رزا اوتنبایوا در آخرین سخنرانی خود به عنوان فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان و رییس یوناما، خواستار ادامهی تعامل جامعهی جهانی با طالبان شد.
او امشب (چهارشنبه، ۲۶ سنبله) در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره‌ی افغانستان گفت: «در حالی که آماده می‌شوم تا چند روز دیگر افغانستان را ترک کنم، مطمئنم که اکثر افغان‌ها علی‌رغم موانع، خواهان ادامهی تعامل بین جامعهی بین‌المللی و کشورشان هستند.»
او افزود: «امید عمیق من این است که مسیری برای ادامهی این تعامل و ارائه نتایج مثبت بیشتر، به ویژه برای زنان و دختران افغانستان، مورد توافق قرار گیرد.»
خانم اوتنبایوا در سخنرانی خود همچنین «کاهش درگیری مسلحانه و خشونت»، «ممنوعیت کشت کوکنار» و «اعلام عفو عمومی» را از «پیشرفت‌های مثبت» افغانستان تحت کنترل طالبان دانست.
او در عین حال از سیاست‌های طالبان در مورد حقوق زنان، انتقاد کرد و گفت که پس از سه‌ونیم سال بسته‌بودن مکاتب به‌روی دختران، «یک نسل در معرض خطر جدی از دست‌رفتن» قرار دارد.
خانم اوتنبایوا افزود که این تصمیم هزینه هنگفتی را برای افغانستان در درازمدت به همراه دارد و باعث نگرانی و ناامیدی زیادی در جامعهی این کشور شده است.
او گفت که وضع محدودیت‌های بیشتر بر زنان، دختران، مردان و اقلیت‌های افغانستان و سخت‌تر شدن اجرای قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان، باعث نارضایتی فزاینده مردم از این گروه شده است.
اوتنبایوا اضافه کرد که مردم به نمایندگی سازمان ملل متحد می‌گویند که «رهبری طالبان باید به‌جای این کارها بر موضوعاتی تمرکز کند که بیشترین اهمیت را برای مردم افغانستان دارد: کار، اقتصاد، آموزش و خدمات عامه.»
او به شماری از بحران‌ها در افغانستان، از جمله بحران اقتصادی، بازگشت مهاجران و خشکسالی اشاره کرد و گفت: «پرسش باز این است که آیا در میان مقامات دی‌فکتو (طالبان) عمل‌گرایی کافی برای مدیریت طوفانی از بحران‌ها وجود دارد یا تصمیمات ناشی از ایدئولوژی مانع راه‌حل‌های پایدار خواهد شد که در نتیجه رنج مردم افغانستان را طولانی کرده و ثبات موجود را تضعیف خواهد نمود.»
خانم اوتنبایوا گفت که آنان اخیراً شاهد هر دو گرایش در میان طالبان بوده‌اند؛ از جمله پس از وقوع زمین‌لرزه در کنر.
او گفت که طالبان ابتدا با نهادهای امداد‌‌‌رسان هماهنگی و به آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه کمک کردند، اما زمانی که سازمان ملل کمک‌ها را افزایش داد، پرسنل وزارت دفاع طالبان در محوطه‌های سازمان ملل در کابل مستقر شدند و مانع دسترسی کارمندان داخلی زن به دفاترشان شدند.
او اضافه کرد که وزارت داخله طالبان نیز که مسئول حفاظت از سازمان ملل هستند، دسترسی کارمندان داخلی زن را به دفاتر ساحوی سازمان ملل در سراسر کشور مسدود کردند.
خانم اوتنبایوا گفت که این محدودیت جدی توانایی سازمان ملل برای کمک به مردم افغانستان را در حالی که نیاز شدید به کمک دارند، تضعیف می‌کند.
رزا اوتنبایوا در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۲ به‌جای دیبرا لاینز کادانایی، به‌عنوان فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان و رییس یوناما تعیین شد.
او در سخنرانی‌های پیشین خود در مورد افغانستان نیز خواستار تعامل با طالبان شده است و آن را به نفع این کشور دانسته است.
این اظهارات باعث انتقادات گسترده از کارنامه‌‌ی او به‌عنوان نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان شده است.
شماری از فعالان زن گفته‌اند که خانم اوتنبایوا به‌جای دفاع از حقوق زنان، به «سخن‌گوی طالبان» تبدیل شده بود.