صید ماهی خال‌دار مشهور به «خال‌ماهی» به سرگرمی برخی از فرماندهان و نیروهای طالبان در ولایت تخار در شمال‌شرق کشور بدل شده است. منابع مردمی به روزنامه اطلاعات روز گفتند که نیروهای طالبان با استفاده از بمب‌های دستی و شلیک گلوله به رودخانه، خال‌ماهی را شکار می‌کنند و این روند انقراض این گونه‌ای ماهی را تسریع کرده است.
خال‌ماهی در رودخانه‌های ولسوالی‌های ورسج، فرخار، اشکمش و نمک‌آب تخار فراوان بود، اما اینک این گونه در معرض انقراض قرار دارد.
رحمت‌الله که در حال آبیاری مزارع کچالو در ولسوالی ورسج است، به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که از دو سال به این‌سو، با افزایش جمعیت طالبان پشتون‌تبار در این ولسوالی، صید ماهی رودخانه‌ها هم از سوی این گروه افزایش یافته است؛ «نیروهای طالبان که از قندهار و هلمند در ورسج قرارگاه دارند و با سلاح‌های پیشرفته تجهیز هستند، برای صید ماهی در این‌جا (رودخانه) می‌آیند و با انداختن بمب دستی و نشان‌زنی با تفنگ، ماهی شکار می‌کنند. هنگامی که ماهی‌های مرده به سطح آب می‌آیند، طالبان خوشحال و مصروف جمع‌کردن آن‌ها می‌شوند. این وضعیت ما مردم را وحشت‌زده کرده است.»
رحمت‌الله می‌گوید که صید ماهی با بمب دستی و شلیک گلوله، جمعیت ماهیان رودخانه را کاهش داده است؛ «ماهیان همیشه در عمق آب تجمع دارند. طالبان به داخل آب شلیک می‌کنند. با این روش شمار کمی ماهی صید می‌شود. اما طالبان به‌خاطر نشان‌زنی و ساعت‌تیری از این روش استفاده می‌کنند.»
احمدنوید ۳۰ ساله که با خانواده‌اش جهت تفریح از شهر تالقان به ولسوالی ورسج رفته بوده، نیروهای طالبان را در حال صید ماهی دیده است. او گفت: «طالبان بسیار بی‌رحمانه با انفجار بمب دستی ماهی شکار می‌کنند. استفاده از بمب دستی برای صید ماهی باعث ترس کودکان و زنان می‌شود، درحالی‌که خود این گروه از انفجار و شلیک گلوله لذت می‌برد.»
او به روزنامه اطلاعات روز گفت که نیروهای طالبان در ولسوالی ورسج در فاصله‌ی ۹۵ کیلومتری شهر تالقان حضور گسترده دارند و همچنان فرماندهان این گروه از تالقان نیز به این ولسوالی در روزهای رخصتی و جمعه جهت صید ماهی می‌آیند.
تنها باشندگان ولسوالی ورسج نیستند که از صید ماهی توسط طالبان با استفاده از بمب دستی و شلیک گلوله شکایت دارند. دین‌محمد ۵۹ ساله که در ولسوالی فرخار در همسایگی ورسج ماهی‌پزی دارد، می‌گوید: «مردم بومی با قلاب و تورهای دست‌بافت ماهی‌گیری می‌کردند و به همین خاطر زیاد ماهی صید نمی‌شد و ماهی در رودخانه زیاد بود، اما حالا این قسم نیست. از وقتی که طالبان به ورسج آمدند و در چمن خسده قرارگاه نظامی ساختند، با استفاده از بمب دستی ماهی‌گیری می‌کنند. انفجار بمب دستی در داخل دریا ماهی‌های خرد و کلان را از بین می‌برد. باید صید ماهی با بمب دستی از سوی طالبان ممنوع شود.»
تورهای زهری
افزون بر طالبان، شکارچیان محلی هم با اتصال برق جنراتور به آب رودخانه و استفاده از تورهای آلوده به مواد زهری، خال‌ماهی را شکار می‌کنند.
با چیره‌شدن سیاهی شب، ماهی‌گیران به صید ماهی با اتصال برق جنراتور به آب رودخانه و استفاده از تورهای زهرآگین تولید پاکستان اقدام می‌کنند. هر کیلوگرام ماهی خال‌دار در بازار تخار تا هزار و ۵۰۰ افغانی به فروش می‌رسد و قیمت بلند این گونه ماهی، باعث طمع ماهی‌گیران به صید آن شده است.
منابع مردمی در تخار به روزنامه اطلاعات روز گفتند که برخی از ماهی‌گیران از سوی طالبان حمایت می‌شوند و به همین خاطر از برق جنراتور و تورهای زهری برای صید ماهی استفاده می‌کنند.
دین‌محمد از ورسج می‌گوید: «ماهی‌گیران مواد زهری به‌نام ملیتین را در داخل سطل آب مخلوط و تورهای تولید پاکستان را با این ماده آلوده می‌کنند و بعد این تورها را داخل دریا می‌اندازند. تورهای زهری در داخل دریا باعث از بین رفتن ماهیان و حتا مسمومیت انسان‌هایی می‌شود که از آب رودخانه استفاده می‌کنند.»
باشندگان ورسج به روزنامه اطلاعات روز گفتند که ماهی‌گیران با وصل کردن جریان برق جنراتور به رودخانه، باعث انقراض ماهیان، به‌ویژه خال‌ماهی می‌شوند.
فارم ماهی‌پروری
با تشدید نگرانی از انقراض خال‌ماهی، شماری از باشندگان تخار به ایجاد فارم‌‌های ماهی‌پروری روی آورده‌اند تا بخشی از نیازمندی بازار را تأمین کنند.
احمدادریس دانش‌آموخته‌ی زراعت از دانشگاه دولتی تخار است و از دو سال به این‌سو با هزینه‌ی بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار افغانی به ایجاد فارم ماهی‌پروری روی آورده است. فارم ماهی‌پروری احمدادریس در روستای «میان‌شهر» ولسوالی ورسج موقعیت دارد.
او به روزنامه اطلاعات روز گفت :«ماهی رودخانه‌ها بسیار کم شده است. طالبان و ماهی‌گیران با استفاده از برق جنراتور، بمب دستی و تورهای زهری، ماهی صید می‌کنند و این سبب شده است که ماهیان کم‌تری در سال‌های اخیر تخم‌گذاری کنند. یکی از دلایلی که این ماهیان کم تخم‌گذاری می‌کنند این است که لانه‌های‌شان توسط انفجار بمب تخریب و خود شان پراکنده می‌شوند.»
ادریس نسل ماهی قزل‌آلای خال‌دار را در فارم خود پرورش می‌دهد. این نوع ماهی در رودخانه‌های ورسج به وفور یافت می‌شد، اما اینک نسل آن در بستر رودخانه‌های تخار در حال انقراض است؛ «من امسال توانستم که بخشی از ماهی پرورش‌یافته در فارم خود را به مشتریان بفروشم. نبود آب پاک و معیاری، خطر سیلاب و نداشتن امکانات در فصل زمستان، ماهی‌پروری در این ولسوالی را با مشکل مواجه کرده است. تقاضا برای خرید ماهی خال‌دار در تخار زیاد است، اما فارم ما ماهی زیاد پرورش داده نمی‌تواند.»
یکی از کارکنان اداره‌ی محیط زیست طالبان در تخار به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که ماهیان به‌خاطر مصون بودن از سرازیرشدن سیلاب و آفت‌های طبیعی دیگر در عمق رودخانه‌ها تخم‌گذاری می‌کنند، اما پرتاب بمب دستی، وصل شدن جریان برق به آب و مواد زهری مانع تخم‌گذاری آن‌ها می‌شود.
او می‌گوید: «ماهیان دریایی و به‌ویژه ماهیان خال‌دار در مناطق سرد، عمق آب را برای تخم‌ریزی انتخاب می‌کنند، اما از وقتی که طالبان و ماهی‌گیران محلی با انفجار بمب دستی، اتصال برق جنراتور به آب و تورهای تولید پاکستان اقدام به شکار ماهی کردند، این ماهیان از محل تخم‌گذاری‌شان فرار کرده و در حال انقراض قرار دارند.»
مهتاب‌الدین الهام، رییس محیط زیست طالبان در تخار ادعا می‌کند که فرمان‌های رهبری این گروه در راستای حفاظت از حیات وحش و جلوگیری از شکار غیرقانونی را به تمامی اداره‌های این گروه در مرکز و ولسوالی‌های این ولایت فرستاده است.
او صید ماهی از سوی نیروهای این گروه را تأیید کرد اما گفت: «درصورتی‌که در آینده صید ماهیان رودخانه تکرار شود، با متخلفان برخورد قانونی و جدی خواهد شد.»
با روی‌کار‌آمدن مجدد طالبان در افغانستان در آگست ۲۰۲۱، این گروه تمام قوانین نظام جمهوریت، از جمله قانون محیط زیست را منحل اعلام کرد. این اقدام طالبان دست شکارچیان را برای شکار گونه‌های مختلف حیات وحش باز گذاشته است. از سویی هم، طی بیش از سه سال حاکمیت طالبان، گزارشی در پیوند به پی‌گیرد افراد به اتهام شکار حیات وحش منتشر نشده است.