ကရင်ပြည်နယ်၊ သောင်ရင်းမြစ်ဘေး လေးကေ့ကော်ဒေသ စစ်ရှောင်တွေအတွက် ယာယီဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ ပလော့တပို့ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှာ မဲကနယ်ကျေးရွာ၊ မဲပလဲ့ကျေးရွာကနေ စစ်ရှောင်လာတဲ့သူတွေထဲက ကလေးငယ် ၂၆၈ ဦး စာသင်ကြားနိုင်ဖို့အတွက် စာရေးကိရိယာတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ စစ်ရှောင်ကူညီသူတွေက ပြောပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ကရင်ပြည်နယ်အတွင်းက စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်နေရတဲ့ ကလေးငယ် ၃,၀၀၀ ကျော်မှာ ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ခုနှစ် စာသင်နှစ်ကနေ အခု ၂၀၂၃-၂၀၂၄ စာသင်နှစ်အထိ ၃ နှစ်တာကာလအတွင်း စာမသင်ကြားရတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို စာသင်ကြားနိုင်ဖို့ ပလော့တပို့စစ်ရှောင်စခန်းမှ ပညာသင်ကြားရေး အစီအစဥ်တွေ ဆောင်ရွက်နေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၂၃ ရက်က လေပြင်းတိုက်ခတ်တဲ့အထဲမှာ စာသင်ကျောင်းဆောင် ပြိုကျသွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လာမယ့်ကျောင်းဖွင့်ရာသီအတွက် စစ်ရှောင်ကလေးငယ်တွေ စာသင်ကြားနိုင်ဖို့ ကျောင်းလွယ်အိတ်၊ ကျောင်းဝတ်စုံနဲ့ ကျောင်သုံးစာရေးကိရိယာတွေ လိုအပ်နေတာလို့ ပလော့တပို့ စစ်ရှောင်စခန်း တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။

“တနေ့က လေပြင်းတိုက်လို့ စာသင်ကျောင်းဆောင်လည်း ပြိုကျသွားတယ်လေ။ အဲ့တော့ ပြန်ပြင်ဆောက်ဖို့လည်း လိုအပ်နေပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ကျောင်းကလည်း ပြန်ဖွင့်တော့မယ်ဆိုတော့ လွယ်အိတ်၊ ကျောင်းဝတ်စုံ၊ စာရေးကိရိယာတွေအပြင် ရိက္ခာတွေဖြစ်တဲ့ ကုန်ခြောက်ပစ္စည်းနဲ့ ဆန် အဓိကလိုအပ်နေတာ ဖြစ်တယ်။”

လက်ရှိအချိန်မှာ ကလေးငယ်တွေအတွက် နွေရာသီ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသင်တန်းနဲ့ ကွန်ပျူတာသင်တန်းတွေကို ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ တနေ့ကို ကွန်ပျူတာသင်တန်း ၃ ချိန် သင်ကြားပေးတာကြောင့် တနေ့တာအတွက် ဓာတ်ဆီ တဂါလန်လောက် နေ့စဥ်လိုအပ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

“ကလေးတွေကို စာသင်တဲ့အခါမှာ သူတို့စာလိုက်နိုင်တဲ့အပေါ် မူတည်ပြီး အတန်းတွေခွဲပြီး သင်ကြားပေးနေတာပါ။ ဘယ်နှတန်းကနေ ဘယ်နှတန်းအထိဆိုပြီး သီးသန့်သင်ကြားပေးတာမျိုး မရှိပါဘူး။ ကွန်ပျူတာသင်တန်းက တနေ့ ၃ ချိန် သင်ပေးနေတယ်။ မီးစက်နဲ့သင်ရတာဆိုတော့ ဓာတ်ဆီလည်း လိုအပ်နေပါတယ်” လို့ အထက်ပါတာဝန်ရှိသူက ဆက်ပြောပါတယ်။

ပလော့တပို့ စစ်ရှောင်စခန်းမှာ လေးကေ့ကော်က စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်လာတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လလောက်ကတည်းက ပညာသင်ကြားပေးရေး အစီအစဥ်တွေ စတင်ဆောင်ရွက်လာခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဧပြီလလယ်ပိုင်းကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပူရှိန် မြင့်မားလာမှုကြောင့် ဒေသအချို့မှာ ရေခမ်းခြောက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ပြီး တိုက်ပွဲ ဖြစ်နေတဲ့ ဒေသတွေမှာလည်း စစ်ဘေးရှောင်ရတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ရေရှားပါးမှု ပြဿနာတွေ ကြုံနေရပါတယ်။ 

လျှပ်စစ်မီး မရတဲ့ နေရာတွေနဲ့ မိုးခေါင်ရေရှားတဲ့ ဒေသတွေမှာ ရေပြတ်လပ်မှု နှစ်စဉ် ကြုံရပြီး ဒီနှစ်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပူလှိုင်းဖြတ်တာကြောင့် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုနဲ့အတူ ရေပြတ်လပ်တဲ့ ပြဿနာပါ ကြုံနေရတာပါ။

စစ်ကိုင်းတိုင်း ကန့်ဘလူမြို့နယ်၊ ပဇီကြီးကျေးရွာ အပါအဝင် ဒီပဲယင်း၊ အရာတော်၊ ဘုတလင်၊ ယင်းမာပင်တို့ဘက်မှာ အိမ်ထောင်စုပေါင်း ၃၅၀၀ ကျော် ရေရှားပါးမှု ပြဿနာ ကြုံနေရတယ်လို့ S&C မီးဘေးစစ်ဘေး ပညာရေးကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့က ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

"အခုက ရေတွေ ခန်းခြောက်ကုန်ပြီ။ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာမှ မဟုတ်ဘူး။ ရေပြဿနာက မီးမရတဲ့ ဒေသတွေရော၊ မီးရတဲ့ ဒေသတွေရော အကုန်လုံး အဆင်မပြေကြဘူး။ မြို့ပေါ် ရပ်ကွက်တွေရော စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းမှာကော တော်တော်လေး အဆင်မပြေဖြစ်နေတာ။ တချို့နေရာတွေက မီးပြတ်လို့ မရတာ၊ တချို့နေရာတွေကျတော့ ရေတွေ ခန်းခြောက်ကုန်တာ။ အခု လက်ရှိကတော့ ပဇီကြီးဘက်ဆိုရင် ရေလှောင်ကန်တွေ လုပ်ဖို့ စီစဉ်နေတယ်။ ပဇီကြီးမှာ လတ်တလော ဖြစ်နေတာဆိုရင် သိထားတဲ့အတိုင်းပဲ။ ရေရှားပါးတဲ့ ပြသနာဖြစ်နေတယ်။ ရေလှောင်ကန်တွေ နေ့ည လုပ်ဖို့ စီစဉ်နေတယ်။ အဲဒါအပြင် ဒီ့ပြင် ဒီပဲယင်းတို့၊ အရာတော်၊ ဘုတလင်၊ ယင်းမာပင် အဲ့ဘက်တွေဆို ရေရှားပါးမှုတွေ စကြုံတွေ့နေရပြီ။"

အညာဒေသအပါအဝင် စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ကလေးငယ်တွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေဟာ ရာသီဥတု ပူလွန်းတာကြောင့် ကျန်းမာရေး ဖောက်တာ၊ မောဟိုက်တာတွေအပြင် ချွေးထွက်များပြီး အားနည်းတဲ့ လက္ခဏာတွေ ကြုံနေရတယ်လို့ ကူညီပေးသူတွေက ပြောပါတယ်။ 

အပူချိန် ၄၀ ကျော်တာကြောင့် ပြည်သူတွေဟာ ပူပြင်းတဲ့ဒဏ်နဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြား အသက်လု စစ်ဘေးရှောင်နေရတဲ့ အခြေအနေတွေ ကြုံနေရတာပါ။

နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း မိုးခေါင်ရေရှားတဲ့ ပုဂံညောင်ဦး ဒေသမှာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ရက်အတွင်း အပူချိန် အမြင့်ဆုံး ၄၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ထိ ကြုံခဲ့ရပြီး ညောင်ဦးခရိုင် တခုလုံး သောက်သုံးရေ ပြတ်လပ်မှု ကြုံနေရတယ်လို့ ညောင်ဦး လူမှုကူညီကယ်ဆယ်ရေးအသင်းဆီက သိရပါတယ်။

"လက်ရှိအခြေအနေကတော့ အလှူရှင်မရှိတာနဲ့ မြစ်ရေရှားတာနဲ့ ဒီလိုပဲ ကြုံသလို သွားနေရတာ။ ကျနော်တို့ဆီက မိုးတွင်းလည်း မရွာဘူး။ မိုးတွင်းလည်း ရွာချင်မှရွာတာ။ ပုဂံ ညောင်ဦးက မိုးခေါင်တယ်။ ဒီလိုပဲ အပြင်မှာ တယောက် ၅၀၀၀ စု၊ ၃၀၀၀ စု၊ ၂၀၀၀ စု အလှူခံပြီး တစီးစာရ တစီးစာ တော်တော်လေး ကျပ်တည်းနေတဲ့ ရွာတွေကို အကုန်လုံး ခွဲတမ်းနဲ့ သွားပို့ရတာပေါ့။ ရေကားတစီးကလည်း ဂါလံ ၃၀၀၀ ကျော်ဆို ဆီစျေးနဲ့ ၁ သိန်းလောက်ကျတယ်။ အလှူရှင်မရှိတဲ့အတွက် လည်ပတ်လို့ မရဘူး။ အလှူရှင်ရှိမှ ကားဆီဖိုးနဲ့ မြစ်ရေကလည်း ပိုက်ဆံနဲ့ ပေးဝယ်ရတယ်။ အလှူရှင်က ကျနော်တို့ဆီကလည်း စီးပွားရေးက သိပ်အဆင်မပြေကြဘူး။ ကျနော်တို့ကလည်း ခရီးသွားမျှော်မှန်းပြီး အလုပ်လုပ်ရတာ။ အခြား ဘာမှ မရှိဘူး။ စက်ရုံ အလုပ်ရုံလည်း မရှိဘူး။ ခရီးသွား မရှိရင် ကျနော်တို့ဆီက အလုပ်တွေ အကုန် ရပ်သွားတာ"လို့ ညောင်ဦး လူမှုကူညီကယ်ဆယ်ရေးအသင်း တာဝန်ရှိသူက ပြောပါတယ်။

ညောင်ဦး ခရိုင်တရိုင်လုံး ကျေးရွာတွေအကုန် ရေရှားပါးမှုဒဏ် ခံနေရပြီး ရွာပေါင်း ၅၀ လောက် ရေပြတ်မှု ကြုံနေရတယ်လို့ ညောင်ဦး ပရိဟတ ကူညီရေးအသင်းတွေက ပြောပါတယ်။

စစ်ဘေးရှောင်တွေကို ကူညီပေးနေသူတွေကတော့ စစ်ရှောင်ဒေသတွေမှာ ရေလှောင်ကန် တည်ဆောက်ပေးတာ၊ စက်ရေတွင်း၊ လက်ရေတွင်း တူပေးတာတွေ ရှိပြီး လှူဒါန်းတဲ့အဖွဲ့တွေ၊ တဦးချင်း လှူဒါန်းမှုနဲ့ စုပေါင်း လှူဒါန်းတာတွေ လုပ်ပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ရက်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း ခင်ဦးနယ် အနောက်တောင်ခြမ်းက ကျေးရွာတွေမှာ စစ်ကောင်စီဘက်က အင်အား ၂၀၀ ကျော် စစ်ကြောင်းထိုးတာကြောင့် ဒေသခံ ၂ သောင်းကျော် ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး စစ်ဘေးရှောင်ရင်း အသက် ၈၀ ကျော် အဘွားအိုတစ်ဦး ရေဓာတ်ပြတ် ချွေးထွက်လွန်ကာ အမောဖောက် သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။