Page 48 - hanh-trinh-cuoi-dong

chứng tích. Bên phải là con mương nơi hơn 200 người bị dồn
xuống bắn chết. Phía sau và rải rác đây đó có các căn nhà tượng
trưng ghi dấu nơi từng là ngôi nhà của người dân trong làng đã
bị thảm sát, ghi rõ số lượng và tên họ từng người. Ngoài vài cây

cổ thụ còn sót lại, toàn khu được trồng dừa và dương liễu với bãi
cỏ xanh bên dưới. Trước nhà trưng bày chứng tích là một vườn
hoa nhỏ có ghế đá cho khách tham quan ngồi nghỉ. Nhìn chung
toàn cảnh có vẻ xanh mát, êm đềm nếu không đọc những câu
chú giải về tội ác đã xảy ra và nhất là câu khẩu hiệu lớn ghi trên
nhà trưng bày: “Mãi mãi khắc sâu lòng căm thù giặc Mỹ xâm

lược.”

Trong khi BY, Cẩm Thạch cùng một đoàn khách mới vào đi xem
kỹ từng chứng tích trong nhà trưng bày, tôi chỉ đi lướt qua và ra
ngồi trên ghế đá ở vườn bên ngoài suy ngẫm. Những chứng tích

đó tôi đã từng thấy, từng biết, từng đọc và bây giờ không muốn
xem lại nữa. Tôi kinh sợ và lên án tội ác, nhất là tội ác giết người,
lại là giết người hàng loạt, những thường dân không có khả năng
tự vệ. Đây là một tội ác điển hình nhưng không phải là tội ác duy
nhất trong cuộc chiến đã qua. Vụ tàn sát này xảy ra sau biến cố
Mậu Thân 1968. Tôi liên tưởng đến những tội ác giết người khác,

từ cả hai phía của chiến tranh, từ những lời cao rao chính nghĩa
với những mồ chôn tập thể, những xác người tan nát, què cụt,
sâu hoắm vết thương.

Tôi nghĩ khi lịch sử đi qua, các phe tham chiến và những người

trong cuộc, những người dân thường không nên mãi mãi ghi
khắc lòng căm thù mà nên phản tỉnh, sám hối và cả thao thức,
bao dung để xây dựng một tương lai không bao giờ còn có chiến
tranh.

Buổi tối, Cẩm Thạch dẫn chúng tôi đi ăn cơm hến, có hương vị

gần giống món “doong” đặc biệt của Quảng Ngãi. Chúng tôi
cũng vào một tiệm dịch vụ Internet lớn có khoảng 30 máy, phần
đông khách hàng là học sinh vào chat, chơi game ầm ĩ. Rải rác
một số đường phố có loại tiệm này phản ánh nhu cầu có mức độ

của người dân ở đây.