در سه‌سالگی سقوط افغانستان بدست طالبان، جمعیت طالبان و خانوادههایشان در ولایت پنجشیر به بالاترین رقم در سال‌های گذشته رسیده است. این در حالی است که تعداد زیادی از مردم محلی این ولایت پس از تحولات سال ۲۰۲۱ میلادی ناگزیر شدند زیستگاه خود را ترک کنند. منابع مردمی به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که طالبان، خانواده‌ها و هواداران‌شان در تمام ولسوالی‌های پنجشیر پخش شدهاند.
بازار ولسوالی عنابه، در فاصله‌ی حدود ۲۰ کیلومتری مرکز پنجشیر، یکی از محله‌های پر تجمع طالبان پشتون‌تبار و هواداران‌شان است. منابع به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که در بیشتر روزها، این بازار آرایش نظامی دارد و شمار پشتون‌تباران در قیاس با غیرپشتون‌ها افزون‌تر به نظر می‌رسد.
نوید ۲۲ ساله، یکی از باشندگان پنجشیر به روزنامه اطلاعات روز گفت که حوالی ساعت ۱۰:۰۰ قبل از ظهر دوشنبه هفته‌ی گذشته در ایستگاه موترهایی که مسافران را به مرکز پنجشیر منتقل می‌کنند، حدود ۱۰۰ نفر حضور داشتند که بیش از نیمی از آنان از مردمان بیگانه بودند.
او افزود: «بیشتر افراد غیرمحلی در بازار ولسوالی عنابه نظامیانی بودند که از قرارگاه‌ها و پاسگاه‌های طالبان به سمت بازار آمده بودند و قصد سفر به کابل و دیگر نقاط پنجشیر را داشتند. حضور طالبان و خانوادههایشان در پنجشیر نشان میدهد که چقدر شمار آنان زیاد است و به هر جای پنجشیر که بروی، نیروهای طالبان و خانوادههایشان را می‌بینی.»
خریداری از پشتون‌ها
افزایش حضور طالبان در پنجشیر باعث شده است که آنان بیشتر مواد مورد نیاز خود را از دکان‌های پشتون‌تباران خریداری کنند و با این وضعیت، بیشتر دکان‌های کوچک ورشکست شدهاند.
یکی از باشندگان پنجشیر گفت که طی سه سال گذشته افراد طالبان در این ولایت دکان باز کرده‌اند. او افزود: «قراردادی‌های طالبان همگی پشتون‌ها هستند و این افراد مواد مورد نیاز آنان را تأمین می‌کنند. طالبان با دکانهایی خریدوفروش می‌کنند که به زبان پشتو صحبت کنند. طالبان تمام مواد مورد نیاز شان را از دکان‌های هم‌تباران‌شان خریداری می‌کنند.»
خبرنگار اطلاعات روز با یکی از دکان‌داران در مرکز پنجشیر مصاحبه کرد و از او پرسیده است که آیا حضور گسترده‌ی طالبان باعث شده است که او مشتریان بیشتری داشته باشد و سطح فروش مواد خوراکه‌ی دکانش افزایش پیدا کند؟ او گفت: «البته شمار آنان در پنجشیر زیاد است؛ همگی‌شان هم پشتو صحبت می‌کنند. اما آنان به دکانهایی می‌روند که پشتوزبان و از نزدیکان‌شان باشند. طالبان با دکان‌داران ساعت‌ها قصه می‌کنند و ساعت شان را تیر می‌کنند.»
در مسیر اصلی بازار پنجشیر، لوحه‌های دکان‌ها با این عنوان‌ها به چشم می‌خورد: «هلمند خیاطی، کندهار سوپر مارکت، زابل ورکشاپ.»
گل‌محمد ۴۰ ساله، یکی از باشندگان پنجشیر گفت که با عبور از شفاخانه ایمرجنسی ولسوالی عنابه پنجشیر، یک دکان خوراکه‌فروشی و با فاصله‌ی حدود ۲۰۰ متر از آن یک خیاطی مربوط پشتون‌تباران است؛ در حکومت پیشین در این منطقه دکانهایی متعلق به پشتون‌ها نبود.
او گفت: «خیاط با دو شاگردش، که پشتوزبان هستند، در این‌جا مصروف دوختن لباس هستند. حالا کم‌کم فارسی هم یاد گرفته‌اند. کاروبار این خیاط خوب است و هر جوره لباس را به ۳۰۰ افغانی می‌دوزد و بیشتر مشتریان او هم نیروهای طالبان و خانوادههایشان هستند.»
گل‌محمد گفت که به فاصله‌ی حدود ۳۰۰ متری این خیاطی، دکان تازه‌تأسیس فروش پوشاک مربوط به طالبان است؛ «صاحب دکان مردی با گیسوهای دراز است و بیشتر نظامیان طالبان با او رفیق هستند و به وقت فراغت شان در این دکان می‌آیند. این دکان کلاه‌های قندهاری، دستار، واسکت و جمپرهای پلنگی‌رنگ، کمربند، چاقو و بوت‌های نظامی می‌فروشد.»
اطلاعات روز با مصاحبه با چند باشنده‌ی ولسوالی حصه اول پنجشیر دریافته است که طالبان به‌خاطر بی‌اعتمادی به آنان، تجارت‌های کوچک و بزرگ در این ولایت را به پشتون‌تباران هم‌سو با خودشان واگذار کرده‌اند و برخی از باشندگان پنجشیر به‌خاطر بیکاری این ولایت را ترک کرده‌اند.
یکی از این باشندگان گفت: «در بازار ولسوالی حصه اول، از تجار زمرد گرفته تا آهن‌فروش و حتا همین آیسکریم‌فروش‌ها، نیروها و هواداران طالبان هستند.»
ولسوالی حصه اول از مرکز ولایت پنجشیر حدود ۳۰ کیلومتر فاصله دارد.
منابع به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که بافت جمعیتی منطقه‌ی دشتک ولسوالی عنابه، که لوای ارتش طالبان در آن موقعیت دارد، به نفع طالبان و هم‌تباران‌شان در حال تغییر است و بیشتیر باشندگان بومی این منطقه را طی سه سال گذشته ترک کرده‌اند و تنها یک رستورانت و دکان خوراکه‌فروشی متعلق به باشندگان بومی پنجشیر باقی مانده است.
یکی از باشندگان روستای تاواخ عنابه گفت که در زمان جمهوریت، بیش از ۱۰۰ نمره در این منطقه از سوی باشندگان پنجشیر برای اعمار خانه خریداری شده بود که از این میان، چهار خانه اعمار شده بود، اما طالبان این زمین‌ها را غصب کرده‌اند و برای نیروهای‌شان قرارگاه نظامی ساختهاند.
در دوران نظام جمهوری در منطقه‌ی دشتک، مکان‌های تفریحی، رستورانت، خانه‌های رهایشی، زندان مرکزی پنجشیر، مرکز هماهنگی ارتش، کتاب‌خانه، تأسیسات ریاست تربیه معلم و انستیتوت تخنیکی و مسلکی فعال بودند، اما در دوره‌ی طالبان، این مکان‌ها در اختیار نیروهای نظامی طالبان و پشتون‌تباران است.
منابع مردمی در پنجشیر گفته‌اند که بیشتر نظامیان و کارکنان اداره‌های طالبان خانوادههایشان را به پنجشیر انتقال داده‌اند و به شکل پراکنده در نقاط مختلف زندگی می‌کنند.
عبدالله، یکی از باشندگان ولسوالی دره به روزنامه اطلاعات روز گفت که طالبان پشتون‌تبار خانه‌های باشندگان پنجشیر را غصب کرده‌اند و تنها در روستای کوچک تنخو عبدالله‌خیل، سه خانه در تصرف طالبان پشتون‌تبار است.
او افزود: «طالبان در نزدیک بازار تنخو منزل ملا تاج‌محمد، در وسط روستا منزل محمدخان و در اخیر روستا منزل اکرام را غصب کرده‌اند و در این خانه‌‍‌ها با خانوادههایشان زندگی می‌کنند.»
براساس روایت مردم پنجشیر، در روستای تنخو حدود ۵۰ خانواده زندگی می‌کنند.
برخی از نیروهای طالبان که در خانه‌های نظامیان حکومت پیشین، سیاسیون و افراد ملکی جابه‌جا شدهاند، هیچ تصمیمی مبنی بر پس دادن این جایدادها به مالکان‌شان روی دست نگرفته‌اند.
منابع به اطلاعات روز گفته‌اند که در منطقه‌ی سفید چهر ولسوالی حصه اول، خانه‌های مربوط مولانا عبدالله، فعال رسانه‌ای و کمیشنر پیشین کمیسیون انتخابات، رییس داوود، فرمانده پیشین جهادی و جنرال ریاست عمومی امنیت ملی در حکومت پیشین و حاجی محمد عزیز، یکی از بازرگانان پنجشیر در اختیار خانواده‌های طالبان است.
در روستای کُرپیتاب ولسوالی پریان ولایت پنجشیر نیز غصب جایدادهای شخصی از سوی طالبان به‌منظور جابه‌جا کردن خانوادههایشان صورت گرفته است.
یک منبع گفت: «خانه‌های مربوط به آصف آگاه، قاضی محمد عارف، عضو پیشین کمیسیون نظارت بر تطبیق قانون اسیاسی در حکومت پیشین و جاوید پریان، یکی از باشندگان پنجشیر در اختیار طالبان و پیمان‌کاران‌شان است.»
افزایش جمعیت طالبان پشتون‌تبار در پنجشیر باعث شده است که برخی از باشندگان بومی این ولایت را ترک کنند.
محمدانور، که نمی‌خواهد محل مشخص سکونتش در گزارش درج شود، به روزنامه اطلاعات روز گفت که تحت فشار و زورگویی خانواده‌های طالبان در ولسوالی حصه اول قرار دارند، اما در مقابل این اقدامات سکوت کرده‌اند.
او افزود: «در روستای ما پنج خانواده از طالبان زندگی می‌کنند که ما از دست آنان به عذاب هستیم. آنان با مردم رویه‌ی بد دارند. مردم به‌دنبال مواشی و یا کارهای دیگرشان به نزدیک خانه‌های این طالبان رفته نمی‌توانند. شب مردم را اجازه نمی‌دهند که از خانه‌های‌شان بیرون شوند و هنگامی که کودک‌های طالبان در مزارع گندم و جواری می‌روند و این مزارع را تخریب می‌کنند، ما کاری کرده نمی‌توانیم.»
فرهاد، یکی از باشندگان دیگر ولسوالی حصه اول به روزنامه اطلاعات روز گفت که با افزایش جمعیت طالبان پشتون گونه‌های مختلف باج‌گیری و اخاذی از مردم محلی نیز افزایش یافته است.
او گفت: «طالبان همسایه‌ی ما هستند و هر روز از ما شیر، ماست و یا دوغ می‌خواهند و ما مجبور هستیم به آنان تهیه کنیم. اگر این کار را نکنیم، می‌ترسیم که بهانه بگیرند و ما را مورد شکنجه و لت‌وکوب قرار دهند.»
با فروپاشی حکومت افغانستان در آگست ۲۰۲۱، بیشتر مقام‌ها و کارکنان ملکی و نظامی که از باشندگان پنجشیر بودند، از ترس حمله‌های انتقام‌جویانه‌ی طالبان کشور را ترک کرده‌اند. گزارش‌های متعددی مبنی بر کشتار باشندگان پنجشیر به اتهام‌های همکاری با جبهه‌های نظامی و عضویت در حکومت پیشین به نشر رسیده است و این اقدامات باعث کوچ اجباری باشندگان پنجشیر شده است.
باشندگان پنجشیر می‌گویند که قرارگاه، پاسگاه و ایست‌های بازرسی طالبان در مسیرهای ارتباطی و نقاط استراتژیک این ولایت افزایش یافته است. طالبان در دوره‌ی نخست حاکمیت شان در نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۹۰ میلادی نتواستند که پنجشیر را از نیروهای مجاهدان تصرف کنند، اما در دوره‌ی دوم حاکمیت شان بر این ولایت چیره شدند و نمی‌خواهند که کنترل آن را از دست دهند.
یادداشت: نام‌های مصاحبه‌شوندگان مستعار است.