Guardianın nәşr etdiyi araşdırma nәticәsindә Azәrbaycanın hakim elitası avropalılara pul ödәmәk, lüks әşyalar almaq vә qeyri-şәffaf ingilis şirkәtlәrinә çirkli pulları yumaq üçün 2,9 milyard dollarlıq bir plan hәyata keçirib.
Sızdırılmış mәlumatlar, ardıcıl olaraq insan haqlarının pozulması, sistemli korrupsiya vә seçki saxtakarlığı ilә ittiham olunan Azәrbaycanın 2012-2014-cü illәr arasında 16 mindәn çox gizli ödәmә hәyata keçirdiyini göstәrir.
Bu pulların bir qismi Azәrbaycan prezidenti İlham Әliyevә qarşı olan tәnqidlәri vә neft kimi bir sәrvәti olan ölkәnin yaxşı görüntüsünü yaratmaq üçün beynәlxalq lobbiçilik әmәliyyatının bir hissәsi olaraq siyasәtçilәrә vә jurnalistlәrә xәrclәnib. Bütün alıcıların pulun orjinal qaynağının fәrqindә olduğuna dair hәr hansı bir mәlumat yoxdur. Pullar gizli bir marşrutla gәlib.
Ancaq açıqlamalar bir qayda olaraq tənzimləyicilərin və vergi orqanlarının nəzarəti altında böyük miqdarda pul köçürmək üçün yüngül tənzimlənәn Britaniya korporativ landşaftın istifadəsini vurğulayır . İngiltərədə lüks malların alınması və xüsusi məktəb ödənişləri üçün yeddi milyon manat xərclənib.
Azərbaycan və Rusiyada qeyri-şəffaf şirkәtlәr siyahısında olanlar tәrәfindәn nәğd şәkildә pullar Britaniya şirkətlərinə transfer olunub. Londonda Şirkətlər Evində qeydə alınmış bütün məhdudiyyətli tərəfdaşlara – qırmızı bayraqları qaldırmadan qərb maliyyə sisteminə keçdi . Avropanın qabaqcıl banklarından biri olan Danske, ödənişləri Estoniyadakı filialı vasitəsilə hәyata keçirib.
Danske Bank “pulların yuyulması və digər qeyri qanuni tətbiqlər”in baş verdiyini bildirib. Əvvəlcə 2014-cü ildə qeyri-qanuni ödənişləri gördük. Estoniyanın maliyyə tənzimləyicisi filialda pul yuyulmasının qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuş sistemlərin uğursuz olduğunu bildirib.
Prosesә Azәrbaycanın pulyuyan maşını adı verilib. Gizli bank hesabatları Danimarka qәzeti “Berlingske”-yә sızdırılıb vә bu mәlumatlar Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Araşdırması Layihəsi (OCCRP), ” Guardian” vә başqa tәrәfdaş media orqanları ilә paylaşılıb. Mәlumatlar 30 aylıq dövrü әhatә edir.
Sızdırılmış bank hesabatlarında AŞPA-nın 4 keçmiş üzvünә ödәnişlәrin edildiyi әksini tapıb. Onlardan biri Almaniyanın Xristian Sosial Birliyi partiyasının üzvü vә keçmiş deputat Eduard Lintner, digәri isә AŞPA-da mәrkәz-sağ koalisiyasının keçmiş rәhbәri Luca Volontedir.
Ödәniş әmәliyyatları Azәrbaycanın insan haqları aktivistlәri vә jurnalistlәri hәbs etdiyi, seçkilәri saxtalaşdirdiği üçün çәtin vәziyyәtdә olduğu zaman aparılıb. İddialara görә rejim nümayәndәlәri rüşvәt verәrәk Avropa ve ABŞ-dan gәlәn tәnqidlәri susdurmaq istәyib.
İntensiv lobbiçilik әmәliyyatları uğurlu alınıb. Belә ki, 2013-cü ildә Avropa Şurasının üzvlәri Azәrbaycana dair tәnqidi hesabatın әleyhinә sәs verib.
Lintnerin deputatlığı 2010-cu ildə sona yetdi, lakin o Azərbaycanın sabit dәstәkçisi olaraq qaldı. O, Berlindә Azərbaycan-Alman münasibətlərinin inkişafü üçün Cəmiyyət qurub, 819.500 avro (755.000 sterlin) eldә edib. İlk olaraq 61.000 avro ödənişi Lintner Berlinә döndükdәn iki hәftә sonra, Azәrbaycanda 2013-cü il prezident seçkilərini müşahidә etdikdәn sonra almışhdır. Seçkilәrdә “ciddi problemlər” aşkar edən rəsmi seçki müşahidəçilərindən fərqli olaraq, onun sözlərinə görə, sorğu “alman standartlarına” uyğun keçiirilmişdir. Lintner, pulu cəmiyyət üçün aldığını, şəxsən faydalanmadığını və hәmәn zaman millət vəkili və ya Avropa Şurasının üzvü olmadığını söyləyib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanlı bir QHT onun seçki sәyahәtinin xәrcini qarşılayıb vә onun aldığı ödənişlərin әsl mənbəyi haqda heç bir mәlumatı yoxdur.
Volonteyə verilmiş nәğd pulun təfərrüatları 2016-cı ildə ortaya çıxdı və xeyli hiddet doğurdu. O, Nova Terrae italyan fondu vasitesilә hissәlәrlә 2 milyondan çox avro almışdı. Milan prokurorluğu onu pul yuyulması və korrupsiyada tәqsirli bilib.
Qeyd
Volonte tәqsirli olduğunu inkar edir vә cinayәt işinin aradan qaldırılmasına çalışır.
Eyni zamanda məlumatlar onu göstәrir ki, pul Britaniya şirkətləri vasitəsilə Londonda yerləşən Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının idarə heyətinə ötən il təyin olunmuş bolqar Kalin Mitreve ödәnilib. Hәmçinin Mitrev, yerli Azәrbaycan şirkəti olan Avuar Co. şirkətindәn özəl konsaltinq işi üçün ən az 425 min avro alıb. O, ödənişləri tәsdiqlәyir və pulun qanuni biznes məsləhətləşmələri üçün ödәnildiyini deyir. O, pulların ötürülmәsindә istifadә olunan bütün bağlantıları və vəsaitlərin әsl mənbəyi haqda olan məlumatları inkar edir.
“Müxtəlif ölkələrdəki fəaliyyətlər nəticəsində gələn bütün gəlirlər haqqında mənim ölkəmdə- Bolqarıstandakı yaşayış yerimdə lazımi şəkildə hesabat verilmiş və vergi ödənmişdir”, – Mitrev bildirib. O deyir ki, London bankı ilə işləməyə başladıqdan sonra məsləhət xidmətləri dayanıb.
Ərinin bir Azərbaycan şirkətinə məsləhətçilik xidməti göstərdiyinin aşkara çıxması Mitrevin həyat yoldaşı, UNESCO-nun baş direktoru İrina Bokova üçün narahatlıq yarada bilər.
Bokova Azərbaycanın birinci xanımı və vitse-prezidenti Mehriban Əliyevaya UNESCO-nun ən yüksək mükafatlarından biri olan Motsart Medalını təqdim edib. O, həmçinin UNESCO-nun Parisdəki qərargahında “Azərbaycan – Tolerantlıq məkanı” adlı foto-sərgi keçirib. Tədbirin təşkilatçısı Heydər Əliyev Fondu olub.
“Guardian” ərinin işi ilə BMT-nin rolu arasında bir münaqişə olub-olmadığını soruşduqda, o, ərinin işi barədə heç bir məlumatı olmadığını söyləyərək, bunu inkar edib. “Birləşmiş Millətlər Təşkilatının bir qurumunun baş direktoru kimi, mənim vəzifəm üzv dövlətlərin təyin etdiyi siyasətə uyğun olaraq təşkilatın bütün üzvləri ilə sağlam iş əlaqələrini inkişaf etdirməkdir. Azərbaycan da bu baxımdan istisna deyil.”
“”UNESCO-nun mandatı, o cümlədən insan hüquqları, ifadə azadlığı və jurnalistlərin təhlükəsizliyi sahəsində qəti qərarlı olduğumdan qürur duyuram.”
Lobbiçilər
Cədvəl üzrə böyük məbləğ lobbiçiliyə xərclənib. 2014-cü ildə Londondakı keçmiş bir CNN prodüseri Eckart Sager İngilis şirkətlərindən təxminən 2 milyon avro alıb. Onun PR şirkəti Azərbaycan hökumətini və onun baxışlarını təbliğ edən məqalələrlə bağlıdır. Məqalələrin bir hissəsində Volonti iddiasında Bakı tərəfinin qəbahəti inkar edilir. Sager isə buna şərh verməyib.
Digər bir benefisiar isə Londonda yaşayan bir azərbaycanlıdır- Cövdət Quliyev. O, ümumi dəyəri təxminən 400,000 manat olan 25 dəfəlik ödəniş alıb. Quliyev İngilis-Azərbaycan Cəmiyyətinin, Liberal Demokratların partnyoru Lord Almaniyadan ibarət olan lobbiçilər qrupunun üzvüdür. Quliyev mövqe bildirmək məqsədi ilə təkrar-təkrar ünvanlanan mesajlara cavab verməyib.
İngilis əlaqəsi
Azәrbaycanda pulyumanın mәrkәzindә olan 4 firmanın hamısı Birlәşmiş Krallıqda qeydiyyatdan keçmiş mәhdud әmәkdaşlıda olan firmalardır. Bunlar: Metastar Invest , Birmingham xidmət ünvanında yerləşən; Glasgowda yaradılmış Hilux Services və Polux Management və Potters Bar, Hertfordshire, LCM Alliance . Onların korporativ tərəfdaşları Britaniya Virjin Adaları, Seyşel adaları və Belize şəhərlərində yerləşən anonim vergi tutulan şəxslərdir.
Beynəlxalq maliyyə tədqiqatçısı L Burke Files bu şirkət strukturlarının “məqsədli olaraq qeyri-şəffaf” fәaliyyәt göstәrdiyini söyləyib. Xarici cinayətkarların Şotlandiyanın məhdud tərəfdaşlıqlarını ya da SLP-dәn istifadə etdiyini bildirib. İyun ayında hökumətin SLP-lərin əhəmiyyətli sahiblərini adlandırması və ya artan dolandırıcılığın sübutu ilə cərimələr ödəməsinin lazım olduğunu açıqlayıb .
“Şotlandiyada heç kim şübhə etmir. Heç vaxt uyğun olmayan ölkələrin Maliyyə Tədbirləri Task Force (FATF) siyahısında olmayıb “, – məlumatda deyilir. “Əgər pulunuzu ləğv edərsinizsə, Rusiyanın, Malta’nın və Kayman Adaları arasındakı sərhədləri idarə etməməyin ən yaxşı yolu var. Şotlandiya sizin fikrinizdə qırmızı bayraq qaldırmır? Yox.”
Bütün dörd Britaniyalı şirkət Volontè əleyhinə İtaliya prokurorluğunun iddiasında ödəniş kanalları olaraq göstәrilir. Onlar bu gündən etibarən artıq fәaliyyәt göstәrmir.
Lüks xidmətlər
Bank məlumatları göstərir ki, Azərbaycan fondundan müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunub. 2.9 milyard dolların çoxu şirkətlərə gedib, təxminən 50 milyon dolları isә fiziki şəxslərə ödənib. Bir çoxu benefisiar Qərbi Avropada pərakəndə və xidmət firmaları idi. Bir qayda olaraq onlar aldıqları ödənişlərin mənşəyindən xəbərsiz olardılar.
İngiltərəyə 200 pul köçürməsindən bəziləri təhsilə aiddir. 2014-cü ildə 89,800 AZN Queen Ethelburga Collegiate , Yorkda xüsusi bir internat məktəbinə ödәnib .
Bellerbys təhsil kollecinə və Londondakı ICS beynəlxalq məktəbinə dә ödənişlər edilib. Bellerbys bunun araşdırıldığını bildirib. Verilən məlumatlara görә İngiltərədə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrә keyfiyyәtli London mənzillərində kirayə yatırmalarının da olduğunu göstərir. Digər satınalmalarda dizayner paltarları, lüks avtomobillər və qanuni haqlar daxildir.
Azərbaycanın hakim ailəsinin adı birbaşa hallanmır. Ancaq əlaqənin sübut edәcәk dəlil böyükdür. Böyük məbləğlər dövlətə məxsus olan Azərbaycan Beynəlxalq Bankı vasitəsilə gəlib. Bu neftlə zəngin bir ölkənin ən böyük bankıdır və hələ bu yaz Nyu-Yorkda iflas müdafiəsi üçün müraciət edib . Bakıda Müdafiə və Fövqəladə Hallar nazirlikləri bütün çipləri nağd şəkildə ödәyib.
Layihədәn hökumətin xərcləri, o cümlədən Azərbaycanın birinci baş nazirinin müavini Yaqub Eyyubovun tibbi xərclərini ödəmək üçün istifadə edilib. Eyyubovun oğlu Eminə, Azərbaycanın Avropa Birliyinin səfirinə və prezidentin mətbuat katibi Azər Qasımova ayrı-ayrı ödənişlər olub.
ABŞ prezidentinin biznes tərəfdaşları Donald Trump, pulyuma sxemində Bakıda lüks Trump Tower qurmaq layihəsində də iştirak edir.
Otelin yerli inkişafı, Azərbaycanın köhnə nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun milyarder oğlu Anar Məmmədovdur. Məmmədovlar sxem işləyərkən ölkənin ən güclü və zəngin ailələrindən biri idi. Məmmədovların “Baghlan” holding şirkətinin pulyuma əməliyyatları ilə bağlıdır.
2012-ci ildə Trampın şirkәti 33 mərtəbəli, 130 metr yüksəklikdə “ultra-modern” göydələn tikmək üçün Məmmədovlarla müqavilə imzalayıb. 2014-cü ilin oktyabrında Bakını gәzәn İvanka Tramp İnstaqram hesabında bitməmiş “Trump Tower”in şәkillәrini yerlәşdirib. Tramp layihəsi ilə əlaqə qurduqdan sonra otel heç açılmadı. Pulyuyan maşın sxemi Trump ilə əlaqə qurmur, lakin onun biznes tərəfdaşlarının seçilməsi ilə bağlı suallar yaradır.
Payçılar
Sxemdə istifadə olunan pulların harada olduğu aydın deyil. Rusiya hökuməti əsas silah şirkəti Rosoboron export vasitəsilə 29,4 milyon dollar ödəyib. Bir sıra əməliyyatlar 2010-cu ildən 2014-cü ilə qədər Moskvadan kənarda fəaliyyət göstərən başqa bir 20 milyard dollar pul yuyulması sxeminə aiddir . Qlobal pulyuma sxemi mart ayında OCCRP, Novaya Gazeta və Guardian tərəfindən təsbit edilib.
Bakıda Baktelekom adlı sirrli bir xüsusi firma 1,4 milyard dollardan çox gəlir ödəyib. Firması fırıldaqçılıq mütəxəssislərinin bir doppelganger təşkilatı deyilir. Eyni adla dövlət telekommunikasiya firması kimi görünsə də, heç bir əlaqəsi yoxdur. Veb saytı yoxdur. Onun funksiyası aydın deyil. OCCRP-nin məlumatına görə, Baktelekom MMC Mehriban Əliyevaya aiddir . Yanvar ayında şirkət 17,4 milyon dollarlıq vergi ödәyib.
Danimarkalı bank Danske, Estoniya şöbəsində şübhəli əməliyyatlara nəzarət edilmәmәsinin yaxşı olmadığını söyləyib. Bəzi müştərilərlə “prosedurlar və nəzarətlərin gücləndirilməsi” və “əlaqələrə xitam verildikdən sonra” bank fəaliyyət göstərir.
“Danske’nin pul yuyulması və ya digər cinayət məqsədləri üçün istismar edilməsini qəbul etməyəcəyik. Yenә belә bir halın baş verməməsi üçün hər şeyi edəcəyik”- deyә bank bildirib.
Estoniyanın maliyyə razılaşması şöbəsinin müdiri Madis Reimand, ofisinin 2013-cü ildə şübhəli Azərbaycan pul vəsaitlərinin hərəkəti ilə qarşı-qarşıya gəldiyini bildirib. “Oradan gələn yolları izlədik” dedi. “Pulun haradan gəldiyini müəyyən etmək üçün qaynaq ölkəsi ilə əməkdaşlıq etməyə çalışdıq. Buna baxmayaraq işə yaramadı. ”
Reimand, Estoniyanın maliyyə nəzarəti orqanının səhv etdiyini və gələcəkdə də belə fırıldaqların qarşısını almaq üçün addımlar atacaqlarını bildirib.
azadliq.info
Oxunub: 2506
