داکتران در بخش بیماری‌های جلدی شفاخانه ابوعلی سینای بلخی در شهر مزار شریف، مرکز بلخ از افزایش آمار افراد مبتلا به بیماری جلدی اسکبیس که در میان مردم به اسم «گَرگ» شناخته می‌شود، سخن می‌زنند. آنان می‌گویند که هم‌زمان با گرم شدن هوا این بیماری مکروبی و ساری، روبه‌رشد است و ظرف ماه‌های پسین به درد سر تازه مبدل شده است.
داکتر علی‌اصغر ملک، مسئول بخش زیبایی و جلدی شفاخانه ابوعلی سینای بلخی بیماری جلدی اسکبیس را یک بیماری خطرناک عنوان می‌کند و می‌گوید در روزهای پسین بیشتر بیماران این بخش را افراد مبتلا به این بیماری جلدی شکل می‌دهند.
داکتر ملک از افزایش آمار افراد مبتلا به این بیماری در قیاس با سال‌های گذشته ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید از یک سال به اینسو حدود ۵۴ هزار فرد مبتلا به بیماری‌های جلدی در این شفاخانه مراجعه کرده‌اند که از این میان حدود 16 هزار آنان را افراد آلوده به بیماری اسکبیس شکل می‌دهند.
داکتر ملک اسکبیس را بیماری‌‌ای در حال گسترش و شیوع بیشتر بیان می‌کند و می‌گوید: «تعداد زیادی از بیماران بخش جلدی را بیماران اکسبیس شکل می‌دهند. روزانه حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ بیمار مراجعه می‌کنند که از این میان ۳۰ درصد آنان به بیماری ساری اسکبیس مبتلا هستند.»
اسکبیس چیست و چه‌گونه فرد را مبتلا می‌کند؟
اسکبیس یا گَرگ یک نوع بیماری پرازیتی، مکروبی و ساری است که در نتیجه‌ی نفوذ انگل یا حشره‌ای به اسم سارگوپتس اسکابی «Sarcoptes scabiei» وارد بدن انسان می‌شود و سبب سرخ شدن بدن و خارش شدید در ناحیه‌ی نفوذکرده‌‌ی بدن می‌شود.
داکتر علی‌اصغر ملک می‌گوید که اسکبیس از بیماری‌های شدید جلدی است که در بدن فرد مبتلا به شکل بخارهای سرخ نمایان می‌شود و خارش شدید نیز در بدن فرد آلوده به میان می‌آید.
به‌گفته‌ی آقای ملک، خصوصیت این بخارها طوری است که از طرف روز کم و از طرف شب خارش بیشتر دارد. داکتر ملک همچنان می‌افزاید که این بیماری ابتدا با بخارهای سرخ‌رنگ در میان پنجه‌ها و روی مچ دست‌ها خود را نمایان می‌کند. او می‌افزاید: «بیمار مبتلا به آن خیلی ناآرام می‌شود، به‌ویژه در جریان شب خارش بدنش بیشتر می‌شود و تا جایی که بخارهایی به‌میان‌آمده خوب می‌شود.»
در همین‌حال، داکتر بلخی، یکی دیگر از داکتران جلدی در بلخ نیز با تأیید گسترش این بیماری نزد شهروندان در جریان روزهای اخیر می‌گوید که این بیماری زمانی که وارد بدن بیمار می‌شود از خود نشانه و علایم بروز می‌دهد و سبب می‌شود که بیمار در جریان شب خواب درست نتواند.
او می‌گوید اسکبیس ممکن است چند روز یا چند هفته بعد از واردشدن به بدن انسان‌ها علایم و نشانه‌های خود را بروز دهد و به همین دلیل تشخیص آن به‌زودی ممکن نیست و دشوار است. به‌گفته‌ی داکتر بلخی، اسکبیس از جمله بیماری‌های جدید برای مردم افغانستان است.
به‌بارو داکتران جلدی، این بیماری از دو طریق مستقیم تماس جلد با جلد و غیرمستقیم تماس با کثافات، استفاده از لباس و بستر خواب مشترک، استفاده از وسایل مشترک یا آلوده به این بیماری و نزدیکی با حیوانات به افراد سرایت می‌کند.
داکتر ملک می‌افزاید که زند‌گی در فضای ناکافی گسترش این بیماری شدیدا ساری را تسهیل می‌کند و شمار افراد مبتلا به آن را افزایش می‌دهد. این داکتر جلدی می‌گوید که زند‌گی گروهی در روستاها، مدارس دینی، گردهمایی‌های مردمی و استفاده از وسایل به‌صورت مشترک می‌تواند سبب گسترش این بیماری شود.
در همین‌حال، یک منبع در نهادهای صحی بلخ می‌گوید که اکثریت مبتلایان این بیماری را باشندگان روستاهای ولایت بلخ تشکیل می‌دهند. این منبع می‌گوید که براساس یافتههای آنان، عامل انتقال بیشتر این بیماری نزد مردم شاگردان مدارس دینی بوده‌اند.
براساس آمارهای ریاست صحت عامه‌ی ولایت بلخ، اکثریت بیمارانی که به اسکبیس مبتلا شده‌اند باشندگان دو روستای ولسوالی دولت‌آباد ولایت بلخ هستند که بیشتر در مکان‌های سربسته به‌گونه‌ی دسته‌جمعی زند‌گی می‌کنند.
بیماران چه می‌گویند؟
در سرویس جلدی و زیبایی شفاخانه حوزوی ابوعلی سینای بلخی بیشتر افرادی که به بیماری اسکبیس مبتلا هستند کودکان، زنان و افراد کهن‌سال هستند. داکتران می‌گویند آنان پس از تماس با فرد مبتلا یا استفاده از تخت خواب مشترک به این مکروب ساری مبتلا شده‌اند.
عبدالله ۷۸ ساله، باشنده‌ی ولسوالی دولت‌آباد بلخ که اکنون پس از چهار روز مراقبت‌های صحی صحت‌یاب شده، می‌گوید که این بیماری با سفر یک فرزندش از ترکیه به خانه‌اش رسیده است. عبدالله می‌گوید که فرزندش در جریانی که در اردوگاه‌های ترکیه انتظار بازگشت به خانه را داشته، مبتلا شده است.
این مرد می‌افزاید: «چهار روز بعد از رسیدن بچه‌ی خردم از ترکیه، بین انگشت‌هایم و قسمت‌هایی از اندام تناسلی من بخارک پیدا کرد و خارش می‌کرد؛ به اندازه‌ای که خاریده خاریده خون می‌کردم.»
او می‌گوید بی‌پروایی در برابر خارش‌های شدید او سبب شده تا دست‌کم چهار عضو دیگر خانواده نیز به این بیماری مبتلا شود. «شب‌ها خواب نداشتیم. شش نفر شده شب‌ها یکی دیگر خود را می‌خاریدیم. زند‌گی ما گدود شده بود.»
عبدالله که پس از دریافت خدمات درمانی صحت‌یاب شده از سایر افراد آلوده به اسکبیس می‌خواهد که به‌جای درمان‌های خانگی تحت نظر داکتران متخصص درمان شود.
در همین‌حال، زهرا، یکی دیگر از بیماران مبتلا به اسکبیس که تحت درمان قرار دارد، می‌گوید این بیماری را کودک ۱۳ سالهاش از بیرون به خانه آورده است. زهرا می‌افزاید: «پسر من یک شب از مدرسه که خانه آمد تمام بدنش بخارهای سرخ‌رنگ پیدا کرده بود. فکر کردم سرخکان گرفته و زیاد جدی نگرفتم، ولی بعد از چند روز وضعیت‌اش خراب شد. نزد داکتر بردیم داکتر گفت یک بیماری به اسم اسکبیس است.»
زهرا که پیش از این با اسم اسکبیس آشنایی نداشته است، می‌گوید: «باور کنید تازه شنیدم این بیماری را که می‌توانسته ساری باشد. ترسیدم و خود و دخترم را معاینه کردم. دیدم که ما هم مبتلا شده بودیم.»
درمان بیماری چگونه است؟
داکتران در بلخ می‌گویند که بیماری اسکبیس بسیار ساری است و می‌تواند به سرعت غیرقابل پیشبینی از طریق ارتباط نزدیک در میان اعضای خانواده، دوستان، صنف‌های درسی، مدارس دینی، زندان‌های عمومی و گردهمایی‌های گروهی به دیگران منتقل و سرایت کند.
این داکتران تأکید دارند که به‌دلیل واگیر بودن این بیماری باید افراد مبتلا به اسکبیس به زودترین فرصت نزد داکتران متخصص مراجعه و تحت درمان قرار گیرند.
داکتر علی‌اصغر ملک می‌گوید در صورت استفاه از داروهای مناسب، انگل‌هایی که سبب انتقال این بیماری در بدن افراد شده، یا تخم‌های آن، یک‌جای نابود می‌شود. به‌باور این داکتر، اما ممکن است خارش پوست تا چند هفته‌ی دیگر نیز در بدن بیمار باقی بماند.
داکتران جلدی می‌گویند که برای درمان این بیماری روش‌های متفاوتی وجود دارد، اما استفاده از داروهای مناسب را مؤثرترین روش جهت رهایی از این بیماری شدیدا ساری بیان می‌کنند. داکتر بلخی بر مراجعه‌ی به‌موقع نزد داکتران تأکید دارد و می‌گوید: «بیمار باید به زودترین فرصت نزد داکتر برود و براساس رهنمایی‌ها و هدایت وی درمان شود.»
آقای بلخی همچنان پوشیدن لباس‌های نخی، حمام گرفتن روزانه، آفتاب دادن لباس و بستر خواب و رعایت حفظ‌الصحه را از دیگر موارد مهم در راستای درمان کنترل بیماری اسکبیس عنوان کرده می‌گوید: «بیمار باید هر روز حمام کند. از کثافات و گردهمایی جمعی پرهیز کند.»
داکتران جلدی می‌افزاید که به‌دلیل واگیربودن و انتقال سریع این بیماری به دیگران باید روش‌های درمانی برای تمام افراد که با فرد مبتلا در تماس بوده‌اند تجویز شود. به‌باور آنان، توجه به موارد ابتدایی و رعایت برخی موارد می‌تواند جلو مبتلاشدن سایر اعضای خانواده را بگیرد.
داکتر علی‌اصغر ملک عدم استفاده از وسایل بیمار، آفتاب دادن لباس‌ها، رخت خواب و شست‌وشوی بدن با صابون را از تأثیرگذارترین عوامل می‌دانند که می‌تواند از سرایت این بیماری به سایر افراد خانواده پیش‌گیری کند.