محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان در پیامی که به‌مناسبت سومین سال سقوط کابل بدست طالبان منتشر کرده، همه‌ی طرف‌ها در افغانستان را به رایزنی و گفت‌وگوی مؤثر روی وضعیت جاری و آینده‌ی مشترک سیاسی کشور دعوت کرده است.
آقای خلیلی امروز (سه‌شنبه، ۲۳ اسد) در این پیام گفته است: «ما برای این‌که کشور مان را از بحران موجود نجات داده و اعاده‌ی حیثیت نماییم، ضمن نیاز به تحمل، هم‌پذیری، وحدت و همبستگی ملی، ضرورت داریم که در دیدگاه‌ها، استراتژی‌ها و شیوه‌های کاری مان تغییر آوریم.»
او افزوده است: «با اعتقاد بر این اصل که حاکمیت ملی به مردم افغانستان تعلق دارد و مردم افغانستان حق دارند مانند سایر ملت‌های جهان، از زندگی باعزت و امن و دولت مشروع مردمی برخوردار باشند، بار دیگر بر ایجاد یک حکومت منتخب و غیرمتمرکز و مشارکت تمامی طرف‌ها و اقشار سیاسی کشور، به‌شمول زنان و جوانان در آن تأکید می‌کنم.»
خلیلی از طالبان نیز خواسته است که «سیاست‌های مغایر با منافع ملی و ارزش‌های حقوق بشری و برخوردهای متضاد با اصول وحدت ملی و برادری دینی را کنار گذاشته، به‌عنوان یک گروه مسئول سیاسی، به خواست‌ها و مطالبات مردم افغانستان و جهان مبنی بر ایجاد یک حکومت منتخب و فراگیر احترام بگذارند».
در پیام آقای خلیلی آمده است: «ما خشونت و نفرت‌پراکنی را نه به‌عنوان هدف تأیید می‌کنیم و نه به‌حیث ابزار و وسیله‌ی رسیدن به هدف، اما در این تردیدی نیست که ادامه‌ی این وضعیت برای مردم قابل تحمل نیست.»
او هشدار داده است که در صورت «تداوم ظلم و اجحاف حقوق مردم»، کشور به سمت «ناامنی پنهان، که سرانجام روزی به انفجار خواهد رسید»، پیش خواهد رفت.
در بخش دیگر این پیام از کشورهای منطقه و جهان خواسته شده است که با مردم افغانستان و جریان‌های مؤثر سیاسی در جهت شکل‌گیری یک روند معنادار و جامع سیاسی و ایجاد یک نظام مردم‌سالار در افغانستان همکاری کنند.
خلیلی در این پیام از سومین نشست دوحه نیز انتقاد کرده و از سازمان ملل متحد و کشورها خواسته است که روند دوحه را به مسیر اصلی آن برگردانند و روی یافتن یک راه‌حل جامع و پایدار برای معضل افغانستان تمرکز کنند.
او رهبران حکومت پیشین را مسئول سقوط افغانستان بدست طالبان دانسته و آنان را به «انحصار قدرت» و «برخورد تیم‌محورانه» متهم کرده است.
محمدکریم خلیلی در بخشی از پیام خود به وضعیت جامعه‌ی هزاره و شیعه‌ی افغانستان در زیر حاکمیت طالبان نیز اشاره کرده و وضعیت آنان را «نگران‌کننده» خوانده است.
او افزوده است: «آنان با تبعیض، حذف سیستماتیک و کشتارهای جمعی و هدفمند مواجه اند.»
به‌گفته‌ی آقای خلیلی، همچنین «کوچ اجباری مردم، غصب اموال و املاک آنان و جابه‌جایی جمعیتی در مناطق مختلف کشور به‌گونه‌ی سازماندهی‌شده [از سوی طالبان] جریان دارد».
او این چالش‌ها، محر‌میت زنان و دختران از آزادی انسانی و حضور گروه‌های مختلف دهشت‌افگن در کشور را به‌عنوان چالش‌هایی دانسته که «هستی» افغانستان را نشانه گرفته است.
طالبان از زمان تسلط دوباره بر افغانستان از ایجاد حکومت فراگیر خودداری، آموزش و کار زنان را منع و بر آزادی‌های مذهبی شیعیان و هزاره‌ها محدودیت وضع کرده‌اند.
این گروه همچنین بارها متهم به کوچ‌دادن اجباری باشندگان مناطق غیرپشتون‌نشین کشور و تلاش برای تغییر بافت جمعیتی مناطق مرکزی و شمال افغانستان شده است.