Mayaman ang bansang Pilipinas pero maraming sakitin na Pilipino.

Naramdaman at naranasan natin ito noong panahon ng pandemyang Covid-19 kung saan maraming Pilipino ang nahihirapan sa katawan, emosyon at isipan.

Parang nangangapa sa dilim ang sektor pangkalusugan sa maraming dahilan, mula sa bagong sakit ang Covid-19, kulang at kabado ang manggagawang kalusugan at kulang ang health badyet.

Sa panahon ng pandemya, tumugon ang mga manggagawang pangkalusugan ngunit militarista ang pangkalahatang tugon ng gobyerno sa halip na pangkalusugang pagtugon.

Pero tayo ay nagpapasalamat lagi sa mga tao, organisasyon at media na palaging nagsusulong at sumusuporta sa ating karapatan sa kalusugan. Sama-samang kumilos ang mamamayan at manggagawang pangkalusugan para igiit ang karapatan sa kalusugan at ayuda sa mamamayan.

Tandaan natin na malinaw nakasaad sa ating Saligang Batas ang ating mga karapatan.

Sa medisina, merong biopsychosocial na konsepto. Naisip ito ni George Engel noong 1977.

Sabi niya, ang pag-intindi ng medikal kondisyon ng tao ay hindi lamang sa pinanganak siya o genetics, dapat i-konsidera rin ang kanyang sikolohikal, mental at sosyal na salik. Dagdag pa rito ay ang kultura, pananaw at kapaligiran, na puwedeng makaapekto din sa kalusugan.

Kung ilagay natin ang ating sarili kung bakit nakaranas ng pananakit ng ulo o likod, kinakabahan, sobrang pag-alala o sobrang kalungkutan, at iba pa, hindi lamang dahil hirap tayong angkupan ang stress o problema sa buhay, pwedeng meron tayong pinagdaanang trauma o hindi maaruga ang ating pamilya.

Hindi lang impeksiyon o galing sa virus, bacteria o parasito ang dahilan para magkasakit ang isang tao. Malaking dahilan din ang relasyon sa kahirapan, kawalan ng seguridad sa trabaho, walang maayos na tirahan, kulang sa edukasyon, tumataas na presyo ng bilihin, mababang sahod, korapsyon, paglabag sa karapatang pantao, at iba pa.

Kailangan nating lawakan ang ating isipan. Maliban sa pag-alam at pag-intindi, kailangan din nating tanggapin ang ating mga pinagdaanan o karanasan at mag-isip at magplano kung paano magamot ang sarili.

Hindi ka nag-iisa sa labang ito at merong tulong para sa inyo.

Sabi nga nila, ‘pag malusog ang ekonomiya ng isang bansa ay magiging masaya ang mga tao. Kung ganito, meron pa bang pag-asang umunlad ang Pilipinas?

Sa tingin ko meron pa. Bilang isang manggagamot at tagapagtaguyod ng kalusugang pangkaisipan ako ay nagpapasalamat sa Pinoy Weekly sa panimulang artikulo na ito.