آب شور به چه دردی می‌خورد؟ در ولایت تخار، آب شور منبع درآمد تعداد زیادی از خانواده‌ها بود. قبل از آن‌که طالبان انحصار آب شور در تخار را به شرکت قراردادی مورد نظر خود (شرکت معادن الهادی نبی) بدهند، باشندگان چهار روستا در ولسوالی کلفگان تخار با گرفتن نمک از آب شور معیشت خانواده‌های خود را تأمین می‌کردند. طالبان این جریان را متوقف کردند. براساس اطلاعات بدست آمده از منابع محلی، شرکت قراردادی مورد حمایت طالبان دیگر به باشندگان بومی این روستاها اجازه نمی‌دهد که از آب شور جهت تولید نمک استفاده کنند و این سبب اعتراض باشندگان این روستاها شده است.
مردمان روستاهای تورق، آسینه‌تپه، ارچه‌کوتل و ادیل در ولسوالی کلفگان تخار در شمال‌شرق افغانستان آب شور را توسط لوله‌کشی از دامنه‌های کوه نمک‌دار رسوبی «تورق» به حوض‌ها یا آبگیرهای سرپوشیده با پلاستیک منتقل می‌کردند. بعد، پس از تبخیر شدن آب مقداری نمک بدست می‌آوردند و با فروش آن روزگار می‌گذراندند. اما مسئولان محلی طالبان در تخار به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که از این پس استفاده از نمک شور باید به‌گونه‌ی نوبتی میان شرکت قراردادی و باشندگان انجام شود؛ معترضان می‌گویند که شرکت قراردادی آب شور را کاملا به‌روی آنان بسته است.
منابع محلی در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که تا پیش از قرارداد طالبان با این شرکت، باشندگان محل وقتی نمک حاصل‌شده را به فروش می‌رساندند درآمد آن را با کسانی که در تولید نمک سهم داشتند، تقسیم می‌کردند.
براساس اطلاعات این منابع، نزدیک به سه سال است که طالبان باشندگان محل را اجازه نمی‌دهند که استخراج نمک سرخ «کلفگان»، به‌شمول آب شور نمک‌دار را انجام دهند و این باعث بیکاری آنان شده است. مسئولان محلی طالبان در تخار می‌گویند که آب شور متعلق به آنان (حکومت طالبان) است و اختیار دارند که قرارداد آن را به هرکسی بدهند.
عبدالقادر، مردی ۴۵ ساله با قد بلند و اندام لاغر، با از دست دادن تنها منبع درآمد خانواده‌ی شش نفری‌اش از استخراج نمک رسوبی کلفگان خسته و ناتوان به نظر می‌رسید. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که مردم محل در ۱۵ سال گذشته با لوله‌کشی آب شور را تصفیه می‌کردند؛ «ما مردم روستاهای تورق، آسینه‌تپه، ارچه‌کوتل و ادیل جز جمع‌آوری نمک از آب شور دیگر منبع درآمد نداریم. ما در حکومت گذشته نمک را به تاجران در شهر تالقان می‌فروختیم و از هر تن نمک دو هزار افغانی ریالتی به دولت می‌پرداختیم. طالبان نباید نان مردم را در این شرایط بد اقتصادی بگیرند و اگر قرار است آب شور را به قرارداد بدهند، به مردم محل بدهند.»
اعتراض و درگیری
وزارت معادن و پترولیم طالبان ماه حوت ۱۴۰۱ چشمه‌ی آب شور نمک‌زار در منطقه‌ی «ارچه‌کوتل» در نزدیکی معدن نمک ولسوالی کلفگان را به شرکت خصوصی مورد حمایت خود سپرد و دست مردم محل را از درآمد این نمک‌زار کوتاه کرد.
اخیرا برخی از باشندگان ارچه‌کوتل در مقابل استخراج نمک دست به اعتراض زدند و با محافظان شرکت قراردادی درگیر شدند. منابع مردمی گفتند که نیروهای مسلح شرکت پیمان‌کار بر معترضان و باشندگان محلی شلیک کردند و در نتیجه سه نفر به‌شدت مجروح شدند و دست‌کم هشت نفر دیگر زخم‌های سطحی برداشتند.
احمدشاه ۵۱ ساله باشنده‌ی روستای «آسینه‌تپه»ی کلفگان در درگیری با محافظان شرکت قراردادی زخمی شده است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که جمع‌آوری آب شور، تنها منبع درآمد او و بسیاری از باشندگان این محل بوده است. به قول او، روزانه ۴۰ نفر از چهار روستا به‌گونه‌ی نوبتی کار می‌کردند، اما با ممنوعیت استخراج، همه‌ی افراد شاغل در استخراج نمک شور بیکار شده‌اند.
او گفت: «فعالیت مردم در آب شور ارچه‌کوتل توسط ریاست معادن طالبان در تخار متوقف شد و به مردم اجازه‌ی کار در این آب شور را نمی‌دهند. امسال شرکت قراردادی آب شور را نیز در انحصار خود قرار داده است و به مردم محل اجازه‌ی کار را نمی‌دهد.»
او ادعا کرد که افرادی به‌نام منوچهر و گلبدین نبی‌زاده، مسئولان شرکت قراردادی است که آب شور منطقه‌ی «ارچه‌کوتل» را با وزارت معادن و پترولیم طالبان قرارداد کرده‌اند و سهم باشندگان محل را نمی‌دهند.
محمدعیسی، باشنده‌ی روستای «تورق» ولسوالی کلفگان که در درگیری با محافظان شرکت پیمان‌کار زخمی شده، به روزنامه اطلاعات روز گفت که طالبان قیمت تعیین‌شده‌ی مردم برای ریالتی نمک را نپذیرفتند و به همین خاطر نان ده‌ها نفر را قطع کردند.
او گفت: «من در یک سال ۱۰۰ هزار افغانی از تولید نمک بدست می‌آوردم و آن را مصرف زندگی می‌کردم. شرکت قراردادکننده‌ی نمک با طالبان، کارگران خود را از مردم محل جذب نکرده است و کارگران از دیگر ولایت‌ها هستند. اولویت در کار نمک باید به باشندگان تخار داده شود، اما شرکت سهم ما را نمی‌دهد.»
پاسخ طالبان و شرکت
مسئولان شرکت «معادن الهادی نبی» که مسئولیت استخراج نمک ولسوالی کلفگان تخار را از طالبان دریافت کرده‌اند پشتون‌تبار هستند. منوچهر، رییس این شرکت به روزنامه اطلاعات روز گفته است که آنان در یک پروسه‌ی داوطلبی «شفاف» قرارداد معدن را بدست آورده‌اند و تنها به ریاست معدن طالبان در تخار پاسخ‌گو هستند.
او گفت که شرکت آنان هزار و ۵۰۰ افغانی ریالتی برای هر تن نمک به طالبان پرداخت می‌کند و در درگیری مردم با محافظان این شرکت چهار کارمند شان زخمی شده‌اند. او افزود: «مردم ولسوالی کلفگان تخار مشکل شان را در قسمت آب شور و نمک با وزارت معادن و پترولیم و مسئولان محلی طالبان در تخار حل کنند.»
قاری امین‌الله پیکار، رییس معادن طالبان در تخار به روزنامه اطلاعات روز گفت که آنان در تلاش حل تنش شکل‌گرفته میان شرکت قراردادی معدن کلفگان و باشندگان محل هستند و این قرارداد یک‌ساله بوده و در ماه عقرب سال جاری پایان می‌یابد.
او گفت: «هر معدنی که در هرجا کشف شود، متعلق به دولت است و دولت اختیار دارد که با هر کس این معدن را اجاره یا به قرارداد بدهد. یک سلسله جنجال‌ها بین شرکت و مردم محل رخ داده بود. خواهش مردم هم خیلی زیاد است و سر این مشکل کار روان است و وزارت معادن تصمیم نهایی را می‌گیرد.»
او گفت که بربنیاد قرارداد، آب شور را شرکت «معادن الهادی نبی» سه روز در هفته و مردم محل چهار روز در هفته استفاده کنند و با این کار مردم هم می‌توانند که نمک را ذخیره کنند.»
طالبان پس از حاکمیت دوباره‌ی‌شان در طی نزدیک به سه سال گذشته چند قرارداد استخراج معادن و منابع زیرزمینی را با شرکت‌های داخلی و خارجی امضا کرده‌اند تا از این طریق میزان درآمد حکومت‌داری‌شان را بیشتر کنند. اما در عقد این قراردادها ابهام‌هایی وجود دارد. استخراج زغال‌سنگ، نفت، طلا، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، و برخی از معادن دیگر همین اکنون ادامه دارد.