တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး လမ်းမတခုဖြစ်တဲ့ သိန္နီ-ချင်းရွှေဟော် ပြည်ထောင်စုလမ်းမပေါ်မှာ မတ် ၇ ရက် မနက်က ၁၂ ဘီး ကုန်တင်ကား ၂ စီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရကြောင်း နယ်စပ်ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်တွေဆီက သိရပါတယ်။

နယ်စပ် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တဦးက “ချင်းရွှေဟော်လမ်းဘက်မှာ၊ ချင်းရွှေဟော်သွားတဲ့လမ်း၊ ပုံစံကတော့ နားတီးတဝိုက်ဖြစ်မယ်။ သူက မီးရှို့တာ၊ သက်သက်မီးရှို့တာ၊ ၂ စီး၊ အခွန်မဆောင်လို့ဖြစ်မယ်။ ချင်းရွှေဟော် လာတဲ့ ကားပဲလေ၊ ၁၂ ဘီးကားပဲပေါ့” လို့ ပြောပါတယ်။

မီးရှို့ခံရတဲ့နေရာက သိန္နီနဲ့ ချင်းရွှေဟော်ကြား နားတီးရွာအနီးဘက်မှာဖြစ်ပြီး အဲဒီကုန်သွယ်ရာ လမ်းဘက်ကနေ ၁၂ ဘီးနဲ့သာ သွားလို့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

နောက်ထပ်ကုန်သည်တဦးကတော့ ဘယ်အဖွဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ် မီးရှို့ဖျက်ဆီးလိုက်ပြီး ပြည်သူတွေ ဘဝပျက်သွားတဲ့အထိတော့ မလုပ်သင့်ကြောင်းနဲ့ အခွန်မဆောင်ရင် တခြားနည်းနဲ့ ဒဏ်ရိုက်တာမျိုး၊ အဆပိုပြီး အခွန်ဆောင်ခိုင်းတာမျိုးပဲ လုပ်သင့်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

“ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်လေ မီးရှို့လိုက်ရင် သူများက ဘဝပျက်သွားတယ်လေနော်။ ၁၀ သိန်းဆောင်မယ့်ဟာကို သိန်း ၅၀ ဆောင်လိုက်ပေါ့။ သို့မဟုတ်ရင်လည်း သိန်း ၃၀ ဆိုရင် အဆမတန် ဒဏ်ငွေရိုက်လိုက်ပေါ့။ အဲလိုကျတော့ ဘယ်ပြည်သူလည်း မကြိုက်ဘူးလေ။ တအားရက်စက်လွန်းတယ်။ သူတို့က အဲလိုလုပ်လိုက်ရင် ကြောက်သွားမယ်လို့ထင်တာ။ အမှန်မှာက ကြောက်တော့ ကြောက်တာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်က နာမည်ပျက်တယ်လေနော်။ လူမဆန်ဘူးလေ အဲလိုမျိုးကျတော့။”

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရာ လမ်းကြောနှစ်ခုဖြစ်တဲ့ ချင်းရွှေဟော်-မိန်းတိန် လမ်းကြောင်းနဲ့ ၁၀၅ မိုင်ကုန်သွယ်ရေးဇုန်၊ မူဆယ် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းတွေမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ အခွန်ဆက်ကြေး ကောက်လေ့ကောက်ထရှိပြီး မပေးဆောင်နိုင်သူတွေကို ကုန်တင်ကားတွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာမျိုး မကြာခဏ ကြုံရကြောင်း နယ်စပ်အသိုက်အဝန်းက သိရပါတယ်။

ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ အခွန်ဆက်ကြေး အဆမတန် ကောက်ခံတာမျိုး ကြုံနေရတာကြောင့် အရှေ့မြောက်စီးပွားရေးလမ်းကြောင်းကနေ မြဝတီနဲ့ ပင်လယ်လမ်းကြောင်းတွေဘက် ပြောင်းလဲ ကုန်သွယ်နေသူတွေလည်း အများအပြား ရှိနေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။

အဆိုပါကားနှစ်စီးကို ဘယ်အဖွဲ့က မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်ဆိုတာ မသိရေသေးဘဲ အဲဒီ‌နေရာဘက်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်၊ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့တွေနဲ့ မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်ညီ‌နောင် သုံးဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ TNLA, MNDAA, AA နဲ့ KIA, PDF တို့ သွားလာလှုပ်ရှားရာနေရာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာပြည်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ တတိယလှိုင်းစတင်တဲ့အချိန်ကစပြီး မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ဂိတ်တွေကို တရုတ်ဘက်က ပိတ်ခဲ့ပြီးနောက် ပြန်လည်ဖွင့်ဖို့အတွက်က အခုအချိန်ထိ မရေရာသေးတဲ့အကြောင်း မူဆယ်အခြေစိုက် မြန်မာကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။

မြန်မာ-တရုတ် နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး စခန်းတွေတည်ရှိရာ ကျင်ဆန်းကျော့ဂိတ်၊ ဝမ်တိန်ဂိတ်နဲ့ ချင်းရွှေဟော်ဂိတ်တွေမှာ လာရောက်ကုန်သွယ်မှုမပြုဖို့ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုအခြေအနေကို အကြောင်းပြပြီး တရုတ်အစိုးရက  ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လ ၄ ရက်ကတည်းက  ကန့်သတ်လိုက်တာပါ။

တရုတ်ဘက်က အခုလို နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုကို တဖက်သတ်ရပ်တန့်လိုက်တာ အချိန် ၄ လလောက်ရှိပြီ ဖြစ်ပေမဲ့ မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးပြန်ဖွင့်ဖို့က အခုအချိန်ထိ မရေမရာရှိနေပါတယ်။

မူဆယ်အခြေစိုက် မြန်မာကုန်သည်တစ်ဦးက “ ပြန်လည်ဖွင့်၊ မဖွင့်ဆိုတာကလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက် ဒေသစံတော်ချိန် ည၁၂ နာရီက ရွှေလီမြို့မှာ ကိုဗစ်ပိုးတွေ့တဲ့လူနာ ထပ်တိုးတယ်ဆိုပြီးတော့ ရွှေလီတမြို့လုံးကို lock down ချလိုက်တာ ဒီကနေ့အထိဘဲ။ ဒါကြောင့် လောလောဆယ်မှာတော့ သူတို့က ကိုဗစ်ပိုးတွေ့ရှိတဲ့လူကို အကြောင်းပြပြီးတော့ တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်တွေကို ပိတ်ထားတယ်ဗျ။ ဒီတော့ တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်တွေကို ဒီလထဲမှာ ပြန်လည်ဖွင့်ဖို့ဆိုတာကတော့ ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ကျနော်တို့ ယူဆပါတယ်။ ပြီးတော့ တရုတ်ပြည်ဘက်က အခုအချိန်အထိပေါ့၊ ဒါနဲ့ပတ်သတ်ပြီး လာရောက်ညှိနှိုင်းမှုမရှိသေးဘူး။ အဲ့ဂိတ်တွေ မဖွင့်တာကြောင့် အဝင်ကော၊အထွက်ကောအတွက် လုပ်ငန်းတွေအားလုံးက လုံးဝရပ်သွားပြီလို့” ပြောပါတယ်။

ကိုဗစ်ကူးစက်ရောဂါမတိုင်ခင်က မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းတခုဖြစ်တဲ့ မူဆယ်က တဆင့် တရုတ်ပြည်ဆီ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုက တရက်ကို ကုန်တင်ကားစီရေ ၂၀၀ နဲ့ ၃၀၀ အကြား ပို့ဆောင်မှုရှိနေသလို တရုတ်ပြည်ဘက်ကလည်း ယင်းပမာဏနည်းတူ ပြန်လည်ဝင်ရောက်မှုရှိနေတာပါ။

မူဆယ်အခြေစိုက် မြန်မာကုန်သည်တဦးက “တရုတ်ပြည်ကို မှီခိုလုပ်နေရတဲ့ ကုန်သည်တွေအတွက်ကျတော့ လုပ်ငန်းတွေက ရပ်သွားကြပြီ။ ကျနော်တို့ ကုန်သည်တွေအားလုံးက မူဆယ်မှာ တရုတ်ပြည်ဆီပို့ဖို့ ဆန်၊ ဆန်ကွဲနဲ့ ပဲမျိုးစုံကို ဂိုဒေါင်တွေထဲမှာ ထည့်ထားပြီးသားတွေရှိတယ်။ တချို့လည်း ရက်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ငွေကလည်း လိုလာတဲ့အတွက် မြန်မာပြည်ကို ပြန်သယ်ရတယ်။ ပြီးတော့ ပေါက်ဈေးအတိုင်း ပြန်ရောင်းတယ်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ပြဿနာက အသွားစရိတ်နဲ့ အပြန်စရိတ် စရိတ်နှစ်ခုရှိတာကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုက တော်တော်များတယ်။ အခုလက်ရှိတော့ မူဆယ်က ဂိုဒေါင်တွေထဲမှာ ထက်ဝက်နီးပါးပဲ ကျန်ရှိတော့တယ်။ ဆန်၊ ဆန်ကွဲနဲ့ ပဲမျိုးစုံက အရင် တန်ချိန် ၈ သိန်းရှိတဲ့နေရာမှာ အခု ၄ သိန်းလောက်ပဲ ကျန်တော့တယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

မူဆယ် ဆန်ကုန်သည်တဦးကတော့ “တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ်တွေပြန်ဖွင့်တဲ့အခါ တင်ပို့မယ့် ဆန်၊ဆန်ကွဲက အရည်အသွေးပိုင်း နိမ့်သွားလို့ရှိရင် တရုတ်ကုန်သည်တွေက စျေးနှိမ်မယ့်အပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုတော့ ရှိပါတယ်။ ဒီ့အတွက် ကျနော်တို့က တရုတ်ပြည်က ပြန်ဖွင့်လို့ရှိရင် ဒီအတိုင်းတော့ မပို့ဘူး ခင်ဗျ။ စက်တွေနဲ့ ပြန်လည်သန့်စင်ပြီးမှ ပို့မှာပါ။ ဆန်ကတော့ ထားလို့ ရတယ်လေ။ သူက ၈လ၊ ၉လ အထိထားလို့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူ့နဂို မူလအရည်အသွေးလောက်တော့ မကောင်းတော့ဘူးပေါ့နော်။ ဒါကြောင့် စက်တွေနဲ့ ပြန်လည်သန့်စင်ဖို့တော့ လိုပါတယ်” လို့ပြောပါတယ်။

စီးပွားကူးသန်းဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်တွေအရ မြန်မာ-တရုတ် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုမှာ (၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်မှ နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်အထိ) ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှ ဒေါ်လာ ၉၄ ဒသမ ၉ သန်းကျော်ရှိပြီး သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုမှ ဒေါ်လာ ၈ ဒသမ ၇ သန်းကျော်ရှိတာကြောင့် ကုန်သွယ်မှုပမာဏစုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၁၀၃ ဒသမ ၆ သန်းရှိပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ၂၀၂ဝ အောက်တိုဘာ ၁ ရက်မှ နိုဝင်ဘာ ၅ရက်အထိ ကာလတူမှာ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှ ဒေါ်လာ ၅၄၈ ဒသမ ၁ သန်း ရှိပြီး သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုမှ ဒေါ်လာ ၁၄၆ ဒသမ ၅ သန်းကျော်ရှိတာကြောင့် ကုန်သွယ်မှုပမာဏစုစု ပေါင်း ဒေါ်လာ ၆၉၄ ဒသမ ၆ သန်းကျော်ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ကာလတူနဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင် လက်ရှိအခြေအနေမှာတော့ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုက ဒေါ်လာ ၄၅၃ သန်းကျော် လျှော့ကျခဲဒ့သလို သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုကလည်း ဒေါ်လာ ၁၃၇ သန်းလျှော့ကျပြီး ကုန်သွယ်မှုပမာဏစုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၅၉၁ သန်း လျှော့ကျတာတွေ့ရပါတယ်။