзи «Ўзбекча фикрлаш»?Масалан Ўзбекистон қонунида «жинс ...
16 июн 2025
Театр замон юзига кўзгу тутиши керак. Лекин ўзбек театри буни эплай олмаяпти. Драма ëзадиган бирорта ...
9 июн 2025
Қадимги турк битиклари қисқа ва чуқур маъноли бўлган. «Ташингдан барча киши каби кўрин. Ичинг гўзал ...