دو سال پیش در هشتم میزان سال ۱۴۰۱ خورشیدی، ده‌ها دانش‌آموز جوان و نوجوان در مرکز آموزشی «کاج» مورد حمله‌ی انتحاری قرار گرفتند و کشته و زخمی شدند. امسال عده‌ای از فعالان اجتماعی اهل افغانستان در کشورهای دیگر یاد قربانیان آن رویداد خونین را گرامی داشتند. «خانه‌ی فرهنگ هزاره‌ها» در کشور فنلند نیز به این مناسبت برنامه‌ای برگزار کرد. در این برنامه فرانک یوهانسون، رییس سازمان عفو بین‌الملل فنلند، لطیف فیاض، رییس «خانه‌ی فرهنگ هزاره‌ها» در فنلند، سنا والتاینین، محقق و و فعال حقوق بشر و عده‌ای دیگر از چهره‌های فعال در عرصه‌ی حقوق بشر و حقوق زنان سخن گفتند.
لطیف فیاض در سخنرانی خود گفت که مرکز آموزشی کاج تنها به این دلیل هدف قرار نگرفت که مکانی برای آموزش بود، بلکه بیشتر به این دلیل بود که دانش‌آموزانی که در آزمون آزمایشی کانکور شرکت می‌کردند از جامعه‌ی هزاره بودند. او علاوه کرد که در طول سال‌ها مردم هزاره آماج اصلی حمله‌های تروریستی بود‌ه‌اند و نه تنها مکاتب و مراکز آموزشی که اماکن مذهبی، باشگاه‌های ورزشی، تظاهرات مسالمت‌آمیز، وسایل حمل‌ونقل عمومی، تالارهای عروسی و حتا زایشگاه‌های هزاره‌ها نیز هدف قرار گرفته‌اند. لطیف فیاض از تیرباران شدن ۱۴ مسافر هزاره در ولایت دایکندی در ماه گذشته به‌عنوان تازه‌ترین مورد حمله‌ی تروریستی بر این مردم یاد کرد.
فرانک یوهانسون، رییس سازمان عفو بین‌الملل فنلند گفت که طالبان از زمان به‌دست گرفتن قدرت در افغانستان اقدامات اندکی برای حفاظت از مردم، به‌ویژه شیعیان هزاره که به‌طور سیستماتیک عمدتا توسط داعش در مکاتب، مساجد، مراکز آموزشی و اماکن عمومی هدف قرار گرفته‌اند، انجام داده‌اند. در عوض، اقدامات آنان سبب خطرات جانی مردم افغانستان، به‌ویژه افراد متعلق به جوامع قومی و اقلیت‌های مذهبی را بیشتر کرده است. او در ادامه‌ی صحبت‌های خود تأکید کرد که در سه سال گذشته، طالبان به‌طور کامل اقدامات پیشین برای ارتقا و حفاظت از حقوق بشر در افغانستان را معکوس کرده‌اند. طالبان، به‌عنوان قدرت بالفعل، تعهدات بین‌المللی افغانستان را نادیده گرفته و به اعمال محدودیت‌های خودسرانه، غیرقانونی و گسترده بر حقوق بشر ادامه داده‌اند.
آقای یوهانسون گفت که عفو بین‌الملل و همکاران ما در دیگر سازمان‌ها، چه افغانستانی و چه بین‌المللی، نه تنها خواستار تمدید مأموریت گزارشگر ویژه هستند، بلکه درخواست می‌کنند که یک مکانیسم مستقل و بین‌المللی جدید برای پاسخ‌گویی در افغانستان به تصویب برسد و اصطلاح «آپارتاید جنسیتی» به‌عنوان یک جنایت در حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده و تدوین شود.
در گروه بحث، سنا والتاینین، محقق و فعال حقوق بشر به وضعیت پناهندگان افغانستانی اشاره کرد. او از دولت فنلند انتقاد کرد و گفت که تلاش‌های این کشور برای مدیریت و کمک به پناهندگان افغانستانی که در پاکستان و ایران به‌سر می‌برند، ناکافی بوده است. او افزود با وجود این‌که فنلند پس از به قدرت رسیدن طالبان هیچ مهاجر افغانستانی را دیپورت نکرده، اما همچنان نسبت به آینده‌ی سیاست‌های مهاجرتی فنلند برای پناهندگان افغانستانی مطمئن نیست. خانم والتاینن از همه کسانی که می‌تواند در زمینه‌ی کمک به پروسه‌ی پناهندگی زنان و گروه‌های آسیب‌پذیر کمک کند، خواست که در این زمینه همکاری نمایند و آنان را فراموش نکنند.
شکیبا احمدی، معاون «خانه‌ی فرهنگ هزاره‌ها» در فنلند و فعال در زمینه‌ی صلح گفت که در وضعیت فعلی حقوق بشر در افغانستان زنان با حذف سیستماتیک از همه‌ی عرصه‌های زندگی مواجه هستند. بسته بودن مکاتب و دانشگاها یک مثال از آن است. خانم احمدی همچنان با اشاره به اعمال تبعیض آرام توسط طالبان گفت که حذف تاریخ، خاطرات، هویت و میراث فرهنگی گروه‌های آسیب‌پذیر قومی در افغانستان مصادیقی از این تبعیض است.
کایسا کورهانن، مشاور حقوقی سازمان عفو بین‌الملل فنلند نیز با انتقاد از رویکرد جامعه‌ی بین‌المللی گفت که با توجه به شرایط جهانی و بین‌المللی، جهان افغانستان را فراموش کرده است. او تأکید کرد که نهادهای بین‌المللی از طریق دادگاه بین‌المللی جرایم و دیگر نهادهای قضایی بین‌المللی، جرایم طالبان را مورد تحقیق قرار دهند و آنان را نسبت به نقض حقوق بشر و اعمال قوانین سخت‌گیرانه پاسخ‌گو سازد. او در ادامه‌ی صحبت‌های خود گفت که با توجه به شرایط افغانستان، دولت فنلند در زمینه‌ی پناهندگی به زنان و دختران افغانستان استثناهایی را در نظر گرفته که زنان و دختران افغانستان را پناهندگی می‌دهد؛ ولی مسأله‌ی الحاق خانواده‌ها و چالش‌های آن نیز امری است که باید بسیار جدی گرفته شود.