طالبان با هرگونه اعتراضی برخورد شدید می‌کنند؛ اما انتقاد علمای دینی از حکومت خود را خطر بزرگ‌تری می‌بینند، تا آن‌جا که چنین انتقادهایی را «مخرب‌تر از بمباران کابل با بمب اتم» هم توصیف کرده‌اند. ویدیویی که لحظه‌ی بازداشت مولوی عبدالقادر قانت، روحانی منتقد توسط نیروهای لباس شخصی طالبان را نشان می‌دهد، تصویری از هراس عمیق حاکمیت طالبان از صدای اعتراضی در منبرها را بازتاب می‌دهد. مولوی قانت، روحانی منتقد، پیش‌‌تر در سخنرانی‌هایی بهگونهی علنی از سیاست‌های انحصارگرایانه در حکومت طالبان انتقاد کرده بود.
نیروهای منسوب به استخبارات طالبان، روز سه‌‌شنبه (۳۰ ثور) با لباس‌های شخصی و موتر غیرنظامی، مولوی عبدالقادر قانت را در منطقه‌ی ۵۰۰ فامیلی شهر کابل بازداشت کردند. ویدیویی که از دوربین مدار بسته یکی از ساختمان‌های نزدیک به خانه‌ی او در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، لحظه‌ای را ثبت کرده است که نیروهای لباس شخصی طالبان این روحانی منتقد را با زور به داخل موتر می‌کشانند. طالبان تا کنون توضیح نداده‌اند که مولوی قانت به چه اتهامی بازداشت شده و اکنون در کجا نگهداری می‌شود.
بااین‌حال، بستگان او گفته‌اند که او در ریاست ۴۰ استخبارات طالبان نگهداری می‌شود؛ بخشی از استخبارات که به مرکزی برای انتقال و بازداشت مخالفان و منتقدان طالبان بدل شده است. ریاست ۴۰ استخبارات از اختیارات گسترده‌ای برخوردار است و براساس گزارش‌های متعدد، بدون درنظرگرفتن کدهای اخلاقی و حقوقی، بازداشت‌‌شدگان را با شکنجه، ضرب‌وشتم و بدرفتاری، وادار به اعتراف‌های اجباری می‌کند. پس از نشر ویدیوی بازداشت مولوی قانت، نیروهای طالبان روز پنج‌شنبه بار دیگر به خانه‌ی او هجوم بردند و در اقدامی، پسر خردسال او و شماری از همسایگان را به اتهام انتشار این ویدیو بازداشت کردند.
این سومین‌بار است که مولوی قانت، چهره‌ای شناخته‌‌شده‌ای که در دوره‌ی جمهوریت ریاست شورای علمای شهر کابل را بر عهده داشت و از منتقدان طالبان به شمار می‌رود، بازداشت می‌شود. در ماه دلو سال گذشته، مولوی عبدالقادر قانت به همراه دو روحانی دیگر در نشستی تحت عنوان «صلح و همدیگرپذیری مردم افغانستان» در کابل، در برابر دوربین رسانه‌ها از سیاست‌های قوم‌گرایانه و قبیله‌‌محور طالبان، به‌ویژه جناح قندهار به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده، انتقاد کردند. این اظهارات واکنش تند طالبان را در پی داشت و هر سه روحانی به ریاست ۴۰ استخبارات منتقل شدند. منابع آن زمان گزارش دادند که این سه نفر حدود دو هفته در بازداشت طالبان بودند. این روحانیان گفته بودند که نیروهای استخبارات به آنان هشدار داده بودند که «سخنرانی انتقادی از زبان علمای دینی، تأثیرش بیشتر و مخرب‌تر از بمباران کابل با بمب اتم است».
تریبون منبر علیه طالبان
چهار روز پیش از بازداشت مولوی قانت، صدای انتقاد دیگری از منبر مسجد روضه شریف در شهر مزار شریف بلند شد. مولوی عبدالقاهر، روحانی برجسته‌ی ولایت بلخ، در خطبه‌‌ی نماز جمعه ۲۶ ثور، سیاست‌های انحصارطلبانه و قوم‌گرایانه‌ی طالبان را هدف قرار داد و هشدار داد که تداوم این رویکردها، منجر به فروپاشی چنین حکومت‌هایی خواهد شد. او در سخنرانی خود گفته بود: «قبیله‌گرایی، تعصب‌گرایی، تصمیم در پیاده‌‌سازی قبیله‌گرایی، تصمیم‌های بزرگ و کلان نظام بر سر حکومت تعصب‌گرایی و یا هم نژاد بوده باشد، در طول تاریخ چهارده‌ونیم صد سال اخیر، نتیجه نداشته است و تا قرب قیامت نیز نتیجه نخواهد داشت، بلکه نظام‌ها را از هم متلاشی می‌کنند.»
او تصریح کرده بود که اداره‌های حکومتی باید از تفکر قبیله‌گرایی و تعصبات قومی و نژادی پاک‌‌سازی شوند. گرچه مولوی عبدالقاهر در سخنان خود نامی از طالبان نبرد، اما بسیاری این انتقادها را متوجه این گروه و سیاست‌های انحصاری آن دانسته‌اند. منابع محلی در بلخ می‌گویند نیروهای استخبارات و مأموران امر به معروف طالبان تلاش کردند سخنرانی این روحانی را قطع کرده و او را بازداشت کنند، اما زمانی که نمازگزاران حاضر در مسجد به حمایت از مولوی عبدالقاهر برخاستند، مأموران از بازداشت او صرف نظر کردند.
ریاست استخبارات و وزارت امر به معروف طالبان، دو نهادی هستند که سیاست‌های رهبر طالبان و حلقه قندهار را با فشار و خشونت در جامعه پیاده می‌کنند. در طول نزدیک به چهار سال حاکمیت طالبان، این دو نهاد بارها منتقدان و مخالفان رهبر طالبان را بازداشت کرده‌اند. حدود دو هفته پیش، ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در نشستی با مسئولان استخبارات این گروه، از عملکرد آنان تمجید کرد و این نهاد را «ستون فقرات» حکومت طالبان خواند. او در سیمیناری که ویژه‌ی مسئولان استخبارات برگزار شده بود، از این نهاد خواست که در خط مقدم مقابله با آنچه «دشمنان نظام اسلامی» می‌نامید، قرار داشته باشند و برای تحکیم پایه‌های حکومت طالبان تلاش کنند. رهبر طالبان گفته بود: «استخبارات باید برای هیچ کسی اجازه ندهد که بهگونهی علنی و پنهان به شعائر دینی و اسلامی توهین کند. استخبارات باید بهگونهی مشترک با سایر ادارات در راستای تطبیق شریعت و ذهنیت‌‌سازی مردم بسیار تلاش نماید.
ملا هبت‌الله همچنین ادعا کرده بود که حکومت طالبان با «قربانی» و «جهاد» نیروهای این گروه شکل گرفته و اکنون بر عهده استخبارات است که برنامه‌های پنهان و آشکار «دشمنان» را شناسایی و خنثا کند.
طالبان در دوران نظام جمهوری که از سوی کشورهای غربی حمایت می‌شد، به تدریج نفوذ خود بر بخشی از منابر و مساجد کشور را گسترش داده و این مکان‌های دینی را به تریبونی برای تبلیغات خود بدل ساخته بودند. در آن زمان، ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان نتوانست تمام مساجد و منابر را زیر پوشش نظارتی خود درآورد و از فعالیت‌های ضد جمهوریت و تبلیغات به سود طالبان جلوگیری کند. با بازگشت طالبان به قدرت، این گروه تلاش کرد تا در گام نخست، خطیبان و مولوی‌های مساجد را از میان نیروها و هواداران خود برگزیند. در مواردی که با مخالفت مردم مواجه شدند و موفق به چنین تغییری نشدند، با تهدید و هشدار علما و خطیبان را واداشتند تا علیه‌شان موضع‌گیری نکنند و در خطبه‌های نماز جمعه، از ملا هبت‌الله آخوندزاده به‌عنوان «امیرالمؤمنین» یاد کرده و برای او دعا کنند. در غیر این‌صورت، با تکیه بر نیروهای استخبارات، علما و خطیبان ناراضی را مورد پیگرد قرار می‌دهند. طالبان، ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان را به «ریاست عمومی استخبارات» تغییر نام دادند. رهبری طالبان نیز با تمجید از عملکرد این نهاد آن را «ستون فقرات» حکومت خود توصیف کرده است.
در افغانستان، مساجد در روزهای جمعه با حضور گسترده‌ی مردم همراه است؛ مردمی که با علاقه برای شنیدن سخنان علما و خطیبان گرد می‌آیند. از همین رو، منبرهای مساجد به یکی از مهم‌ترین تریبون‌ها برای تبلیغ و تأثیرگذاری بر افکار عمومی هستند. طالبان نیز در تلاش هستند تا این تریبون را بهگونهی کامل در خدمت روایت خود درآورند.
حساسیت طالبان به انتقادهایی که از منابر و توسط علمای دینی پخش می‌شوند، به این دلیل است که در نیم‌قرن اخیر (مخصوصا پس از سیاسی‌ترشدن منابر) منتقدان مذهبی نقش مهمی در بسیج کردن مردم علیه حاکمیت‌ها بازی کرده‌اند. اندک‌ترین انتقاد از منبرهای مساجد می‌تواند در دوران گسترش شبکه‌های اجتماعی، به جرقه‌ای برای افزایش نارضایتی عمومی علیه سیاست‌های طالبان، به‌ویژه سیاست‌های شخص ملا هبت‌الله آخوندزاده، بدل شود. این‌گونه واکنش‌ها همچنین می‌تواند به دیگر علما و خطیبان مخالف یا ناراضی از عملکرد طالبان، جرئت و انگیزه لازم برای بیان انتقادهای آشکار را بدهد. از همین‌رو، طالبان با توسل به سرکوب، بازداشت، تهدید و ارعاب، به کمک نهاد استخبارات شان، در تلاش هستند تا از بروز چنین سناریویی پیش‌گیری کنند.