မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းစသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်ကျော်ကာလကတည်းက အာဆီယံနဲ့ သဘောတူညီထားခဲ့တဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်ပါ ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်ကို မြန်မာစစ်ကောင်စီက ပြီးမြောက်အောင် အကောင်အထည်မဖော်နိုင်ခဲ့ဘူးလို့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ပြောလိုက်ပါတယ်။
အခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ဂျိုကို ဝီဒိုဒိုက လတ်တလော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး ဒုတိယမြောက်နေ့မှာ ခုလိုပြောလိုက်တာပါ။
“ကျနော် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါမယ်။ (မြန်မာစစ်အုပ်စုအနေနဲ့) အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်-5PC ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ သိသာထင်ရှားတဲ့ တိုးတက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ အာဆီယံအနေနဲ့ နောက်အဆင့်တွေမှာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။”
၄၂ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ပင်လယ်အပန်းဖြေ စခန်းရှိရာ လာဘူအန်ဘာဂျိုမြို့မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ မေ ၁၀ ရက်မနက်ပိုင်းက စတင်ကာ ကျင်းပနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအစည်းအဝေးကိုတော့ အာဆီယံဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေက ခေါင်းဆောင်တွေ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ကြပေမဲ့ မြန်မာအာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်ကတော့ ဖိတ်ကြားမခံရတဲ့အတွက် တက်ရောက်ခွင့် မရခဲ့ပါဘူး။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က စတင်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ပေါ်ပေါက်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့ အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် ချမှတ်ထားခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာပိုင်တွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်ခံနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကိုလည်း မြန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ဖိအားပေးမှုတွေလည်း တိုးလာနေတာပါ။
အာဆီယံ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ကောင်ကင်မ်ဟောင်ကတော့ ဒီထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ အကြမ်းဖက်မှု အဆုံးသတ်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးမှုတွေ ပါဝင်တဲ့ အစီအစဉ်ဟာ စစ်အစိုးရနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်အနေနဲ့ ဆက်လက်တည်ရှိနေဦးမယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းကို ဖြေကြားခဲ့ ပါတယ်။
“အာဆီယံဘက်ခြမ်းက မြန်မာနိုင်ငံကို ကူညီဖို့ ဆန္ဒပြင်းပြပေမဲ့ လွယ်တော့ မလွယ်ပါဘူး။ ရောမကို တညတည်းနဲ့ မတည်ဆောက်နိုင်သလိုပဲပေါ့။ ကျနော်တို့ လုပ်သင့်တာက အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပပျောက်အောင်လုပ်ဖို့ပါပဲ။ အဲဒါက အဓိကအချက်ပါ။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စစ်တပ်က မတရားအာဏာသိမ်းမှုအပြီး အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန် အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားက ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ ချမှတ်ထားသလို အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြည်တွင်း မငြိမ်မသက်မှုတွေကြောင့် အရပ်သားရာထောင်ချီ သေဆုံးပြီး ဒေသခံပြည်သူ သိန်းနဲ့ချီ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာအရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ အရေးကြီးတဲ့အကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ကမ္ဘောဒီယား ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်ကို ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။
မြန်မာပြည်မှာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ဟာ အာဆီယံဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ကတိကဝတ်ကို တည်မယ့် ပုံမျိုး မတွေ့ရတာကို စိတ်ပျက်မိတယ်လို့လည်း အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတက ပြောပါတယ်။
အာဆီယံအလှည့် ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုကို ဇန်နဝါရီ ၂၁ ရက်က တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုရာမှာ အခုလို ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဌာနက စနေနေ့မှာ ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ မြန်မာအရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ အာဆီယံရဲ့ ချဉ်းကပ်မှုဟာ အပြန်အလှန် သဘောတူညီချက်တွေအပေါ် အခြေခံဖို့ လိုအပ်ပြီး အထူးသဖြင့် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ကို အခြေခံထားရမယ်လို့ သမတ ဂျိုကိုဝီက ပြောခဲ့တယ် ဆိုပါတယ်။
မြန်မာပြည်ကို အာဆီယံကိုယ်စားလှယ် သွားရောက်ခွင့်ကို အာဏာသိမ်းစစ်တပ်က ခွင့်ပြုပြီးမှသာ အာဆီယံ ကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေကြားမှာ သံခင်းတမန်ခင်း ပေါင်းကူး ပေးနိုင်မယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ မညှိနှိုင်းဘဲ မြန်မာပြည်ကို သွားပြီး အာဏာသိမ်းစစ်တပ် ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ သွားရောက် တွေ့ဆုံခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျယ်ကျယ်ပြန်ပြန့် ဝေဖန်ခံနေရချိန်မှာ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေကို ဆက်သွယ်စကား ပြောနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အရင်တပတ်က စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ စကားပြောတဲ့အချိန်မှာလည်း စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ်က မြန်မာပြည်မှာ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီက အာဆီယံ သဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည် မဖော်မချင်း၊ လာမယ့် အာဆီယံ အစည်းအဝေးတွေကျရင် မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်ကို မဖိတ်ဖို့ အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။
Photo Credit- Hunsen
