ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုရဲ့ နောက်ဆုံးသမ္မတဟောင်း ဂေါ်ဘာချော့ဗ် သြဂုတ် ၃၀ ရက်နေ့က ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး လက်ရှိ ကမ္ဘာ့ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေက ချီးကျူး ဂုဏ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကတည်းက ဥရောပကို ပိုင်းခြားခဲ့တဲ့ သံကန့်လန့်ကာကို ဖယ်ရှားပြီး ဂျာမနီနိုင်ငံ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ဆောင်ကြဉ်းပေးဖို့ အနောက် အင်အားကြီး နိုင်ငံတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သလို အမေရိကန်နဲ့ လက်နက်လျှော့ချရေး သဘောတူညီချက်တွေကို တွန်းအားပေးလုပ်ဆောင်ခဲ့သူပါ။

ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်က “ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ သမိုင်းလမ်းကြောင်းကို ပြောင်းလဲခဲ့တဲ့ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တဦးပါ။ ကြီးမြတ်တဲ့ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တဦး၊ နိုင်ငံပေါင်းစုံက ကတိကဝတ်ပြုပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ငြီးငွေ့မှုကင်းတဲ့ ထောက်ခံအားပေးသူတဦးကို ကမ္ဘာကြီးက ဆုံးရှုံးခဲ့တယ်။ သူကွယ်လွန်သွားတဲ့အတွက် အလွန်ဝမ်းနည်းမိပါတယ်” လို့ တွစ်တာ လူမှုကွန်ရက်ပေါ်ကနေ မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ကို ဥရောပကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ အာဆူလာ ဗွန်ဒါလေယန်က ယုံကြည်ပြီး လေးစားရတဲ့ ခေါင်းဆောင်တဦးလို့ ရည်ညွှန်းခဲ့သလို အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေး အကြံပေးဟောင်း ကွန်ဒိုလီဇာရိုက်စ်ကလည်း “သူ့လူတွေအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ဘဝကို ပေးဆောင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့သူ” လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ကို မော်စကိုမြို့တော်က နိုဗိုဒေဗစ်ချီ သင်္ချိုင်းအတွင်း ၁၉၉၉ ခုနှစ်က ကွယ်လွန်ခဲ့တဲ့ သူ့ဇနီး ရိုင်ဆာရဲ့ဘေးမှာ သင်္ဂြိုဟ်မယ်လို့ ဂေါ်ဘာချော့ဗ် ရာထူးကဆင်းအပြီး တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ဖောင်ဒေးရှင်းကို ကိုးကားပြီး ရုရှားအခြေစိုက် Tass သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါတယ်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ခေါင်းဆောင်ဟောင်း မီခေးလ် ဂေါ်ဘာချော့ဗ် အသက် ၉၁ နှစ်ဟာ  ဩဂုတ် ၃၀ ရက် ညနေပိုင်းမှာ ကွယ်လွန်သွားတယ်လို့   TASS ရုရှား သတင်းအေဂျင်စီက သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ  ကာလရှည်ကြာ နာတာရှည်ဖျားနာပြီးနောက် ကွယ်လွန်သွားခဲ့တာလို့ ဗဟိုဆေးရုံရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်ကို ကိုးကားပြီး သတင်းမှာဖော်ပြပေမယ့် သူကွယ်လွန်သွားတာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ တခြားအသေးစိတ်ကိုတော့ ရေးသားဖော်ပြတာမရှိပါဘူး။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ  စစ်အေးခေတ်ကို သွေးထွက်သံယိုမဖြစ်စေပဲ အဆုံးသတ်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ ခေါင်းဆောင် တယောက်အဖြစ် လူသိများခဲ့ပေမဲ့ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသွားတာကို သူ့အနေနဲ့ တားဆီးကာကွယ်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိခဲ့ပါဘူး။ 

ဂေါ်ဘာ့ချော့ဗ်ရဲ့ နိုင်ငံရေး ဖြတ်သန်းမှုကို ပြန်ကြည့်ရင် သူဟာ အသက် ၅၄ နှစ်အရွယ် ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ ဆိုဗီယက် ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အတွင်းရေးမှူးဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံတွင်း နိုင်ငံရေး စီးပွားရေး ဖြေလျော့မှုတွေ၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမှုတွေကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ အသက် ၅၄ နှစ်အရွယ်  ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ သမ္မတအဖြစ် စတင်အာဏာရလာပြီး ၇ နှစ်လောက်ကာလအတွင်း အဘက်ဘက်က ယိုယွင်းနေတဲ့ နိုင်ငံကို  အသစ်တဖန် ပြန်စနိုင်အောင်  ပီရက်စတွိုင်ကာလို့ ရုရှားဘာသာနဲ့ခေါ်တဲ့  ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အစီအစဉ်တွေနဲ့ ဂလပ်စ်နော့စ်ခေါ် ပွင့်လင်းမှုနဲ့ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုမှုလို့ လူသိများတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ပေါ်လစီဟာ ပါတီတွင်းနဲ့ နိုင်ငံရေး စနစ်တွေကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် ဝေဖန်ခွင့်ကို ခွင့်ပြုပေးခဲ့ပါတယ်။ 

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုကြီး မပြိုကွဲခင် နောက်ဆုံး သမ္မတ ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ အဲဒီအချိန်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ ဆိုဗီယက်တို့ကြားက တင်းမာမှုတွေကို လျော့ချ၊ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ပြီးကတည်းက နှစ်ခြမ်းကွဲနေတဲ့ ဥရောပကို ပြန်လည်ပေါင်းစည်သွားနိုင်အောင် လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သူ၊ ဥရောပရဲ့ သံလိပ်ကာကြီးကို ဖယ်ရှားပေးခဲ့သူအဖြစ် သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ 

၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်မှာတော့ အရှေ့ဥရောပတခွင့်လုံး ဒီမိုကရေစီတောင်းဆိုတဲ့ လူထုလှိုင်းတွေ မြင့်တက်နေပေမယ့် ဂေါ်ဘာ့ချော့ဗ်ဟာ အင်အားသုံး၊ အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းတဲ့ နည်းလမ်းကို ရှောင်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါဟာ သူ့ရှေ့က ရုရှား ခေါင်းဆောင်တွေ ၁၉၆၅ ဟန်ဂေရီ လူထုအုံကြွမှု၊ ၁၉၆၈ ချက်ကိုဆလိုဗက်ကီးယာ လူထုအုံကြွမှုတွေကို တင့်ကားတွေ လွှတ်ပြီး ဖြိုခွင်းခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ မတူတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမျိုး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာ့ချော့ဗ်ရဲ့ဒီလို ပျော့ပျောင်းတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုကြောင့်ပဲ ဆန္ဒပြပွဲတွေဟာ အရှိန်မြင့်ပြီး ဆိုဗီယက် ပြိုကွဲတဲ့အထိ ဦးတည်သွားတယ်ဆိုတဲ့ အမြင်တချို့လည်းရှိပါတယ်။ 

၁၉၉၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၅ ရက်မှာ အာဏာသိမ်းခံရပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတအဖြစ်ကနေ မီခေးလ် ဂေါ်ဘာချော့ဗ် နုတ်ထွက်ခဲ့ရပြီး သူ့ရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ အမြန်လုပ်ဆောင်ခဲ့တာကြောင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲခဲ့ရတာလို့ ရှုမြင်ဝေဖန်ကြသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု အစိတ်စိတ်ပြိုကွဲသွားပြီးနောက်  ပြည်ထောင်စုအတွင်းကနေ  ရုရှားနဲ့ ယူကရိန်းအပါအဝင်  နိုင်ငံပေါင်း ၁၅ နိုင်ငံလောက် သီးခြားကွဲထွက်ပြီး နိုင်ငံသစ်တွေ ပေါ်ပေါက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရုရှားမှာတော့ ဂေါ်ဘာ့ချော့ဗ်ခေတ်ကို မတည်ငြိမ်တဲ့ခေတ်၊ ဒီမိုကရေစီရဖို့ နေထိုင်မှုစရိတ်ကအစ အဖိုးအခ မြင့်မြင့်မားမား ပေးလိုက်တဲ့ ခေတ်အဖြစ် မြင်ကြတာလည်း ရှိပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ဟာ အမေရိကန်နဲ့ဖြစ်ပွားနေတဲ့   စစ်အေးခေတ်ကို ဆုံးသတ်သွားအောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့တာကြောင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှာ ငြိမ်းရေးနိုဘယ်လ်ဆု  ပေးအပ်ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရပါတယ်။

ကွယ်လွန်သွားပြီဖြစ်တဲ့ ဂေါ်ဘာချော့ဗ်ရဲ့ ရုပ်ကလာပ်ကို  မော်စကိုမြို့ နိုဗိုဒီဗီချီသုသာန်ရှိ သူ့ဇနီးဖြစ်သူရဲ့ အုပ်ဂူဘေးမှာ မြှုပ်နှံသင်္ဂြိုဟ်ဖို့ အစီအစဉ် ရှိတယ်လို့ ရုရှားသတင်းတွေမှာဖော်ပြပါတယ်။

ဆိုဗီယက်ယူနီယံရဲ့ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း မစ်ခေးလ် ဂေါ်ဘာဘာချော့ဗ်  အသက်  ၉၁ နှစ် အရွယ်မှာ ဆုံးသွားပါပြီ။

စစ်အေးခေတ်တခေတ်ကို အဆုံးသတ်ပေးခဲ့သူ ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်လ်ဆုရ၊ ကမ္ဘာက လေးစားရသူပါ။ ရုရှားမှာတော့ သူက တမျိုးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အရင်တနှစ်က စစ်အသုံးစရိတ်တွေ လျှော့ချဖို့ တိုင်းမ်မဂ္ဂဇင်းမှာ သူ အက်ဆေးရေးခဲ့ပါတယ်။ ကျနော် ဘာသာပြန်ခဲ့ပြီး The New Normal ထဲမှာ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ သူမဆုံးခင် နောက်ဆုံး စာမူတွေထဲက တခု ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို မကျူးကျော်ခင် ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားတဲ့ ရုရှားတယောက်ရေးခဲ့တဲ့စာလို့ ပြောရပါမယ်။

စစ်အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ကြပါ

ယခုနှစ် ပထမပိုင်း လပိုင်းတွေမှာပင် ကမ္ဘာကြီး၏ ပျက်စီးလွယ်သောသဘောကို တဖန် မြင်ကြရပြန်သည်။ အန္တရာယ်သည် ဝရုန်းသုန်းကား အခြေအနေကို ဇောက်ထိုး ကျဆင်းနေပုံက မထိတ်သာမလန့်သာ ရှိလှသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ကပ်ရောဂါသည် နိုင်ငံအားလုံးကို ခြိမ်းခြောက်နေရာ တနိုင်ငံချင်းဆီတော့ ရင်ဆိုင်နိုင်ကြမည် မဟုတ်ပါ။

ကျွန်ုပ်တို့၏ လက်ငင်းအရေးကိစ္စမှာ ယနေ့ ရင်ဆိုင်နေရသော ရန်သူဆိုးကို အပြတ်ချေမှုန်းရေးပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ရန်သူ ဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် မည်သို့ ဆက်သွားကြမလဲ ဆိုသည်ကိုလည်း ကြိုတင်စဉ်းစားထားကြရန် လိုပါသည်။

အတော်များများက ပြောနေသည်မှာ ကမ္ဘာကြီး လုံးဝ ပြောင်းလဲသွားလိမ့်မည်။ သို့သော် မည်သို့ ပြောင်းလဲသွားမည်နည်း။ ကျွန်ုပ်တို့ မည်သို့ သင်ခန်းစာယူမလဲ ဆိုသည့်အပေါ် မူတည်သည်ဟု ပြောချင်ပါသည်။

နျူကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှုကို ဖြေရှင်းခဲ့ကြသော ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်များဆီကို ပြန်လည် သတိရမိပါသည်။ အပြောင်းအလဲ၏ အစသည် ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးကြားတွင် နားလည်မှု တူညီသွားသောအချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ နျူကလီးယားသည် အားလုံးအတွက် အန္တရာယ်၊ နျူကလီးယားစစ်ပွဲတွင် မည်သူမှ အနိုင်ရလိမ့်မည်မဟုတ်ဟူသော အချက်ကို ဆိုဗီယက်နှင့် အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်များက နားလည်ခဲ့ပြီး လူသိရှင်ကြား ကြေညာခဲ့သည်။ သို့နှင့် ရစ်ကာဗစ် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် နျူကလီးယားဖျက်သိမ်းရေး သဘောတူစာချုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ရသည်။ ယခုအထိ နျူကလီးယား လက်နက်အားလုံး၏ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း အန္တရာယ် ရှိနေပါသေးသည်။

နောက်ထပ် ကမ္ဘာ့အန္တရာယ်များစွာလည်း ရှိနေပါသေးသည်။ ဥပမာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် လူတန်းစား ကွာဟမှု ပြဿနာများ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးယိုယွင်းလာမှု၊ ကမ္ဘာကြီး၏ မြေအောက် ရေအောက်သယံဇာတများ ကုန်ခန်းလာမှု၊ လူတွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ပြောင်းရွှေ့မှုလို ကိစ္စများကို အရေးတကြီး ကိုင်တွယ်ရန် လိုအပ်လာသည်။ ယခုအခါ ဆိုးရွားလှသော ရောဂါကပ်ဘေးကို  ရင်ဆိုင်နေရပြန်သည်။ ကူးစက်ရောဂါသည် အပြန်အလှန် ချိတ်ဆက်ထားသော ကမ္ဘာကြီးကို မကြုံဖူးသော အလျင်ဖြင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေသည်။

စိန်ခေါ်မှုအသစ်သည် တနိုင်ငံချင်းစီ ရင်ဆိုင်ရမည့်ကိစ္စ မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံအသီးသီး၏ အစိုးရများက အခက်ခဲဆုံး ရွေးချယ်မှုများကို ပြုလုပ်နေရသော်လည်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့်အခါ ကမ္ဘာ့အသိုက်အဝန်းတခုလုံးက တညီတညွတ်တည်း ဖြစ်ရမည်။

ပြဿနာက ကျွန်ုပ်တို့တွင် လူသားအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော မဟာဗျူဟာနှင့် ရည်မှန်းချက်များကို ဖော်ဆောင်နိုင်ရန် အစီအစဉ်များ ယခုအထိ ပျက်ကွက်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ သက္ကရာဇ် ၂၀၀၀ တွင် ချမှတ်ခဲ့သော ကုလသမဂ္ဂ၏ ထောင်စုနှစ်ဖွံ့ဖြိုးရေး ရည်မှန်းချက်သည်လည်း ဘက်မျှမှု အလွန်အားနည်းလှသည်။ ယနေ့ မြင်ကြရသည့်အတိုင်း ကူးစက်ရောဂါနှင့် နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများကြောင့် ဆင်းရဲသားများ ပိုအထိနာကြသည်။ ဆင်းရဲ ချမ်းသာ ကွာဟမှု အခြေအနေ ပိုဆိုးသွားစေနိုင်ပါသည်။

လုံခြုံမှုဆိုသော အယူအဆကိုလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးသပ်ပြီး ပြင်ဆင်ရန် အရေးတကြီး လိုအပ်နေပါပြီ။ စစ်အေးကာလ ပြီးဆုံးသွားသည့်တိုင်အောင် စစ်ကာလကို မြင်တွေ့နေရဆဲပင်။ ဒီနှစ်ပိုင်းတွေအထိ လက်နက်၊ မစ်ဇိုင်းဒုံးကျည်၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု စသဖြင့် မကြားချင် အဆုံးပင်။

ယခုနှစ်တွင်လည်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများနှင့်ပတ်သက်နေသော ရန်လိုမှုများကြောင့် စစ်ဖြစ်တော့မည့်ဆဲဆဲ အခြေအနေမျိုးနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသေးသည်။ အီရန်၊ အီရတ်၊ ဆီရီးယား  ပြဿနာများ ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ပတ်သက်သူများ နောက်ဆုတ်ခဲ့ကြသည့်တိုင်အောင် ထိုအဖြစ်အပျက်များသည် အန္တရာယ်ရှိပြီး ကျိုးကြောင်းဆင်ခြင်တုံတရားကင်းမဲ့သော သားရဲတွင်းဝ နိုင်ငံရေးစွန့်စားခန်းများသာ ဖြစ်ပါသည်။

မျက်မှောက် ကမ္ဘာ့ပြဿနာမှာ စစ်ပွဲများနှင့် လက်နက်အပြိုင်တပ်ဆင်မှုကို မည်သို့ ဖြေရှင်းနိုင်မည်လဲ ဆိုတာ မရှင်းလင်းလှပါ။ စစ်ပွဲဆိုတာ ကျဆုံးခြင်းလက္ခဏာဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးအရ မအောင်မြင်မှု ဖြစ်သည်။

အဓိက အာရုံစိုက်ရမည်မှာ လူသားတို့၏ လုံခြုံမှုသာ ဖြစ်ရပေမည်။ အစားအစာ၊ ရေ၊ သန့်ရှင်းသော ပတ်ဝန်းကျင်၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတို့ကို ဖြည့်ဆည်းပေးရမည်။ ထိုရည်ရွယ်ချက် အောင်မြင်စေရန် မဟာဗျူဟာများကို ချမှတ်ရန်လိုသည်။ ပြင်ဆင်မှု လုပ်ရမည်။ အစီအစဉ်များနှင့် အရန်ထားရှိနိုင်ရမည်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ အစိုးရများသည် လက်နက်အပြိုင်ဝယ်ရင်း ငွေဖြုန်းနေကြလျှင် အချည်းနှီးသာ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။

မငြီးမငွေ့ ထပ်ပြောရလျှင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကမ္ဘာရေးရာများတွင် နိုင်ငံတကာ နိုင်ငံရေး၊ နိုင်ငံရေး အတွေးအခေါ်တွင် စစ်စိတ် စစ်အတွေးကို လျှော့ချရန် လိုသည်။

ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာ၏ အမြင့်ဆုံးစင်မြင့်ဖြစ်သည့် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံတွင် အထူးအစည်းအဝေးတရပ်ကို အမြန်ဆုံးခေါ်ယူကြပြီး အခြေအနေကို တည်ငြိမ်အောင်ထိန်းဖို့ ကျနော့်အနေဖြင့် တောင်းဆိုပါသည်။ ကမ္ဘာ့ရေးရာကိစ္စများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန်အတွက် ဆွေးနွေးမှုသည် အနိမ့်ဆုံး အာဂျင်ဒါ ဖြစ်သင့်ပါသည်။ စစ်ရေး အသုံးစရိတ်ကို ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချကြဖို့ ခေါင်းဆောင်များကို တောင်းဆိုလိုပါသည်။ ယခုအချိန်မျိုးတွင် ခံယူချက်အသစ်ဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုသစ်ဆီ ပထမဆုံး လှမ်းလိုက်သော ခြေလှမ်းအဖြစ်  အနိမ့်ဆုံး လုပ်ဆောင်ရမည့် ကိစ္စရပ် ဖြစ်ပါသည်။

နေသွင်ညိဏ်း

Ref: Mikhail Gorbachev: When The Pandemic Is Over, The World Must Come Together  (15 Apr 2020 )