ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ထဲက HIV ဝေဒနာရှင်တွေဟာ ပုံမှန်သောက်သုံးနေကျ  ART ဆေးဝါးတွေရရှိဖို့ ခက်ခဲလာနေပြီး ဆေးရဖို့ အကူအညီတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ HIV/AIDS အရေး ကူညီပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။

HIV ပိုးကူးစက်ခံထားရသူတွေ ART ဆေးတွေကို အရင်ကနီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေးဌာနဆီကနေ အလွယ်တကူသွားရောက် ထုတ်ယူလို့ရခဲ့ပေမဲ့  စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လက်ရှိနိုင်ငံရေးနဲ့ စစ်ရေးအခြေအနေတွေကြောင့် နယ်မြို့တွေမှာနေထိုင်တဲ့ ဝေဒနာရှင်တွေဟာ ART  ဆေးဝါးသွားထုတ်ဖို့ မလွယ်ကူတော့သလို  ဆေးတွေမရရှိကြတော့ဘူးလို့ HIV ဝေဒနာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။

မြို့တက်ပြီး ဆေးသွားထုတ်ဖို့  သွားရေးလာရေး အခက်အခဲ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့် ART ဆေးသောက်ပျက်ကွက်သူတွေလည်းရှိလာပြီး ဆေးသောက်ဖို့ ပျက်ကွက်ပါက နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာအနေနဲ့ AIDS ရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရနိုင်သလို ကိုယ်အလေးချိန်ကျတာ၊ ဝမ်းလျှောတာ၊ ဖျားတာ၊ အရေပြားမှာ အနာပေါက်တာ၊ အဆုတ်ရောင် နမိုနီးယားရောဂါတွေ ဝင်ရောက်နိုင်ပါတယ်လို့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။

ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူတဦးက “ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလ ကတည်းက  သုံးဦး ဆက်သွယ်လာပါတယ်။ ထောက်ပံ့မပေးနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးပအဖ အဖွဲ့ဝင်တွေကိုယ်တိုင် တိုက်ပွဲမှာ ပါဝင်သူပါဝင်၊ စစ်ရှောင်သူရှောင်နေရလို့ပါ။ အခုတော့ တစ်ယောက်ပဲ ဆက်သွယ် အကူညီတောင်းလာပါတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ထဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ KNLA ပူးပေါင်းအဖွဲ့တွေနဲ့ မကြာခဏ ထိတွေ့တိုက်ပွဲတွေ ရှိနေတဲ့အတွက် ထောင်နဲ့ချီတဲ့ရွာသားတွေ စစ်ဘေးရှောင်နေကြရသလို  လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီ လိုအပ်ချက်တွေထဲမှာ ဆေးဝါးလိုအပ်ချက်လည်း ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

စစ်ဘေးရှောင်တွေထဲမှလည်း ART ဆေးသောက်နေရသူ အရေအတွက် ဘယ်လောက်ရှိသလဲ ဆိုတာကိုတော့  လက်ရှိမှာ စာရင်းပြုစုထားတာ မရှိသေးလို့ အတိအကျတော့ မသိနိုင်သေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြို့ပြပေါ်နေ လူငယ်တချို့ဟာ နေထိုင်မှုပုံစံတွေဟာ အပျော်ရှာတဲ့ ပုံစံတွေ ပြောင်းလဲသွားတာကြောင့် HIV  ပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ခြေ ပိုမိုများလာတာတွေ့ရတယ်လို့ ဆေးဘက်ပညာရှင်တွေကပြောပါတယ်။ 

HIV အရေးကူညီပေးနေတဲ့အရပ်ဖက်အဖွဲ့စည်းဝင်တယောက်က “ငွေကြေးတတ်နိုင်တဲ့ လူငယ်တချို့ဟာ ပျော်ချင်ပါးချင်တဲ့အခါ အရက်သေစာ၊ မူးယစ်ဆေးအပြင် လိင်မှုကိစ္စတွေကို  Barတွေ၊ ကလပ်တွေမှာသွားပြီး ညလုံးပေါက်ပျော်ပါးကြတဲ့အခါ HIV ပိုးကူးစက်ခံရသူတွေ များလာနိုင်တယ်။  HIV ပိုးကိုထိန်းတဲ့  ART ဆေးကတော့ အရင်လိုမပေးနိုင်တော့လို့ အရင်က ပုံမှန်ဆေးစားပြီး ထိန်းနေရသူတွေတောင် ဆေးတွေပြတ်ပြီး ဒုက္ခဖြစ်နေတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

မိမိကိုယ်တိုင်လည်း ဆင်ခြင်နိုင်မှ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တခုလုံးအတွက် အထောက်အကူပြုမယ်လို့  ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပညာရှင်တွေက အကြံပြုတိုက်တွန်းထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ HIV ပိုးကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၂၇၀,၀၀၀ လောက်ရှိတယ်လို့ UNAIDS အဖွဲ့က ခန့်မှန်းထားပြီး ART ဆေးသောက်နေရသူပေါင်း ၁၉၀,၀၀၀ လောက် ရှိနေပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး အခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၅ ရက်အထိ နိုင်ငံတဝန်း ၁၉၁ မြို့နယ်မှာ  တိုက်ပွဲပေါင်း ၇,၈၅၅ ကြိမ်ထက်မနည်း ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို သုတေသန အဖွဲ့တဖွဲ့ဖြစ်တဲ့  မြန်မာ့မဟာဗျူဟာနှင့် မူဝါဒလေ့လာရေး အင်စတီကျူ (ISP Myanmar) က နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ  (EAOs) တွေအကြား တိုက်ပွဲပေါင်း ၄,၅၄၈ ကြိမ်ထက်မနည်းဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး EAOs၊ PDFs ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့အကြား တိုက်ပွဲပေါင်း ၉၂၅ ကြိမ်ထက်မနည်း ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

၂၀၂၁၊ မေလအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ EAOs တပ်ဖွဲ့တွေအကြား တိုက်ပွဲပေါင်း ၆၂၂ ကြိမ်ထက်မနည်း ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ အများဆုံးဖြစ်ခဲ့ပြီး တနိုင်ငံလုံး ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲ ၅၇ ရာခိုင်နှုန်း ကျော်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ EAOs တပ်ဖွဲ့တွေအကြား ဖြစ်ပွားခဲ့တာလို့ ဆိုပါတယ်။

အဆိုပါ တိုက်ပွဲပေါင်း ၇,၈၅၅ ကျော်အနက် ကရင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲပေါင်း ၄,၃၉၄ ကြိမ်ထက်မနည်း အများဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပေါင်း ၉၁၉ ကြိမ်ထက်မနည်းနဲ့ ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

နိုင်ငံတဝန်း မြို့နယ်ပေါင်း ၁၉၁ ခုမှာ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ ကရင်ပြည်နယ်၊ ဖာပွန်မြို့နယ်တွင် အများဆုံးဖြစ်ခဲ့ပြီး ၃,၉၉၇ ကြိမ်ထက်မနည်း ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အခုနှစ် အောက်တိုဘာ တလအတွင်း နိုင်ငံတဝန်း မြို့နယ်ပေါင်း ၁၅  မြို့နယ်မှာ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ခံရမှု ၅၇ ကြိမ်ထက်မနည်း ရှိခဲ့ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဗန်းမောက်မြို့နယ်မှာ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁၂ ကြိမ်ထက်မနည်း ရှိခဲ့ပြီး အများဆုံးဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

အဆိုပါ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု‌များကြောင့် အရပ်သားသေဆုံးမှု ၃၇ ဦးထက်မနည်းရှိခဲ့ပြီး ကချင်ပြည်နယ်၊ ဖားကန့်မြိုနယ်၊ အနန့်ပါ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခံရမှုဖြစ်စဉ်မှာ အရပ်သားတွေ အပါအဝင် သေဆုံးသူ ၇၀ ဦးထက်မနည်း ရှိခဲ့တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ တွေ့ရပါတယ်။

ISP Myanmar ရဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှု အရေအတွက်နဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု၊ ထိခိုက်သေဆုံးမှု အရေအတွက်များဟာ လွတ်လပ်တဲ့ သတင်းမီဒီယာတွေ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အပေါ် မူတည်ပြီး လက်လှမ်းမီသလောက် စုစည်းထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် တကယ် လက်တွေ့မြေပြင်မှာ အခုထက် ပိုမို‌များပြားနိုင်ပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA Myanmar) ရဲ့ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့အထိ နောက်ဆုံးစာရင်းတွေအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းနောက် ပဋိပက္ခနဲ့ မလုံခြုံမှုတွေကြောင့်  မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းမှာ လူဦးရေ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကျော်ဟာ နေရပ် စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။