Page 69 - hanh-trinh-cuoi-dong

cho tiện. Ngoài những buổi làm việc, hoạt động ồn ào, sôi nổi,
đầy hào khí, nơi này tôi đã trải qua những giờ phút vắng lặng
một mình để suy tưởng và phản tỉnh về việc mình làm, về thân
phận dân tộc và những nỗi khắc khoải về sự giằng xé, phân ly

giữa con người dân tộc và con người nhân loại, giá trị giai đoạn
và giá trị vĩnh cửu. Tuổi 20 của thế hệ chúng tôi đã là thế hệ dấn
thân, đầy lý tưởng, trào sôi nhiệt tình nhưng cũng không ít băn
khoăn dằn vặt.

Nguyễn Đính trông bề ngoài quá thảm. Gầy gò, hàm trên móm

mém vì răng rụng gần hết, cặp kính gọng nâu cũ kỹ, mái tóc
muối tiêu dài không cắt buộc phía sau. Anh ít nói, chỉ mỉm cười
như một ông già hiền lành. Anh có vẻ vui lên một chút khi nghe
tôi nhắc đến bài thơ “Tao chưởi” của anh mới sáng tác mà Bùi
Minh Quốc đã đọc cho tôi nghe ở Đà Lạt. Quốc kể gần đây, trước

khi bị quản chế lại, lần nào ngang Huế, Quốc cũng xách rượu đến
nhà anh nói chuyện đọc thơ. Bài thơ “Tao chưởi” rất dài, hình như
đến cả trăm câu, anh chưởi từ trên xuống dưới, chưởi những
thằng khốn nạn làm hại đất nước và nhân dân không sót một ai,
bằng giọng đặc trưng của một nhà thơ bất đắc chí đầy lòng căm
phẫn và kiểu cách, ngôn ngữ của người dân xứ Huế. Đó là một

bài thơ lạ lùng chỉ có thể xuất hiện để phản ánh một thời đại mà
đất nước,về một số phương diện, bị phá sản một cách tan hoang
dù đã độc lập thống nhất. Tôi tiếc đã không có thời gian đến nhà
nói chuyện riêng với anh.

Nguyễn Đính là một trong những sinh viên Huế “giác ngộ cách
mạng” và thoát ly ra rừng sớm nhất. Anh bị thương trong chiến
đấu và được đưa ra Bắc điều trị. Tại trại điều dưỡng, anh bị một
“đồng chí” bán đứng khi lén đọc nhật ký của anh và đem nộp cho
lãnh đạo để lập công. Trong nhật ký anh có ghi những nhận định
“động trời”: Chủ nghĩa Mác - Lênin giáo điều và thiếu khoa học,

thủ đô Hà Nội nếu không có cuộc kháng chiến chống Mỹ thì chỉ là
một vũng bùn lộn cứt, trí thức miền Bắc hèn nhát và không có tư
duy độc lập… Anh bị đưa ra đấu tố, quy tội phản đảng, phản
động, làm gián điệp và bị cách ly, quản chế chặt chẽ. Sau 75 anh

cầy cục xin về Huế nhưng không được sử dụng, sống phất phơ