میرویس بلخی، سرپرست پیشین وزارت معارف افغانستان درباره‌ی وضعیت آموزش در کشور ابراز نگرانی کرده و گفته است که آنچه در افغانستان شاهد است، «آموزش بدی [است که] در حال انجام است».
او در یک نشست جانبی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره‌ی افغانستان در نیویارک گفت که «گاهی اوقات نداشتن آموزش بسیار بهتر از داشتن آموزش بد است».
لطف‌الله نجفی‌زاده، رییس «تلویزیون آمو» نیز در این نشست مدارس جهادی طالبان را با تأسیسات هسته‌ای ایران تشبیه کرد و گفت که باید از این مدارس نظارت شود.
طالبان در حالی که مکاتب و دانشگاه‌ها را به‌روی دختران بسته کرده‌اند، به گسترش مدارس دینی و جهادی رو آورده‌اند.
وزارت معارف طالبان یک سال قبل شمار مدارس دینی را ۲۱ هزار و ۲۵۷ باب اعلام کرد.
این گروه نظام آموزش مکاتب عصری را نیز تغییر داده و محتوای درس‌ها را دینی کرده است.
سرپرست پیشین وزارت معارف در نشست دیروز گفت که باید نگران برنامه کلی آموزش در افغانستان از جمله برای پسران، بود.
او گفت: «آنچه از افغانستان شاهد آن هستیم این است که آموزش بدی در حال انجام است… باید باور کرد که گاهی اوقات نداشتن آموزش بسیار بهتر از داشتن آموزش بد است.»
به‌گفته‌ی او، آموزش مدرن و باکیفیت جای خود را به آموزش افراط‌گرایی اسلام طالبانی داده است.
او افزود که این تغییر باعث می‌شود افراط‌گرایی در میدان عمل قدرت بگیرد، و مشروعیت یک جامعه‌ی طالبانی را در افغانستان گسترش دهد.
به‌باور میرویس بلخی، وضعیت فعلی آموزش، تأثیرات چالش‌برانگیز برای آینده‌ی افغانستان خواهد داشت. به‌گفته‌ی او، فروپاشی اجتماعی و اسلام‌گرایی ستیزه‌جو از جمله‌ی این تأثیرات خواهد بود.
بلخی گفت که اگر آموزش نظا‌م‌مند و باکیفیت برای نسل جوان وجود نداشته باشد، این نسل باری بر دوش افغانستان و منطقه خواهد بود که نه توان ورود به بازار کار را خواهد داشت، نه می‌تواند در جامعه سهم بگیرد و نه از حکومت‌داری خوب در درازمدت حمایت کند.
او گفته است که طالبان به نوعی سعی می‌کنند تا کل افغانستان را به‌عنوان یک برند طالبانی تغییر دهند.
بلخی اشاره کرد که برخی از خانواده‌ها در صورت ممکن، برای آموزش فرزندان خود مجبور به مهاجرت می‌شوند.
به‌گفته‌ی او، فرزندان این خانواده‌ها در کشورهای همسایه‌ی افغانستان در زمینه‌ی آموزش با موانع مواجه می‌شوند، اما برای آنان مکاتبی است که توسط خود مهاجران اداره می‌شوند. بلخی بر حمایت از این مهاجران تأکید کرد.
نظارت از مدارس جهادی
لطف‌الله نجفی‌زاده، رییس تلویزیون آمو مدارس جهادی تحت کنترل طالبان را نگران‌کننده خواند و گفت که فارغان این مدارس، پیام‌های هشداردهنده‌ای برای جامعه‌ی بین‌المللی دارند.
او گفت که طالبان ۴۰۰ مدرسه‌ی جهادی ساخته‌اند که این مدارس «باید مانند سایت‌های هسته‌ای ایران، از نزدیک تحت نظر باشند و باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند».
نجفی‌زاده گفت: «ما باید نگران این باشیم که چه موج جدیدی از این فارغ‌التحصیلان، قرار است چه نوع آموزش‌هایی دریافت کنند.»
ریچاد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد با اشاره به گسترش مدارس دینی توسط طالبان، گفته است که نگرانی جدی وجود دارد که سیاست‌های این گروه تبدیل به یک ایدئولوژی خطرناک و افراطی در میان نسل‌های افغانستان، به‌ویژه مردان و پسران شود.
او در نشست جانبی مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «نگرانی شدید این است که سیاست‌های طالبان در مورد سرکوب جنسیتی، سلطه و کنترل زنان و دختران، احتمالا به یک ایدئولوژی خطرناک و افراطی در میان نسل‌های افغان‌ها، به‌ویژه مردان و پسران تبدیل شود. خطر ریشه‌دواندن این ایدئولوژی با اولویت دادن طالبان به آموزش مدارس مذهبی تشدید می‌شود.»
در این نشست تحقیق یک نهاد موسوم به «فراگیر» ارائه شد که نشان می‌دهد پس از بازگشت طالبان به قدرت، افراط‌گرایی در جامعه‌ی افغانستان بیشتر شده است.
در این تحقیق با ۷۰۰ نفر، از جمله ۶۰۰ زن در ۱۴ ولایت مصاحبه شده و آنان درباره‌ی تأثیرات منفی سیاست‌های طالبان صحبت کرده‌اند.
بسیاری از پاسخ‌دهندگان، به‌شمول زنان نسبت به استفاده‌ی طالبان از دین برای توجیه سیاست‌های‌شان ابراز تردید کردند. آنان استدلال کردند که اقدامات طالبان تحریف قرآن است و رهبران این گروه درک عمیقی از اسلام ندارند.