علی حکمت
ترکیه، کشوری با موقعیت جغرافیایی خاص خود در میانه‌ی دو قاره آسیا و اروپا که تاریخش با تجارت، فرهنگ و تبادل شکل گرفته است، حالا در حال تجربه‌ی یک دگرگونی بزرگ است. این دگرگونی نه با ابزارهای سنتی، بلکه با فناوری‌های مدرن و دیجیتالی پیش می‌رود. دیجیتالی شدن سیستم‌ها در ترکیه فقط به معنای استفاده از گوشی‌های هوشمند یا اینترنت پرسرعت نیست، این یک تغییر عمیق در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و حکومتی است که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. از روستاهای آرام آناتولی مرکزی تا کلان‌شهرهای شلوغی مثل استانبول و آنکارا، رد پای این تحول را می‌توان دید. برای فارسی‌زبانانی که از بیرون به ترکیه نگاه می‌کنند یا مهاجرانی که در این کشور زندگی می‌کنند، این تغییرات هم یک فرصت است و هم یک پنجره برای درک بهتر این سرزمین.
مؤسسه آمار ترکیه (TÜİK) در گزارش سالانه‌ی خود که همین هفته منتشر شده، تصویری جامع از چشم‌انداز دیجیتال این کشور در سال ۲۰۲۵ ارائه داده است. در این گزارش، میزان بالای استفاده از اینترنت و تعاملات آنلاین در ترکیه (مخصوصا در میان گروه سنی جوانان) تصویر شده است. یافته‌های کلیدی این گزارش نشان‌دهنده‌ی ورود ترکیه به باشگاه کشورهایی با ضریب نفوذ اینترنت بالای ۹۰ درصد، سلطه‌ی بلامنازع پلتفرم‌های شرکت «متا»، و رشد یک بازار تجارت الکترونیک است.
حدود ۹۰.۹ درصد از جمعیت ترکیه ۱۶ تا ۷۴ ساله در سال ۲۰۲۵ از اینترنت استفاده می‌کنند، که نسبت به ۸۸.۸ درصد در سال ۲۰۲۴ رشد داشته است. استفاده در بین مردان ۹۳.۶ درصد و در بین زنان ۸۸.۲ درصد است. در ۱۲ ماه گذشته، حدود ۷۶.۱ درصد از افراد از خدمات دولت الکترونیکی بهره‌مند شدند (افزایش نسبت به سال گذشته). نرخ استفاده در میان مردان ۸۲.۸ درصد و در میان زنان ۶۹.۵ درصد بوده است. بیشترین میزان استفاده مربوط به گروه سنی ۲۵-۳۴ سال با ۹۲.۸ درصد و کم‌ترین استفاده مربوط به ۶۵-۷۴ سال با ۲۹.۶ درصد است. نسبت افرادی که در ۱۲ ماه گذشته کالا یا خدماتی را به‌صورت آنلاین خرید کرده‌اند، از ۵۱.۷ درصد در سال ۲۰۲۴ به ۵۵.۷ درصد در سال ۲۰۲۵ رسیده است. حدود ۴۲.۳ درصد افراد در سه ماه اخیر خرید انجام داده‌اند. براساس این گزارش، در سال جاری واتساپ با ضریب نفوذ ۸۸.۶ درصد همچنان محبوب‌ترین پلتفرم در ترکیه است. پس از آن، یوتیوب با ۷۲.۹ درصد و اینستاگرام با ۶۸.۱ درصد قرار دارند. جالب این‌که سه مورد از چهار برنامه‌ی برتر، متعلق به شرکت «متا» هستند.
هر تحولی در یک کشور نیاز به پایه‌های محکم دارد و در مورد دیجیتالی شدن، این پایه‌ها همان زیرساخت‌های ارتباطی هستند که نقش مهم دارند. ترکیه از اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ شروع به سرمایه‌گذاری در این حوزه کرد، زمانی که اینترنت هنوز برای بسیاری از مردم یک کالای لوکس بود. در آن سال‌ها، دولت با همکاری شرکت‌های خصوصی مخابراتی مثل «Türk Telekom» و «Vodafone» پروژه‌هایی را کلید زد که هدف‌شان گسترش شبکه‌های مخابراتی بود. یکی از این پروژه‌ها، طرح «فاتح» بود که در سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی شد و قرار بود تا سال ۲۰۲۳، یعنی صدمین سال تأسیس جمهوری ترکیه، اینترنت پرسرعت را به همه‌ی نقاط کشور برساند. این پروژه با چالش‌هایی مثل زمین‌های ناهموار و کوهستانی شرق ترکیه یا هزینه‌های بالای نصب فیبر نوری روبه‌رو شد، اما نتایجش چشم‌گیر بود. طبق آمار وزارت حمل‌ونقل و زیرساخت ترکیه، تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۹۰ درصد جمعیت به اینترنت دسترسی داشتند و طول شبکه‌ی فیبر نوری به بیش از ۴۵۰ هزار کیلومتر رسید.
این زیرساخت‌ها فقط برای شهرنشینان طراحی نشده‌اند. حکومت‌های ترکیه از همان ابتدا می‌دانستند که اگر قرار است دیجیتالی شدن فراگیر باشد، باید مناطق روستایی را هم در بر بگیرد. مثلا ولایت‌هایی مثل سیواس یا ترابزون که زمانی با محدودیت در دسترسی به اینترنت مواجه بودند، حالا دارای روستاهایی اند که با سرعت قابل قبول به شبکه‌ی جهانی اینترنت وصل شده‌اند. این کار زندگی مردم را تغییر داده است. یک کشاورز در نزدیکی دریاچه وان حالا می‌تواند محصولاتش را از طریق پلتفرم‌های آنلاین بفروشد یا یک آموزگار روستایی می‌تواند ویدیوهای آموزشی را در تخته‌های دیجیتال صنفی برای دانش‌آموزانش استفاده کند. البته هنوز مشکلاتی مثل قطعی گاه‌به‌گاه یا سرعت پایین در برخی مناطق دورافتاده وجود دارد. این‌ها گاهی به‌خاطر کمبود بودجه است و گاهی به‌دلیل ناهماهنگی بین شرکت‌های مجری و دولت. اما وقتی به مسیر طی‌شده نگاه می‌کنیم، نمی‌شود از عزم ترکیه برای پر کردن این شکاف دیجیتال چشم‌پوشی کرد.
دولت الکترونیکی
با این زیرساخت‌ها، نوبت به خدمات دولتی می‌رسد که یکی از برجسته‌ترین دست‌آوردهای دیجیتالی شدن در ترکیه است. سال‌ها پیش، انجام یک کار ساده مثل تمدید پاسپورت یا پرداخت مالیات، یک ماجراجویی تمام‌عیار بود. باید ساعت‌ها در صف می‌ایستادید، با کاغذبازی‌های بی‌پایان سروکله می‌زدید و گاهی به‌خاطر یک امضای گم‌شده، کل روزتان هدر می‌رفت. اما حالا، سیستم «e-Devlet» یا دولت الکترونیک این تجربه را به چیزی شبیه یک فرآیند ساده و سریع تبدیل کرده است. این پلتفرم که در دسامبر ۲۰۰۸ با فقط ۲۲ سرویس راه‌اندازی شد، حالا بیش از پنج هزار و ۵۰۰ خدمات مختلف ارائه می‌دهد و بیش از ۶۰ میلیون کاربر ثبت‌شده دارد. از استعلام سوابق بیمه گرفته تا ثبت‌نام در دانشگاه یا درخواست گواهی تولد، همه چیز با وارد کردن شماره ملی ۱۱ رقمی و یک رمز عبور در دسترس است.
برای ما که از یک کشور جهان سومی می‌آییم، کشوری که خدمات دولتی و مردمش با تکنولوژی روز و دیجیتالی شدن بیگانه‌اند، مواجهه با این تجربه عبرت‌آموز است. من بار اول در سال ۲۰۱۸ با سیستم دولت الکترونیک ترکیه آشنا شدم، زمانی که در تلاش بودم مونوگراف دوره‌ی کارشناسی ارشد خود را در سیستم تحصیلات عالی ترکیه ثبت نمایم. این سیستم برایم به کلی ناآشنا بود. حالا که از آن زمان نزدیک به شش سال می‌گذرد، کاربرد دولت الکترونیک در تمام بخش‌های زندگی مردم این کشور داخل شده و کم‌تر کسی باشد که در روز یک بار از این سیستم برای سهولت کارهای اداری‌اش استفاده نکند.
برای مهاجران خارجی که در ترکیه زندگی می‌کنند، e-Devlet مثل یک دستیار همیشه حاضر است. مثلا، اگر بخواهید اقامت‌تان را تمدید کنید، دیگر نیازی به رفت‌وآمدهای خسته‌کننده به اداره‌ی مهاجرت نیست. کافی است وارد سیستم شوید، مدارک را آپلود کنید و منتظر تأیید بمانید. این سیستم برای مهاجرانی که زبان ترکی را کامل بلد نیستند هم فکر کرده است؛ بخش‌هایی از آن به زبان انگلیسی در دسترس است و این کار را برای‌شان راحت‌تر می‌کند. یک فرد با چند کلیک می‌تواند ببیند که درخواست اقامتش در چه مرحله‌ای است، بیمه درمانی‌اش فعال شده یا نه، آیا جریمه ترافیکی دارد. این سادگی نه‌تنها وقت را صرفه‌جویی می‌کند، بلکه استرس کار با سیستم‌های پیچیده‌ی دولتی را هم کم کرده و در کنار این همه سهولت، فساد را نیز کاهش داده و برای محیط زیست نیز مفید تمام شده است.
براساس گزارش آمار ترکیه، ۷۶.۱ درصد از شهروندان این کشور از خدمات e-Devlet استفاده می‌کنند؛ نشانه‌ای از پیشرفت در حکمرانی دیجیتال. اما اختلاف سنی قابل‌توجه است: ۹۲.۸ درصد از افراد ۲۵-۳۴ ساله و تنها ۲۹.۶ درصد از افراد ۶۵-۷۴ ساله می‌باشند که از این خدمات استفاده می‌کنند.
وزارت‌خانه‌های مختلف دولتی هم به این جریان دیجیتال پیوسته‌اند و هر کدام سعی کرده‌اند خدمات‌شان را مدرن کنند. مثلا، وزارت داخله‌ی این کشور که مسئول امور شهروندی و امنیت است، حالا سامانه‌ای دارد که می‌توانید گواهی سوابق جرمی را آنلاین بگیرید. این برای کسانی که دنبال کار هستند یا می‌خواهند شرکت ثبت کنند، یک موهبت است. دیگر نیاز نیست در ترافیک شهر گیرافتاده و در سرما و گرما، ساعت‌ها در صف انتظار بمانید تا یک برگه‌ای سوابق جرمی را دریافت نمایید. یا وزارت آموزش، که سامانه‌ی «E-Okul» یا مکتب الکترونیکی را راه‌اندازی کرده تا والدین بتوانند نمرات فرزندان‌شان را ببینند، تعداد روزهای غیبت‌های کودکان خود را چک کنند یا حتا برای امتحانات آنلاین ثبت‌نام کنند. این سیستم در دوران همه‌گیری کرونا به خوبی مفید واقع شده بود، چون مکاتب تعطیل شدند و آموزش به فضای مجازی منتقل شد. وزارت بهداشت هم با سامانه‌ی «e-Nabız» نبض الکترونیک وارد میدان شده که در بخش سلامت بیشتر به آن می‌پردازیم. این هماهنگی بین وزارت‌خانه‌ها نشان می‌دهد که دیجیتالی شدن در ترکیه یک پروژه‌ی پراکنده نیست بلکه یک برنامه‌ی منسجم است که کل سیستم دولتی را در بر گرفته است.
سرشماری روزانه
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این تحول، سیستم ثبت احوال دیجیتال است که به دولت اجازه می‌دهد لحظه‌به‌لحظه بر جمعیت پرنفوس این کشور نظارت داشته باشد. این کار با سامانه‌ی «MERNİS» انجام می‌شود که از سال ۱۹۷۲ پایه‌گذاری شد، اما در دهه‌ی ۲۰۰۰ به یک سیستم کاملا دیجیتال تبدیل شد. حالا هر اتفاق مهمی مثل تولد، مرگ، ازدواج یا مهاجرت در این سامانه ثبت می‌شود و اطلاعاتش به‌روز است. مثلا، وقتی یک نوزاد در شفاخانه‌ای در شهر آدانا در جوار دریای مدیترانه به دنیا می‌آید، اطلاعاتش همان لحظه وارد سیستم می‌شود و گواهی تولدش در سیستم دولتی الکترونیک والدینش آماده است. والدینش هر زمانی خواسته باشند از آن‌جا دانلود و چاپ کرده می‌توانند. یا وقتی یک پناهنده‌ی سوری یا یک مهاجر از افغانستان و یا ایران وارد ترکیه می‌شود، کد شناسایی موقتش سریع صادر می‌شود و مأموران امنیتی با کنترل این کد شناسایی به آسانی از سوابق این فرد در داخل ترکیه آگاهی یافته و از خصوصیات محل زندگی وی آگاهی پیدا می‌کنند که این موضوع به مدیریت بهتر خدمات کمک می‌کند. طبق آمار رسمی، تا سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۱۰ میلیون نفر در این سامانه ثبت شده‌اند که شامل شهروندان ترکیه، توریست‌ها، مهاجران و پناهندگان است. و اگر این تحول را با افغانستان مقایسه نماییم، کشوری که در نیم‌قرن اخیر علی‌رغم تلاش چند کشور و سازما‌ن‌های بین‌المللی در ۲۰ سال دوره‌ی جمهوریت، نتوانستند حتا سرشماری ابتدایی نفوس این کشور را انجام دهند. کشوری که نزدیک به ۲۰ درصد جمعیت آن هنوز برگه‌ی هویت ندارند.
برای افراد ساکن در ترکیه این سیستم هم فرصت است و هم گاهی درد سر. از یک طرف، ثبت سریع اطلاعات یعنی می‌توانید زودتر به خدماتی مثل بیمه، آموزش یا حتا اجازه‌ی کار دسترسی پیدا کنید. از طرف دیگر، گاهی خطاهایی پیش می‌آید؛ مثلا، اسم‌ها به اشتباه وارد می‌شوند یا مدارک به‌روزرسانی نمی‌شوند و این باعث می‌شود مجبور شوید حضوری به اداره‌ها سر بزنید تا منبع مشکلات را پیدا و آن را از اساس رفع نمایید. این مشکلات به‌خصوص برای مهاجرانی که با زبان و سیستم آشنا نیستند، آزاردهنده است. اما در کل، این‌که ترکیه توانسته چنین سیستمی را برای این جمعیت بزرگ مدیریت کند، یک دست‌آورد قابل تحسین است.
سیستم بانکی کارآمد
حالا سری بزنیم به سیستم بانک‌داری الکترونیکی در این کشور که یکی از ستون‌های اصلی دیجیتالی شدن ترکیه است. بانک‌های دولتی و شخصی‌ای که با آخرین سیستم روز دنیا خود را مجهز نموده‌اند تا رضایت مشتریان را جلب و از مجرای اینترنت تمام خدمات را در اختیار آنان قرار دهند. نظام مالی این کشور در ۱۵ سال گذشته از یک سیستم کاغذی و کند به یک شبکه‌ی سریع و دیجیتال تبدیل شده است. بانک‌هایی مثل «Ziraat Bankası» که قدیمی‌ترین بانک دولتی ترکیه است، یا «Garanti BBVA» که یکی از بانک‌های پیشرو خصوصی است، حالا پلتفرم‌هایی دارند که تقریبا همه‌ی نیازهای مالی شما را پوشش می‌دهند. می‌خواهید قبض آب خانه‌ی مسکونی‌تان را بدون مراجعه به باجه‌های پرداخت مرکز شهر بپردازید فقط چند ثانیه طول می‌کشد. و یا دنبال انتقال پول به یک حساب بین‌المللی هستید، با چند دکمه انجام می‌شود. این سرعت برای اقتصادی که به تجارت، گردشگری و سرمایه‌گذاری خارجی وابسته است، مثل خون تازه در رگ‌ها است.
برای مشتریان و کاربران، این سیستم بانکی دیجیتال یک نعمت بزرگ است. مثلا، یک کارگر مهاجر در استانبول می‌تواند با پلتفرم «İşCep» اجاره‌ی خانه‌اش را بپردازد، از خانواده‌اش در کشور خود پول بگیرد یا حتا در سهام بورس ترکیه سرمایه‌گذاری کند، بدون این‌که نیاز به مراجعه‌ی حضوری داشته باشد. در چند سالی اخیر شرکت‌های فین‌تک هم به این جریان اضافه شده‌اند و ابزارهای جدیدی مثل «Papara» را به‌میان آورده‌اند. Papara یک کیف پول دیجیتال است که حتا بدون حساب بانکی می‌توانید با آن تراکنش کنید، از فروشگاه خرید کنید یا پول به دوستان‌تان بفرستید. این برای افرادی که دنبال سادگی هستند، خیلی محبوب شده. مثلا، یک کافه‌دار در شهر توریستی آنتالیا می‌تواند با یک کد QR از مشتری پول بگیرد و دیگر حتا نیازی به دستگاه‌های کارت‌خوان ندارد.
این تحولات با فناوری‌های پیشرفته‌ای مثل بلاک‌چین و هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شوند. مثلا، بانک «Akbank» از هوش مصنوعی برای تشخیص تقلب در تراکنش‌ها استفاده می‌کند و این امنیت سیستم را بالا برده است. یا برخی شرکت‌ها از بلاک‌چین برای قراردادهای مالی بین‌المللی بهره می‌برند که هم سریع‌تر است و هم شفاف‌تر. طبق گزارش انجمن بانک‌های ترکیه، تا سال ۲۰۲۲ بیش از ۷۰ درصد تراکنش‌ها در این کشور به‌صورت دیجیتال انجام می‌شد و این عدد هر سال بیشتر می‌شود. البته، در این وسط مشکلاتی مثل هک شدن حساب‌ها یا قطعی سرورها هم پیش آمده. مثلا، در سال ۲۰۲۱ چند بانک بزرگ با اختلال مواجه شدند و مردم چند ساعت به حساب‌های‌شان دسترسی نداشتند. اما بانک‌ها معمولا سریع واکنش نشان می‌دهند که این عملکرد سریع شان، اعتماد عمومی را حفظ کرده است.
تأثیر این تغییرات روی اقتصاد هم غیرقابل انکار است. وقتی تراکنش‌ها سریع‌تر و شفاف‌تر می‌شوند، پول بیشتری در بازار جریان پیدا می‌کند و این به رشد کسب‌وکارها کمک می‌کند. مثلا، پلتفرم‌های تجارت الکترونیک مثل «Trendyol» یا «Hepsiburada» به لطف همین سیستم‌های پرداخت دیجیتال، حالا بخشی از زندگی روزمره‌ی مردم شده‌اند. برای فارسی‌زبانانی که در ترکیه کسب‌وکار دارند، این یعنی می‌توانند بدون دردسرهای قدیمی مثل حمل پول نقد یا چک‌های کاغذی، محصولات‌شان را بفروشند و یا آنلاین خرید کنند. اما این تحول یک چالش هم دارد؛ کسانی که هنوز به روش‌های سنتی وابسته‌اند، مثل دکان‌داران محلی، نمی‌توانند با این سرعت رقابت کنند و این شکاف بین سیستم دیجیتال و سنتی را بیشتر کرده است.
صحت‌تان چه‌طور است؟
در حوزه سلامت هم دیجیتالی شدن ترکیه گام‌های بلندی برداشته است. شفاخانه‌ها و کلینیک‌های ترکیه حالا به سمت پلتفرم‌های آنلاین حرکت کرده‌اند و این خدمات را سریع‌تر و دقیق‌تر کرده است. سیستم «e-Nabız» که در سال ۲۰۱۵ توسط وزارت صحت راه‌اندازی شد، به شما اجازه می‌دهد سوابق پزشکی‌تان را ببینید، وقت داکتر رزرو کنید یا نتیجه‌ی آزمایش‌های جدید و چندین ساله‌ی‌تان را کنترل یا دانلود کنید. مثلا، اگر در شفاخانه‌ای در شهر ازمیر آزمایش خون داده باشید، می‌توانید همان روز نتیجه‌اش را در گوشی‌تان ببینید و نیازی به برگشتن به شفاخانه نیست و یا اگر به یک شهر دیگر در داخل این کشور نقل مکان کرده‌اید، کارمندان شفاخانه‌ای که به آن مراجعه می‌کنید می‌توانند سوابق بیماری، داروهایی که قبلا استفاده کرده‌اید، این‌که قبلا زیر نظر کدام داکتر و یا متخصص بوده‌اید را در سیستم مشاهده می‌توانند.
این سیستم آنلاین در دوره‌ی کرونا، کمک بزرگی به دولت و شهروندان انجام داد. هر فرد با مراجعه به سیستم، به راحتی می‌توانست اطلاعات پزشکی و آدرس نزدیک‌ترین مراکز واکسین کرونا را از آن پیدا و وقت واکسین بگیرند. و یا اگر واکسین شده بودند، به‌صورت آنلاین از خانه‌ی خود کارت واکسین را با فارمت‌های عکس و یا پی‌دف‌اف، در تلفن و یا کامپیوترش دانلود می‌کردند تا در مسافرت‌های بیرون‌شهری، در کنترل‌های امنیتی، به پولیس نشان بدهند. تا سال ۲۰۲۳، بیش از ۴۵ میلیون نفر در این سیستم ثبت‌نام کرده‌اند و این نشان می‌دهد که مردم تا چه اندازه به آن اعتماد دارند.
به‌یاد می‌آورم که در شفاخانه‌های کابل برای پیگیری و تداوی خود و یا اقارب مان، چندین دوسیه پزشکی زیر بغل خود داشتیم که در داخل آن، نسخه، تحلیل‌های لابراتوارها و عکس‌های تومگرافی، ام‌آرآی و ده‌ها کاغذ دیگر موجود بود، ولی در ترکیه هنگام مراجعه به شفاخانه‌ها، هیچ برگه‌ای به‌جز کارت هویت با خود نداریم، زیرا وقت داکتر از طریق سیستم گرفته می‌شود، و در هنگام مراجعه به شفاخانه، صفحه‌های نمایشگر اسم و لیست مراجعه‌کنندگان و زمان مراجعه‌ای آنان را نشان می‌دهد. در هنگام معاینه، داکتر در سیستمی که روی میزش باز است، تمام سوابق بیماری چندین ساله‌ی‌تان را مشاهده کرده می‌تواند. و اگر لازم ببیند که نتیجه‌ی آزمایش خون یک بیمار را ببیند، از طریق سیستم روی میزش، بخشی برای این قسمت باز کرده و فرد با مراجعه به اتاق لابراتوار، اسمش را آن‌جا مشاهده کرده و نتیجه‌ی لابراتوار به‌صورت خودکار به داکتر فرستاده می‌شود و هم‌زمان خود فرد نیز می‌تواند آن را در پروفایل خود در پلتفرم اِی-نبیض – e-nabiz مشاهده نماید. داکتر با مشاهده نتیجه‌ی لابراتوار، از مجرای سیستم برای تداوی وی نسخه می‌نویسد. سیستم به‌صورت خودکار به تلفن شخصی فرد، نسخه را که حاوی یک رمز می‌باشد، می‌فرستد. فرد بیمار با مراجعه به داروخانه و نشان دادن آن رمز، دارویش را تأمین می‌کند.
برای مهاجران خارجی، e-Nabız به‌خاطر رابط کاربری ساده و چندزبانه‌اش یک ابزار عالی است. مثلا، یک مهاجری که ترکی بلد نیست، می‌تواند با نسخه‌ی انگلیسی این پلتفرم وقت متخصص بگیرد یا داروهایش را بررسی کند. در شفاخانه‌های بزرگ‌تر و پیشرفته‌ی خصوصی یا مراکز دولتی در آنکارا، حتا از هوش مصنوعی برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌شود. مثلا، دستگاه‌هایی که با تحلیل تصاویر سی‌تی‌اسکن، مشکلات ریوی را زودتر تشخیص می‌دهند. این کار هم دقت را بالا برده و هم زمان انتظار را کم کرده است. البته، در شهرهای کوچک‌تر هنوز کمبودهایی هست؛ مثلا، تجهیزات پیشرفته کم است یا پرسنل آموزش کافی ندیده‌اند. اما وقتی می‌بینیم که ترکیه در کم‌تر از یک‌دهه چطور این سیستم را گسترش داده، نمی‌شود از سرعتش شگفت‌زده نشد.
این‌ها فقط شروع ماجرای دیجیتالی شدن ترکیه است. در بخش‌های بعدی، به حمل‌ونقل دیجیتال، تأثیرات اقتصادی و حوزه‌های دیگر می‌پردازیم. ترکیه در حال ساختن آینده‌ای است که هم برای شهروندانش و هم برای مهاجرانی که این کشور را خانه‌ی دوم‌شان می‌دانند، پر از فرصت و داستان‌های شنیدنی باشد.
ادامه دارد…