روز چهارشنبه ۲۱ سنبله، ملا حسن آخوند، نخستوزیر طالبان به منطقهی سلیمچشمه در ترکمنستان رفت تا پروژهی تاپی -پایپلاین انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند- را مجددا افتتاح کند. در این افتتاحیه، ملا حسن آخوند شانهبهشانهی قربانقلی بردی محمدوف، رهبر ترکمنستان نشست. همزمان با این رویداد، طالبان در ولایت هرات در مرز با ترکمنستان، کارزار گستردهی رسانهای و تبلیغاتی راهاندازی کردند. از نصب پرچم طالبان و ترکمنستان در کنار هم تا برافراشتن بنرهای تبلیغاتی گسترده تلاش کردند نشان دهند که آنان اراده و ارتباطات لازم برای تطبیق پروژههای بزرگ اقتصادی منطقهای را دارند.
نیروهای طالبان در مسیر شاهراه هرات-تورغندی تدابیر شدید امنیتی اتخاذ کردند تا هیچ تهدیدی از سوی مخالفانشان تأثیر منفی بر این کارزار تبلیغاتی نگذارد. این نیروها پرچم طالبان را با خود حمل میکردند. منابع مردمی در هرات به روزنامه اطلاعات روز گفتهاند که طی یک هفته طالبان در شهر هرات و ولسوالیهای آن از هر ابزار تبلیغاتی استفاده کردند تا عزم خود برای تطبیق پروژهی تاپی را به نمایش بگذارند. در بنرهای تبلیغاتی طالبان از نام و پرچم پاکستان و هند، دو کشور ذینفع در پروژهی تاپی، خبری نبود و از این دو کشور هیچ نمایندهای در مراسم افتتاح مجدد این پروژه حضور نداشت. در متنهای منتشرشده روی بنرها هم فقط بر نزدیکی ترکمنستان و طالبان تأکید شده است.
کمیتهی فرهنگی مراسم تاپی طالبان بخشی از کارزار تبلیغاتی این گروه را به پیش میبرد. این کمیته با تماس با تاجران و صنعتگران از آنان خواسته بود که برخی از چهارراهیها را رنگآمیزی و نورافشانی کنند تا افتتاح مجدد پروژهی تاپی باشکوه باشد. نصب بنرهای تبلیغاتی به کمک تاجران و سرمایهگذاران هراتی، دستور پوشش ویژهی پخشونشر برنامههای پیرامون تاپی، رنگآمیزی چهارراهیها و چراغان کردن آنها از طرف شب بهمنظور دید بیشتر بنرهای تبلیغاتی و ساخت نمایشنامهها و فیلمهای کوتاه توسط هنرمندان تئاتر پیرامون نقش طالبان و اهمیت تاپی از حاشیههای گشایش دوبارهی پروژهی تاپی در هرات بود که طالبان انجام دادند و توجه بسیاری را جلب کرد.
توجه طالبان به کارزارهای نمایشی
از زمان رویکارآمدن طالبان در قدرت، این گروه بیشتر نمایشهای تئاتر هنرمندان هرات را به فعالیتهای تبلیغاتی خود اختصاص داده و در مراسم تاپی نیز از هنرمندان تئاتر برای اهمیت تطبیق پروژهی تاپی و ایجاد اشتغال برای شهروندان استفاده کرد.
یک منبع در ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که کمیتهی فرهنگی تاپی از هنرمندان تئاتر خواسته است تا یک بستهی ویدیویی پیرامون اهمیت تاپی را آماده و به تلویزیونهای هرات جهت نشر بسپارند.
در یکی از اجراهای تئاتر دهدقیقهای که با بازیگری غلامسخی غلامی، وکیلاحمد قربانی، جلیلاحمد احمدی، عزیزاحمد حیدری و قربان محمدی تولید شده است، به درخواست برای برگشت مهاجران از اروپا و ادعای ایجاد اشتغال از سوی طالبان پرداخته شده است. در این نمایش تئاتر زندگی یک مهاجر افغانستانی از اروپا به هرات روایت شده است که بهخاطر عملیسازی پروژههای اقتصادی طالبان، از جمله تاپی به کشور برگشته است. این مرد دو جوان دیگر، که بهخاطر بیکاری قصد سفر قاچاقی دارند را توصیه میکند که در افغانستان بمانند و در آبادی کشورشان سهم بگیرند. این نمایش تئاتر با پسزمینهی «سرودهای طالبان» اجرا شده است.
خطدهی به خبرنگاران
مقامهای محلی طالبان در هرات از خبرنگاران و رسانههای محلی خواستند که پروژهی تاپی را در محور پخش محتوای رسانهایشان قرار دهند و از مردم بخواهند که از این پروژه حمایت کنند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان یک شب قبل از افتتاحیهی مراسم تاپی در کنفرانس خبری در هتل «نظری» هرات، خبرنگاران را برای پوشش ویژهی این مراسم تشویق کرد. او گفت تاپی یکی از آرزوهای بزرگ مردم افغانستان بوده و مقامهای این گروه تلاشهای فراوانی برای آغاز این پروژه به خرج دادهاند. او در عین حال تأکید کرد که نباید دستآوردهای طالبان نادیده گرفته شود.
یکی از خبرنگاران اشتراککننده در این نشست به روزنامه اطلاعات روز گفت که طالبان 34 نفر از اهل رسانه را جهت پوشش پروژهی تاپی از کابل به هرات انتقال دادند و برایشان اتاق در هتل نظری ریزرف کرده بودند. این خبرنگار گفت که ۱۰ خبرنگار هراتی نیز با خبرنگاران کابل جهت افتتاح تاپی به منطقهی سلیمچشمه ترکمنستان رفتند.
بصیراحمد دانشیار، یکی از فعالان رسانهای و استاد پیشین دانشگاه هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که طالبان از هر ابزار تبلیغاتی برای بزرگنمایی تاپی استفاده میکنند؛ «خواهی نخواهی حاکمان فعلی افغانستان برای نشان دادن چهرهی مثبت از خود از همهی ابزارها، بهویژه رسانهها استفاده میکنند. متأسفانه آنچه در عمل دیده میشود و آنچه که از سوی مقامهای طالبان گفته میشود بسیار متفاوت بوده و رویکرد ابزاری دارد.»
جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات در نظام جمهوری به روزنامه اطلاعات روز میگوید که ترکمنستان در حال حاضر تاپی را در قبضهی خود گرفته و کشورهای هند و پاکستان را از این پروژه دور زده است؛ «طالبان و کشور ترکمنستان میخواهند تنها بهرهبرداری سیاسی از این پروژه کنند. آن گونه که دیده میشود کشورهای پاکستان و هند از این پروژه عقب کشیدند و تنها افغانستان و ترکمنستان ماندهاند و میخواهند در بخشهای محدودی عملی کنند.»
پروژهی تاپی در سال ۹۶ در دوران ریاستجمهور اشرف غنی با حضور مقامهای ارشد ترکمنستان، پاکستان و هند در هرات گشایش یافت، اما از آن زمان تا اینک کار عملی آن آغاز نشده است.
عبدالخالق، یکی از باشندگان هرات به روزنامه اطلاعات روز میگوید که هیچ باوری به طالبان مبنی بر بازسازی و پیشرفت کشور ندارد و حملههای انفجاری و انتحاری این گروه را فراموش نکرده است. او میگوید: «ظلم و جنایتی که طالبان بالای ما کردند، از حافظهی مردم پاک نمیشود و نمیتوانند با برنامههای نمایشی مانند تاپی از یک گروهی که دست به کشتار و انفجار میزدند به حاکمان مشروع افغانستان تبدیل شوند. یقین دارم که هیچ شهروندی دل خوشی از این گروه ندارد.»
بشیراحمد ۲۷ سال دارد و میگوید که سه نفر از اقوام نزدیکش، که از پروژههای عامالمنفعه پاسبانی میکردند، از سوی طالبان در نظام جمهوری کشته شدند و برافراشتهشدن پرچم طالبان در شهر هرات بهخاطر افتتاح مجدد تاپی، دردش را تازه کرده است.
او به روزنامه اطلاعات روز میگوید: «از قومهای من سه نفر که عضو پولیس و اردو بودند توسط طالبان کشته شدند. طالبان حالا میخواهند که با افتتاح نمایشی پروژهی تاپی به مردم نشان دهند که آنان نسبت به گذشته تغییر کردهاند و از گروه آدمکش به گروهی که به فکر امنیت و بازسازی است، تبدیل شدهاند.»
او از طالبان میپرسد که چگونه انتظار دارند که مردم کارنامهی «انفجار و انتحارشان» را فراموش کنند.
تاپی خط لولهی گاز با قطر ۵۶ انچ است که قرار است از میدان گازی گالکینیش ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند به طول هزار و ۸۱۴ کیلومتر امتداد یابد. قرار است که خط لوله از ولایتهای هرات، نیمروز و قندهار افغانستان بگذرد و از کویته و ملتان پاکستان به فضیلکا، منطقهای در پنجاب هند برسد. این لولهی گاز ظرفیت انتقال ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز در سال را دارد. هزینهی اجرای پروژهی تاپی ۱۰ میلیارد دالر گفته میشود. در گذشته گفته میشد که این پروژه از سوی بانک توسعه آسیایی (ایدیبی) تمویل میشود، اما این بانک پس از رویکارآمدن طالبان تمویل تاپی را متوقف کرده است.