«وقتی در امتداد کوه‌های ولسوالی‌های کوف‌آب، راغستان، یاوان و یفتل از مسیر می‌گذرم، دست به دعا هستم تا موتر به پایین سقوط نکند. با اندک‌ترین بی‌پروایی راننده، این اتفاق ممکن است. هرچند کیلومتر باید از موتر پایین شوم تا موتر مسافربری از کوتل‌های خطرناک سقوط نکند.»
این ترس محمدکامل، از باشندگان بدخشان بی‌جهت نیست. مسیرهای پرخم‌وپیچ و مرتفع بدخشان هر ساله از میان کسانی که در مسیر این ولایت در حرکت هستند، قربانی مالی و جانی می‌گیرد. محمدکامل دانشجوی دانشگاه قندوز است، اما پس از ختم هر سمستر درسی به زادگاهش، ولسوال کوف‌آب می‌رود. او می‌گوید نه حکومت پیشین در بخش زیرساخت‌های ارتباطی این ولایت کار مهمی انجام داده است و نه «امارت» طالبان.
بدخشان در شمال‌شرق افغانستان موقعیت دارد و کوه‌های مرتفع، دره‌ها و کوتل‌های بلند، رفت‌وآمد در این ولایت را دشوار و خطرناک کرده است.
عتیق‌الله که ۳۵ سال سن دارد، مسئول یکی از فارم‌های زنبورداری و باشنده‌ی ولسوالی یاوان بدخشان است. او به روزنامه اطلاعات روز گفت که فرآورده‌های عسل را جهت فروش به فیض‌آباد منتقل می‌کند، اما معیاری نبودن سرک‌ها، تلفات انسانی در پی دارد و این خطر به کاروبار او و امثال او لطمه می‌زند.
به قول عتیق‌الله، در بیشتر نقاط ولسوالی یاوان، از جمله در مناطق سر صفه، گردنه‌ی منتهی به بازار ولسوالی یاوان، گردنه‌ی نوآباد و بند سری بیشتر رویدادهای مرگ‌بار رخ می‌دهد.
او افزود که خرابی سرک‌ها باعث افزایش قیمت مواد خوراکه در ولسوالی یاوان در قیاس با شهر فیض‌آباد شده است؛ «با مسدودشدن مسیرهای ارتباطی در فصل زمستان، قیمت اجناس و مواد خوراکه بلند می‌رود. همان مقدار روغنی که در مرکز ولایت ۵۰۰ افغانی است، در ولسوالی یاوان تا ۸۰۰ افغانی به فروش می‌رسد. هر سیر (معادل هفت کیلوگرام) برنج از ۳۰۰ به ۷۰۰ افغانی در یاوان فروخته می‌شود.»
سید نورعلی‌شاه، یکی از آموزگاران در ولسوالی شغنان بدخشان در ۱۵۰ کیلومتری فیض‌آباد، به روزنامه اطلاعات روز گفت که سفر به مرکز فیض‌آباد یک شبانه‌روز با موترهای مسافربری طول می‌کشد و مسیر راه هم خاکی و ناهموار است.
او گفت: «رانندگان به‌خاطر اقتصاد ضعیف شان موترهای کهنه و ازکارافتاده را خریداری می‌کنند و با این موترها جان مردم را نیز به خطر می‌اندازند. بعضی از رانندگان مهارت زیادی هم در بخش مسافربری ندارند.»
پول مردم به حساب طالبان
منبع مردمی به روزنامه اطلاعات روز گفت که هفت ماه پیش طالبان تلاش برای گردآوری ۷۲ میلیون افغانی را از باشندگان ولسوالی‌های یاوان، کوهستان و راغستان برای جغل‌اندازی و هموارسازی سرک آغاز کرده‌اند. این منابع افزودند که این سرک به طول ۷۵ کیلومتر است؛ «کار هموارسازی این سرک در ولسوالی یفتل و مناطق دشت درنگ ولسوالی یاوان شروع شده بود، اما پس از چند کیلومتر روند کار متوقف شد.»
این منبع گفت که طالبان کار اعمار این سرک را به شرکت پیمان‌کاری سپرده‌اند که از حامیان‌شان است؛ «طالبان می‌خواستند که بیشتر پول اعمار سرک از سرمایه‌گذاران طلا جمع‌آوری شود. این امر توسط مولوی نجیب‌الله، مسئول پیشین نظامی طالبان در زمان جمهوریت در ولسوالی‌های یاوان، کوهستان و راغستان صادر شده بود. هیچ‌کس نتوانست که از این امر طالبان در این سه ولسوالی سرپیچی کند.»
اما مردم ادعا می‌کنند که طالبان نظارت جدی از روند ساخت این سرک انجام نمی‌دهند و این موضوع خطر حیف‌ومیل پول مردم را بیشتر می‌کند.
ولسوالی یاوان در فاصله‌ی ۸۵ کیلومتری شهر فیض‌آباد، مرکز بدخشان موقعیت دارد. سرک این ولسوالی با عبور از ولسوالی راغستان، پنج ولسوالی درواز را نیز باهم وصل می‌سازد. این سرک با عبور از کوه‌پایه‌های پرخطر و دامنه‌های تپه‌ها، به مراکز ولسوالی‌ها می‌رسد.
روایت رانندگان
احمدشاه، یکی از رانندگان مسیر ولسوالی‌های یاوان و راغستان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در فصل سرما، مسیرهای این ولسوالی‌ها مسدود می‌شود. به‌گفته‌ی او، مردم بیماران عاجل و زنان باردار را با «زینه» و «چپرکت» به فیض‌آباد منتقل می‌کنند.
او می‌گوید که اعمارنشدن سرک‌های معیاری باعث می‌شود که موترها واژگون شوند؛ «چهار ماه پیش زمانی که من از ولسوالی یاوان به سمت راغستان در حرکت بودم، در مسیر برف باریده بود. من در ساحه‌ی بند سری که رسیدم، یک موتر باربری نوع کاماز واژگون شده بود که در نتیجه‌ی آن راننده‌ی موتر کشته شده بود.»
احمدشاه می‌گوید که نبود زیرساخت‌ها در مسیر شاهراه‌های بدخشان باعث افزایش هزینه‌ی سفر شده است و کرایه‌ی هر نفر از ولسوالی یاوان تا فیض‌آباد هزار و ۲۰۰ افغانی است.
محی‌الدین، یکی دیگر از رانندگان در مسیر ولسوالی شهر بزرگ بدخشان است و موترش چندین بار به‌دلیل گل‌ولای سرک و برف‌باری و یخ‌بندی تصادف کرده است.
او به روزنامه اطلاعات روز گفت: «آخرین مورد زمانی بود که از ولسوالی شهر بزرگ به مرکز بدخشان مسافر می‌بردم که در ساحه‌ی لغایر به‌دلیل گل‌ولای سرک، موتر به تپه برخورد کرد و سه نفر از مسافرانم از ناحیه‌ی سر و پا زخمی شدند.»
رحمت‌الله، راننده‌ی موتر مسافربری نوع فلانکوچ در مسیر ولسوالی خواهان است. او به روزنامه اطلاعات روز گفت: «کرایه‌ی هر نفر از ولسوالی خواهان تا شهر فیض‌آباد دو هزار و ۵۰۰ افغانی است. ما رانندگان مجبور هستیم که سواری‌های بیشتری به موتر سوار کنیم تا هزینه‌ی ترمیم موتر را پیدا کنیم. من پس از هر بار سفر، موتر خود را پیش مستری (میکانیک) می‌برم تا ترمیم شود.»
آمار مسئولان امنیتی طالبان در بدخشان نشان می‌دهد که طی چهار ماه نخست امسال بیش از ۶۰ رویداد ترافیکی سهمگین در این ولایت رخ داده است که حدود ۵۰ رویداد ناشی از واژگون‌شدن موتر از ارتفاع بوده است.
احسان‌الله کامگار، سخن‌گوی پولیس طالبان در بدخشان گفت که در رویدادهای ترافیکی ۶۸ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
او گفت که بیشتر کشته‌ها و زخمیان رویدادهای ترافیکی مردان بوده‌اند.
او افزود: «عمده‌ترین دلیل افزایش رویدادهای ترافیکی در بدخشان خرابی و غیرمعیاری بودن سرک‌ها و جاده‌ها و همچنان غیرمسلکی بودن رانندگان در مسیرهای این ولایت است.»