در آستانه روز جهانی آزادی رسانه‌ها (سوم می)، مرکز خبرنگاران افغانستان با انتشار گزارشی درباره‌ی تشدید محدودیت‌ها بر آزادی رسانه‌ها و بازداشت خبرنگاران در کشور ابراز نگرانی کرده و گفته است که آزادی رسانه‌ها تحت حاکمیت طالبان به طور جدی مختل شده است.
یافته‌های این مرکز نشان می‌دهد که از ماه می ۲۰۲۴ تاکنون، دست‌کم ۲۱۵ مورد نقض آزادی رسانه‌ها ثبت شده است که شامل ۱۷۵ مورد تهدید مستقیم و غیرمستقیم و ۴۰ مورد بازداشت خبرنگاران است.
به گفته‌ی مرکز خبرنگاران، این آمار در مقایسه با دوره‌ی پیشین (می ۲۰۲۳ تا می ۲۰۲۴) افزایش ۵۸ درصدی را نشان می‌دهد.
این مرکز همچنین اشاره کرده است که از میان خبرنگاران بازداشت‌شده، ۱۰ نفر همچنان در زندان به‌سر می‌برند و هفت نفر از آنان از هفت ماه تا سه سال زندان محکوم شده‌اند.
ابلاغ هفت دستورالعمل محدودکننده
مرکز خبرنگاران گفته است که طالبان در یک سال گذشته، در راستای تشدید محدودیت بر رسانه‌ها، هفت دستورالعمل جدید را ابلاغ و اجرا کرده‌اند که طیف گسترده‌ای از فعالیت رسانه‌ای را هدف قرار می‌دهد.
این دستورالعمل‌ها شامل ممنوعیت نشر تصاویر جانداران، ممنوعیت همکاری با رسانه‌های تبعیدی، ممنوعیت پخش برنامه‌ها و میزگردهای زنده‌ی سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت نقد یا به چالش کشیدن سیاست‌ها و مسئولان طالبان، ممنوعیت حضور کارشناسان تأییدنشده، و همچنین ممنوعیت فعالیت رسانه‌های ویژه‌ی زنان در برخی ولایت‌ها است.
دخالت گسترده‌ی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان
مرکز خبرنگاران خاطرنشان کرده است که یکی از عوامل وخامت وضعیت آزادی رسانه‌ها در ۱۲ ماه گذشته، افزایش نقش و دخالت وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در امور رسانه‌ها بوده است.
به گفتهٔ این مرکز، وزارت امر به معروف طالبان صلاحیت‌های گسترده‌ای برای نظارت و کنترل بر فعالیت رسانه‌ها به‌دست آورده و در بستن یا تنبیه رسانه‌هایی که از دستوراتش سرپیچی کرده‌اند، به طور مستقیم نقش داشته و اقدام به تهدید و بازداشت خبرنگاران کرده است.
در گزارش مرکز خبرنگاران آمده است که در پی گسترش ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان، در یک سال اخیر ۲۵ ایستگاه تلویزیونی تعطیل یا به رادیو تبدیل شده‌اند، همچنین ۹ ایستگاه رادیویی به‌طور موقت و یک رادیو به‌طور کامل بسته شده‌اند.
بر اساس ماده‌ی هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر که در ماه اسد سال گذشته توسط هبت‌الله آخوندزاده توشیح شد، نشر تصاویر جانداران ممنوع اعلام شده است. این ممنوعیت تاکنون در ۱۷ ولایت به اجرا درآمده است.
مرکز خبرنگاران در گزارش سالانه‌ی خود همچنین افزوده است که با توجه به این‌که طالبان صدای زن را «عورت» می‌دانند، فشارها بر زنان شاغل در رسانه‌ها افزایش یافته است.
به گفته‌ی این مرکز، در اقدامی بی‌سابقه، مقام‌های طالبان در ولایت بدخشان طرح بستن دو رادیوی ویژه‌ی زنان را روی دست گرفته‌اند.
بر بنیاد شاخص جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۵، افغانستان با امتیاز ۱۷.۸۸ در جایگاه ۱۷۵ قرار گرفته است، در حالی‌که در رده‌بندی سال ۲۰۲۴ در جایگاه ۱۷۸ قرار داشت.
گزارش‌گران بدون مرز با نشر این رده‌بندی گفته است که در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۱۲ رسانه به دلیل محدودیت‌های طالبان مجبور به تعطیلی شدند.
این سازمان همچنین اشاره کرده است که مشکلات اقتصادی در افغانستان، فشارهای سیاسی بر آزادی رسانه‌ها را تشدید می‌کند.