چهارمین سالگرد سقوط کابل به‌دست طالبان امسال با حاشیه‌هایی همراه بود. در مرکز این مناسبت، شبکه حقانی با برجسته‌‌سازی نقش سراج‌الدین حقانی و انس حقانی قدرت‌‌نمایی رسانه‌ای کرد. طالبان در کابل از پدران انتحاری‌ها با شاخه‌های گل تقدیر کردند و در مراسم نمادین، پرچم‌های حکومت طالبان را به‌دست کودکان و نوجوانان سپردند تا صحنه‌های تبلیغاتی بسازند، اما طالبان بر خلاف سال‌های گذشته، ریسک به نمایش گذاشتن تسلیحات ساخت امریکا را در رژه نظامی نکردند.
شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی، در چهارمین سالگرد سلطهی مجدد طالبان بر افغانستان، تبلیغات گسترده‌ای به راه انداخته است تا نشان دهد که در میان جنگ‌جویان این گروه، هواداران پر شماری دارد.
یک روز پیش از ۲۴ اسد، این شبکه چندین عکس و ویدیو از سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی طالبان منتشر کرد که مربوط به دوران جنگ او با حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن است. در این تصاویر، او در پایگاه «بدری ۳۱۳» شبکه حقانی با سلاح‌هایی چون پیکا و کلاشینکف در حال شلیک دیده می‌شود.
شبکه حقانی به‌‌گونه‌ی منظم و در قالب عملیات رسانه‌ای حساب‌‌شده، بخشی از آرشیف خود را در مناسبت‌های خاص منتشر می‌کند. این آرشیف شامل ویدیوها و عکس‌هایی از حملات انفجاری و انتحاری، مصاحبه با جنگ‌جویان انتحاری و نیز تصاویر فرماندهان برجسته‌ی این شبکه است. این در حالی است که جناح قندهار طالبان، به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده، فاقد چنین آرشیف رسانه‌ای است و دست‌کم در چهار سال گذشته نمونه‌ی مشابهی از آن در نزد جناح قندهار دیده نشده است.
در مراسم تجلیل از چهارمین سالگرد سلطهی طالبان در کابل نیز گروه عکاسی شبکه حقانی، مجهز به کمره‌های پیشرفته و لنزهای قوی، چندین عکس و ویدیو از سراج‌الدین حقانی در تالار لوی جرگه ثبت کرده است. این تصاویر نشان می‌دهد که او در میان جمع زیادی از هوادارانش حضور داشته و بسیاری برای احوال‌پرسی با وی تلاش می‌کنند. در یکی از ویدیوهای منتشرشده حتا دیده می‌شود که یکی از سرودخوانان طالبان، پس از اجرای سرود در وصف این گروه، بهسوی سراج‌الدین حقانی رفته و دست‌های او را می‌بوسد.
شبکه حقانی در چهار سال گذشته با برجسته کردن لقب «خلیفه» برای سراج‌الدین حقانی، توانسته است شمار هواداران او را در میان طالبان افزایش دهد.
تقدیر از انتحاری‌ها
انس حقانی، برادر سراج‌الدین حقانی در چهارمین سالگرد حکومت طالبان به ولایت پکتیا رفت و از زیارتگاهی بازدید کرد که به یادبود حیات‌الله، نخستین مهاجم انتحاری طالبان ساخته شده است. حیات‌الله نوجوان ۱۵ ساله بود که به دستور سراج‌الدین حقانی در سال ۲۰۰۴ میلادی به یک ایست بازرسی مشترک نظامیان امریکایی و افغانستانی در حومه‌ی شهر گردیز حمله‌ی انتحاری انجام داد. شبکه حقانی این زیارتگاه را ساخته و حتا بقایای موتری که حیات‌الله با آن حمله را انجام داده بود، در این مکان برای نمایش قرار داده است.
بازدید انس حقانی از این زیارتگاه در چهارمین سالگرد سلطهی مجدد طالبان، پیامی آشکار به همراه داشت. این شبکه همچنان به کارنامه‌ی خونین عاملان حملات انفجاری و انتحاری افتخار می‌کند و می‌خواهد به جنگ‌جویان انتحاری کنونی خود القا کند که کشته‌‌شدن در چنین عملیات‌هایی برای طالبان اهمیت دارد و از آن تجلیل خواهد شد.
صدها کیلومتر دورتر از پکتیا، در ولایت بلخ، حاجی یوسف وفا، والی طالبان و از نزدیک‌ترین افراد به ملا هبت‌الله آخوندزاده، در روز سالگرد سقوط کابل با شماری از کودکان یتیم طالبان، از جمله فرزندان جنگ‌جویان انتحاری کشته‌‌شده دیدار کرد. در ویدیویی که از این دیدار منتشر شده، دیده می‌شود که نیروهای حاجی وفا پرچم طالبان را به‌دست این کودکان می‌دهند.
پیش‌تر نیز حاجی وفا در دیدار با این کودکان به آنان پول داده بود. او و شماری دیگر از مقام‌های ارشد طالبان توجه ویژه‌ای به یتیمان به‌جامانده از نیروهای این گروه نشان می‌دهند و در مناسبت‌های مختلف با آنان دیدار می‌کنند. بااین‌حال، ناظران هشدار می‌دهند که طالبان در تلاش اند این کودکان را براساس ایدئولوژی «خشن» خود آموزش و از میان آنان سربازان آینده‌ی نظام خود را پرورش دهند.
طالبان در مراسم مشاعره‌ای که به‌مناسبت چهارمین سالگرد سلطهی مجددشان بر افغانستان در تپه وزیر محمداکبرخان کابل برگزار کرده بودند، به‌‌گونه‌ی نمادین از چندین مرد که فرزندان‌‌شان عاملان حملات انتحاری بودند، با اهدای گل تقدیر کردند.
کاربران نزدیک به طالبان تصاویر این مراسم را به‌‌طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی، از جمله در ایکس منتشر کردند و در توضیح عکس‌ها نوشتند: «د استشهادیانو والدین». طالبان نیروهای انتحاری خود را نه انتحاری، بلکه با برچسب‌هایی چون «استشهادی» یا «فدایی» معرفی می‌کنند تا به عملیات آنان رنگ‌وبوی تقدس ببخشند.
این در حالی است که هرچند جنگ‌جویان انتحاری طالبان جان خود را در راه اهداف این گروه از دست داده‌اند، بخشی از خانواده‌های آنان امروز در فقر شدید زندگی می‌کنند. در سوی دیگر اما، رهبران و فرماندهان طالبان در خانه‌های مجلل به‌‌سر می‌برند و با کاروان موترهای لوکس و ضدگلوله در شهرها رفت‌وآمد دارند؛ تضادی آشکار میان زندگی فقیرانه‌ی خانواده‌های قربانیان و تجمل‌‌گرایی رهبران گروه.
خبری از رژه نظامی نبود
یکی از حاشیه‌های برجسته‌ی چهارمین سالگرد سقوط غیبت رژه بود؛ حکومت طالبان از برگزاری رژه نظامی با تسلیحات ساخت امریکا و اتحاد جماهیر شوروی پیشین در پایگاه بگرام و دیگر کلان‌‌شهرهای افغانستان خودداری کرد. در سال گذشته طالبان در پایگاه بگرام و نیز در پایگاه ارتش در قندهار رژه نظامی برپا کرده بودند و تسلیحات امریکایی را به نمایش گذاشته بودند. در آن مراسم، مقام‌های ارشد طالبان حضور داشتند و شعار «شکست امریکا و ناتو» سر می‌دادند.
اما اکنون، با بازگشت دونالد ترامپ برای دومین‌‌بار به ریاست‌‌جمهوری امریکا و تأکید او بر بازگرداندن تسلیحات امریکایی از نزد طالبان، این گروه ترجیح داد که از نمایش دوباره‌ی این تجهیزات خودداری کند. ترامپ به صراحت هشدار داده بود که اگر طالبان تسلیحات ساخت امریکا را پس ندهند، کمک‌های واشنگتن به افغانستان قطع خواهد شد. هرچند طالبان این درخواست را رد کردند، اما به نظر می‌رسد که خودداری آنان از نمایش این سلاح‌ها اقدامی احتیاطی برای پرهیز از خشمگین کردن رییس‌جمهور امریکا باشد.
طالبان طی چهار سال اخیر بارها خواستار به‌رسمیت شناخته‌‌شدن از سوی امریکا شده‌اند، اما هر بار این درخواست از سوی واشنگتن رد شده است. بااین‌حال، در سالگرد سقوط کابل، طالبان به‌جای نمایش تسلیحات زمینی، چند چرخبال ساخت امریکا و روسیه را که همچنان عملیاتی اند، در آسمان کابل به پرواز درآوردند. در یکی از این نمایش‌ها، از چرخبال‌ها بهسوی زمین گل پرتاب می‌شد. این نمایش اما تضادی آشکار با گذشته‌ی طالبان دارد؛ گروهی که در طول جنگ با حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن، از هیچ حمله‌ی مسلحانه، انفجاری و انتحاری علیه اهداف نظامی و غیرنظامی دریغ نمی‌کرد، اکنون می‌کوشد با چنین نمادسازی‌هایی تصویری متفاوت از خود به نمایش بگذارد.
کودکان با پرچم طالبان و سلاح
طالبان در سالگرد سقوط کابل، بار دیگر کودکان و نوجوانان را به خیابان‌ها آوردند. این گروه پرچم‌های خود و سلاح‌های واقعی یا تقلبی، از جمله کلاشینکف را به‌دست کودکان داد و سپس از آنان عکس و ویدیوهای تبلیغاتی تهیه کرد تا چنین وانمود کند که همه‌ی اقشار جامعه حامی طالبان هستند. در سه سال اخیر بارها از کودکان و نوجوانان به‌‌عنوان ابزار تبلیغاتی طالبان استفاده شده و تصاویر بسیاری از آنان در یونیفورم طالبان یا با سلاح‌های مختلف منتشر شده است. بخشی از این کودکان نیز فرزندان مقام‌ها و فرماندهان طالبان هستند که در مناسبت‌های خاص برای اهداف تبلیغاتی به صحنه آورده می‌شوند.
از سوی دیگر، حکومت طالبان در حالی که زنان و دختران را از حق آموزش و کار محروم کرده است، وقتی بحث تبلیغات و نمایش حمایت مردمی مطرح می‌شود، از آنان نیز بهرهبرداری می‌کند. کاربران نزدیک به طالبان تصویری از یک زن و دختر را در روز سقوط کابل منتشر کرده‌اند که پرچم طالبان را حمل می‌کنند و در توضیح آن نوشته‌اند که زنان و دختران از تطبیق «شریعت اسلامی» توسط طالبان خرسند هستند. اما واقعیت چیزی جز این است؛ سیاست‌های طالبان میلیون‌ها زن و دختر را به خانه‌‌نشینی اجباری کشانده و حتا رفتن به بازار و خیابان برای آنان با حضور نیروها و محتسبان امر به معروف به تجربه‌ای نفس‌گیر تبدیل شده است. در گذشته نیز دیده شده که محتسبان طالبان در کابل شماری از زنان را به‌بهانه‌ی عدم رعایت حجاب مورد نظر طالبان بازداشت کرده‌اند.
طالبان که امسال از برگزاری رژه نظامی در پایگاه بگرام و دیگر پایگاه‌ها خودداری کردند، تلاش کردند بخشی از مردم را به خیابان‌ها بکشانند تا صحنه‌ای از حمایت مردمی را به نمایش بگذارند. بااین‌حال، مرور عکس‌ها و ویدیوهایی که از تجمعات و راهپیمایی‌های سالگرد سقوط کابل منتشر شده است، نشان می‌دهد که بیشتر شرکت‌‌کنندگان همان نیروها و هواداران طالبان بوده‌اند و نه مردم عادی.