မြန်မာစာရေးဆရာတွေထဲမှာ စာရေးဆရာအချင်းချင်းကတောင် “ကြီး” ဆိုတဲ့ အထူးပြုပုဒ်ကို တပ်ဆို ခေါ်ဝေါ် အလေးထားရတဲ့သူကတော့ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းပါပဲ။ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ စာရေးဆရာသက်သက် မဟုတ်ပါဘူး။ သတင်းစာဆရာကြီးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ စာတအုပ် ရေးအပြီးမှာ သတင်းစာအယ်ဒီတာအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရတဲ့ ရှားရှားပါးပါး ပါရမီရှင်ပါ။ 

နောင်တချိန်မှာ ‘ရွှေဥဒေါင်း’ ရယ်လို့ အမည်ထင်ရှားလာမယ့် မောင်ဖေသိန်းကို ၁၈၈၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ (၂၄) ရက် ၊ မန္တလေးမြို့ ဝါးတန်းရပ်မှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး သူ့အသက် (၂၆) နှစ်အရွယ် ၁၉၁၅ ခုနှစ်မှာ “ရန်ကြီးအောင်” ဆိုတဲ့ လုံးချင်းဝတ္ထုကို စတင်ရေးသားပါတယ်။ သူ့စာမူကို အဲဒီ ခေတ်အခါက ကျော်ကြားလှတဲ့ သူရိယသတင်းစာက အခန်းဆက် ဖော်ပြပေးခဲ့ပါတယ်။ 

မောင်ဖေသိန်းရဲ့ ပထမဆုံးစာမူကို ရရှိလိုက်တဲ့ သူရိယသတင်းစာတိုက်က ဦးဘဘေရဲ့ တိုက်တွန်းချက်အရ မစ္စက် ဟင်နရီဝု (Mrs. Henry Wood) ရဲ့ ‘အိစလင်း’ (East Lynne) ဝတ္ထုကို မှီငြမ်းပြုကာ ‘ရတနာပုံ’ ဝတ္ထုကို ရေးသားပေးခဲ့ရပြန်ပါတယ်။ ဒီနောက်မှာတော့ သူရိယသတင်းစာတိုက်က မောင်ဖေသိန်းကို အယ်ဒီတာအဖြစ် ခန့်အပ် ခေါ်ယူလိုက်ပါတော့တယ်။ မောင်ဖေသိန်းဟာ သူရိယကတဆင့် စာပေစင်ပေါ် တက်လှမ်းလာတာဖြစ်လို့ သူရိယ(ခေါ်) "နေ" ကို မြန်မာလို သင်္ကေတပြုတဲ့ "ဒေါင်း" (ဝါ) ဥဒေါင်းကို ပမာပြုပြီး မိခင်ရဲ့ အမည် "ရွှေ"ကို ရှေ့က ထားကာ ရွှေဥဒေါင်းဆိုတဲ့ ကလောင်အမည်ကို ယူခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း မှတ်သားရပါတယ်။ 

ရန်ကြီးအောင် ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်နဲ့ သတင်းစာလောကထဲကို အယ်ဒီတာအဖြစ်နဲ့ ရောက်လာခဲ့တဲ့ ရွှေဥဒေါင်းဟာ သတင်းစာလောကမှာလည်း သူ့အမည်ကို မှတ်ကျောက်အတင်ခံနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ခေတ်ပြိုင်သတင်းစာဆရာတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ယခင်ခေတ်က သတင်းစာခေါင်းကြီးလို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းကြပြီး ယခုခေတ်မှာ အယ်ဒီတာ့အာဘော်လို့ ခေါ်ဆိုကြတဲ့ မျက်မှောက်ကာလ နိုင်ငံရေးသုံးသပ်ချက်တွေ ရေးသားရာမှာ ရွှေဥဒေါင်းရဲ့ ကလောင်က ထက်လှတယ်လို့  ပြောစမှတ်ပြုကြပါတယ်။

အထူးသဖြင့် လူထုသတင်းစာတိုက်မှာ အယ်ဒီတာချုပ်အဖြစ် သူ လုပ်ကိုင်နေစဉ်က ရေးသားခဲ့တဲ့ ခေါင်းကြီးတွေဟာ အတွေ့အကြုံနဲ့ ဘဝဖြတ်သန်းမှု ပြည့်စုံပြီးတဲ့အချိန် ဖြစ်တာကြောင့် ပိုပြီးစူးရှ ထိရောက်တယ်လို့ ‌လူထုဒေါ်အမာက ဆောင်းပါးတချို့မှာ ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့ဖူးပါတယ်။ 

စာရေးဆရာနဲ့ သတင်းစာဆရာ နှစ်ဖက်လှ မျက်နှာကို ပိုင်သတဲ့ ‌ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ လူထုသတင်းစာကို ဦးဆောင်နေစဉ် ဖဆပလလက်ထက်မှာ ပုဒ်မ (၅) နဲ့ (၅) လခန့်အကြာ ဖမ်းဆီး အရေးယူခြင်း ခံခဲ့ရပါသေးတယ်။ 

ရွှေဥဒေါင်း ရေးခဲ့တဲ့ စာတွေအကြောင်း ပြန်ပြောင်းပြောကြရင် မပါမဖြစ် ပါရမယ့်အချက်က မြန်မာစာ နိုင်နင်းခြင်းဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။ ဆရာကြီးဟာ ဝါကျရှည်တွေကို ကြိယာ၊ ကံ၊ကတ္တား၊ ဝိဘတ်နဲ့ သမ္ဗန္ဓတွေကို အထားအသို မှန်မှန်နဲ့ တည်ဆောက်နိုင်စွမ်းရှိသူပါ။ ဝါကျရှည်ပေမယ့် ငြီးငွေ့သွားရတယ် ဆိုတာမျိုး မရှိအောင် ဖွဲ့သီနိုင်စွမ်း ရှိသူပါ။ အင်္ဂလိပ်စာ ကျွမ်းကျင်လှသလို အနောက်တိုင်းဝတ္ထုတွေကို ဘာသာပြန်ရာမှာ မြန်မာမှုပြုတတ်လွန်းလို့ မြန်မာပြည်မှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တဲ့ အကြောင်းအရာတွေလို့ စာဖတ်သူတွေကို ခံစားရစေပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်စာကနေ မြန်မာဘာသာကို ပြန်ဆိုရာမှာ နှစ်ဘာသာစလုံးကို ကျွမ်းကျင်လိမ္မာပါမှ စာဖတ်သူကို ဆွဲခေါ်သွားနိုင်တာပါ။ ဒီလို သိမ့်မွေ့ညင်သာမှုရှိတဲ့ ဘာသာပြန်ဆိုမှုဟာ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းနဲ့ ဆရာမြသန်းတင့်တို့ဆီမှာပဲ တွေ့ရတယ်လို့ မြန်မာစာဖတ်ပရိသတ်တွေက လက်ခံထားကြပါတယ်။ 

ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ အနောက်တိုင်း ဝတ္ထုကြီးတွေကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းထက် ဝတ္ထုထဲမှာပါတဲ့ နေရာအခင်းအကျင်းတွေကို မြန်မာ့တောတောင် ရေမြေသဘာဝနဲ့ ဟပ်စပ်မှု ရှိအောင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ယူတတ်တာကြောင့် ဝတ္ထုပါအဖြစ်အပျက်တွေဟာ ပြည်တွင်းမှာပဲ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာလို့တောင် စာဖတ်သူတွေကို ယုံမှတ်စေခဲ့ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်စာရေးဆရာ ဆာအာသာ ကိုနင်ဒွိုင်းရဲ့ ရှားလော့ဟုမ်းဝတ္ထုကို စုံထောက်ကြီး မောင်စံရှားအဖြစ် မြန်မာမှုပြု အသက်သွင်းရာမှာ ပီပြင်လွန်းလို့ မောင်စံရှားကို အမှုအပ်ချင်လို့ ရန်ကုန်မှာ လာရှာသူတွေတောင် ရှိခဲ့ဖူးတယ်လို့ သိမှတ်ရဖူးပါတယ်။ ‌ရွှေဥဒေါင်းရဲ့ စုံထောက်ကြီးမောင်စံရှားဟာ မြန်မာလူငယ်တွေကို စူးစမ်းလေ့လာမှုနဲ့ ဆင်ခြင်သုံးသပ်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ 

သူ့ရဲ့ မြန်မာမှုပြု ဝတ္ထုတွေဟာ သူကိုယ်တိုင် သစ်တောဝန်ထမ်းဘဝနဲ့ ဖြတ်သန်းကျင်လည်ခဲ့တဲ့ မန္တလေး၊ ရွှေဘို ၊ ထီးချိုင့်၊ မြတောင်၊ ကသာ စတဲ့ နေရာတွေကို အခြေပြုလေ့ရှိတာကြောင့်လည်း ပိုမိုပီပြင်တာ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းရဲ့ မိဘနှစ်ပါးဟာ ရွှေဘိုနယ်သားတွေ ဖြစ်ကြပြီး ဖခင်ဦးဧရာက သီပေါမင်းလက်ထက်မှာ လွှတ်တော်စာရေး လုပ်ကိုင်ခဲ့ဖူးပြီး မိခင် ဒေါ်ရွှေကတော့ သီပေါမင်းရဲ့ စာတော်ဖတ်တဦး ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ မှတ်သားရပါတယ်။ ဆရာကြီးကိုယ်တိုင်က မန္တလေးမှာ မွေးခဲ့ပေမယ့် အလောင်းမင်းတရားဦးအောင်ဇေယျရဲ့ နန်းစိုက်ရာ ရွှေဘိုနွယ် ဖြစ်ရတာကို ဂုဏ်ယူပုံပါပဲ။ သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးလုံးချင်းဝတ္ထု ရန်ကြီးအောင်ကိုလည်း ရွှေဘိုနယ်မှာပဲ အခြေပြုပါတယ်။ ရန်ကြီးအောင် ဝတ္ထုဟာ ပင်ကိုရေးဖြစ်ပြီး ဇာတ်လိုက် မနှင်းမြိုင်ကို  ကာလသား လေးယောက်က အလောင်းအစားပြုပြီး လူပျိုလှည့်တဲ့ အခန်းကိုတော့ အင်္ဂလိပ်စာရေးဆရာ  ရေးနိုး (Raynolds)ရေးတဲ့ ‘လန်ဒန်မြို့ အရှုပ်တော်ပုံ’ (The Mysteries of London) ဝတ္ထုကနေ မှီးခဲ့တယ်လို့ သူ့ရဲ့ တသက်တာမှတ်တမ်းနဲ့ အတွေးအခေါ်များ စာအုပ်မှာ အတိအလင်း ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ 

အာဖရိကနောက်ခံပြု အလန်ကွာတာမိန်း ဝတ္ထုကိုတော့ ဗုဒ္ဓပွင့်တော်မမူခင်က အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ကျောထောက်နောက်ခံပြု အခြေတည်လာပြီး ရွှေဘို၊ ကသာ အထက်အညာတကြောက သူ ကျင်လည်ခဲ့ဖူးတဲ့ တောတောင် ရေမြေ အနေအထားတွေနဲ့ ထုံမွှမ်းပြီး ရူပနန္ဒီ၊ ရူပကလျာဏီ၊ စန္ဒာဒေဝီ စတဲ့ ဝတ္ထုတွေအဖြစ် မြန်မာမှု ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ စာစုံရေးသူပါ။ စာစုံသမှ ဝိပဿနာရှုမှတ်နည်းကနေ ကာမကျမ်းအထိ ရေးသားခဲ့သူလို့ ပြောရမှာပါပဲ။ မန္တလေးမှာ သတင်းစာဆရာအဖြစ် သူ ရှိနေချိန်မှာ ရွှေဥဒေါင်း ကလောင်အမည်မခံဘဲ “ကာလီဒါသ ၂ ရဲ့ ကြာခြည်သဘာဝအစစ်” ဆိုတဲ့ ကာမကျမ်းကို သူ့ဆန္ဒအရ မန္တလေးကြီးပွားရေးတိုက်က ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေပေးခဲ့ရပါတယ်။ ဒီကျမ်းဟာလည်း အကြိမ်ကြိမ် ရိုက်နှိပ်ခဲ့ရတဲ့ ကျမ်းဖြစ်ပြန်ပါတယ်။ 

ကျန်းမာရေး ပညာပေးအဖြစ်  ခေတ်နဲ့လျော်ညီတဲ့ အနောက်တိုင်းအာဟာရနဲ့ ကျန်းမာရေး စာအုပ်ကိုလည်း ဘာသာပြန်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ သူ့ပင်ကိုရေး ဒိဋ္ဌေဒိဋ္ဌမတ္တံ လက်တွေ့ကျင့်စဉ်နဲ့  အကြံဉာဏ်ဖြင့် ကြီးပွားရေး တက်ကျမ်းစာအုပ်တွေကလည်း စာဖတ်သူတွေအကြား ထင်ရှားပါတယ်။ ကိုယ်ကာယကြံ့ခိုင်မှုတည်ဆောက်ရေးနဲ့ မဟုတ်မခံစိတ် ထားရှိရေး စံပြဇာတ်ကောင် “ဇော်ဟိတ်” ကလည်း စာဖတ်သူတွေကို စွဲဆောင်နိုင်ခဲ့တာပါ။  ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ဂရက် (မြန်မာနိုင်ငံ) ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဆိုဗီယက်ဆိုရှယ်လစ် ပြည်ထောင်စုသမ္မတနိုင်ငံတို့သို့ သွားရောက်ခဲ့ဖူးပြီး “ကိုယ်တွေ့တရုတ်ပြည်သစ်” အမည်ရ ခရီးသွားဆောင်းပါးရှည်ကြီးကိုလည်း ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

ကျောင်းဆရာ၊ ရွှေဘိုအရေးပိုင်ရုံးစာရေး၊ သစ်တောရုံးစာရေး၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနဲ့ သမဝါယမမင်းကြီးရုံးမှာ တောလိုက်စာရေး စတဲ့ ဘဝဇာတ်ခုံ အဖုံဖုံမှာ အတွေ့အကြုံများခဲ့တဲ့ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ သူကိုယ်တိုင် စာရေးကောင်းသူ မဟုတ်ဘဲ တပည့်မွေးလည်း ကောင်းသူဖြစ်ပြန်ပါတယ်။ သော်တာဆွေ၊ ငွေဥဒေါင်းတို့ဟာ သူ့ရဲ့ အထင်ကရ တပည့်စာရေးဆရာတွေ ဖြစ်ကြပြီး သတင်းစာဆရာအဖြစ် ထင်ရှားတဲ့ တပည့်တစ်ဦးကတော့ ဟံသာဝတီဦးဝင်းတင်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အရက်၊ ဆေးလိပ်ကို ကိုယ်တိုင်လည်း မသုံးစွဲသလို မြန်မာလူငယ်တွေ မသုံးစွဲကြစေဖို့ အစဉ်တစိုက် ဆော်ဩရေးသားခဲ့တဲ့ ဆရာလူထုဦးလှက အရက်သောက်တတ်သလို ဆေးတံခဲနေတတ်တဲ့ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းကိုတော့ လူထုသတင်းစာရဲ့ အယ်ဒီတာချုပ် ရာထူးပေးထားပုံထောက်ရင် ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းရဲ့ စာပေဩဇာကြောင့် ဖြစ်မယ်လို့ မှန်းဆရပါတယ်။  သူ့ဘဝသက်တမ်းတလျှောက် လုံးချင်းဝတ္ထုရှည် ၅၀ ကျော်နဲ့ ဝတ္တုတို ၃၀၀ ကျော် ရေးသားခဲ့တယ်လို့ မှတ်သားရပါတယ်။ သတင်းစာခေါင်းကြီးတွေပါ ထည့်တွက်ရင်တော့ သူ့စာအရေအတွက်ဟာ ယခုထက် ပိုပါလိမ့်မယ်။ 

ဆရာကြီးဟာ ချားလ်ဒစ်ကင်း (Charles Dicken) ရဲ့ Great Expectation ကို  မျှော်တလင့်လင့် ဝတ္ထုအဖြစ်လည်းကောင်း၊  အပ္ပတန် ဆင်ကလဲယား (Upton Sinclair) ရဲ့  The Jungle ဝတ္ထုကို  သွေးစုပ်မြေ ဝတ္ထုအဖြစ်လည်းကောင်း ဘာသာပြန်ခဲ့ရာ ၁၉၅၂ နဲ့ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွေမှာ  စာပေဗိမာန် ဘာသာပြန်ဆုတွေကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်ဖြစ်တဲ့  “တသက်တာမှတ်တမ်းနှင့် အတွေးအခေါ်များ” စာအုပ်ဖြင့်လည်း ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှာ စာပေဗိမာန် သုတပဒေသာဆုကို ရရှိခဲ့ပြန်ပါတယ်။ ဆရာကြီးရဲ့ စာမူတွေကို တတိယမြောက် ဇနီးသည် ဒေါ်စိုးက မူပိုင်ခွင့်ရရှိခဲ့ပြီး သားသမီးမရှိတဲ့ ‌ဇနီးသည်က သူ ကွယ်လွန်ပါက စာမူခများကို သင့်တော်သောစာပေဆုများအဖြစ် ပေးအပ်ချီးမြှင့်ဖို့ ဒါရိုက်တာဦးသုခ၊ လူထုဦးလှ‌၊ စာရေးဆရာ သော်တာဆွေနဲ့ ဟံသာဝတီဦးဝင်းတင်တို့ကို လွှဲအပ်ခဲ့တယ်လို့ ဖတ်မှတ်ရပါတယ်။ 

ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၈၈၉ ခုနှစ်မှာ မွေးဖွားသန့်စင်ခဲ့တဲ့ ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်သတ္တပတ် အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့က ၁၃၃ နှစ်ပြည့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးခေတ်အခါကောင်းရင် ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းရဲ့ နှစ်ပတ်လည်အခမ်းအနား အထမြောက်ဖွယ် ရှိပေမယ့် အာဏာသိမ်းကာလမှာတော့ သတင်းစာဆရာတွေ၊ စာရေးဆရာတွေလည်း ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းကို ဂုဏ်ပြုခွင့်မသာကြရှာပါဘူး။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဆရာကြီးရဲ့ အရေးအသားနဲ့ တွေးတောရှုမြင် သုံးသပ်ချက်တွေကတော့ မြန်မာစာပေလောကကို ဆက်လက်အကျိုးပြုနေဦးမယ်ဆိုတာ သေချာလှပါတယ်။

စိုင်းမင်းအောင်

ကိုးကား၊ တသက်တာမှတ်တမ်းနှင့် အတွေးအခေါ်များ၊

အမေ့ရှေးစကား - ‌လူထုဒေါ်အမာ

အာဏာသိမ်းတာကို အာဏာသိမ်းတယ်လို့ ယောက်ျားဆန်ဆန် မပြောဝံ့ဘဲ အာဏာထိန်းတယ်လို့ ပြောနေကြတာက မင်းအောင်လှိုင် ခေါင်းဆောင်တဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တသိုက်ပဲ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို အာလုံးသိပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ မင်းအောင်လှိုင်တို့ စစ်ခေါင်းဆောင်တသိုက်ကတော့ ဘာသစ္စာ၊ ဘာကတိမှ တည်ကြသူတွေ မဟုတ်ပါဘူး။

မင်းအောင်လှိုင်တို့ အာဏာသိမ်းစဉ်က ၂၀၀၈ ခြေဥပါ အရေးပေါ်ကာလဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ကိုင်စွဲပြီး အာဏာသိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ကာလုံလို့ အလွယ်ခေါ်ကြတဲ့ ဒီပြဋ္ဌာန်းချက်တွေထဲမှာ နိုင်ငံတော်သမ္မတကသာ ကာချုပ်ကို  တစိတ်တပိုင်း အာဏာခွဲဝေခြင်း၊ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း ပြုနိုင်တာပါ။ ဒုသမ္မတကနေ အာဏာလွှဲပေးနိုင်တယ်လို့ တလလုံးတပါဒမျှ ဖော်ပြမထားပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ မင်းအောင်လှိုင်တို့ စစ်ခေါင်းဆောင်တစုကတော့ ဒုသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေကို လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ရဲ့ သဘောတူညီချက်မပါဘဲ ယာယီသမ္မတလို့ ကောက်ကာငင်ကာ ကင်ပွန်းတပ်ပြီး ယာယီသမ္မတက အာဏာလွှဲပြောင်းပေးလို့ အာဏာထိန်းရပါတယ်လို့ လက်တလုံးခြား လိမ်လည်ပါတော့တယ်။

တကယ်တော့ အာဏာသိမ်းတဲ့နေ့ကစလို့ ၂၀၀၈ ခြေဥဟာ မြောင်းထဲရောက်ခဲ့ပြီး  ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မင်းအောင်လှိုင်တို့ တသိုက်ကတော့ ၂၀၀၈ ခြေဥကို  ဆက်လက် ဆုပ်ကိုင်ထားဆဲပါပဲ။ ဘာကြောင့် လွှတ်မချရဲလဲဆိုတော့ စစ်အာဏာရှင် လက်ဟောင်းနဲ့ လက်သစ်ကို ပေါင်းကူးပေးရာမှာ ၂၀၀၈ ခြေဥက အသုံးတည့်နေသေးလို့ပါပဲ။ ဒါကြောင့်လည်း ပေတံတချောင်းသဖွယ် ဆုပ်ကိုင်ပြီး ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအတိုင်းသာ ဆောင်ရွက်တယ်၊ လုပ်ကိုင်တယ်နဲ့ တချိန်လုံး ဟစ်ကြွေးနေကြတာပါ။

သိပ်မကြာမီကာလမှာတော့ မင်းအောင်လှိုင်တို့ ကိုင်ထားတဲ့ ပေတံဟာ ကျိုးပဲ့ကျရတော့ အခြေအနေတွေ ရှိနေပါပြီ။ ၂၀၀၈ ခြေဥ၊ ပုဒ်မ အရ ၄၂၆ မှာက “အရေးပေါ်ကာလ သက်တမ်းကုန်ဆုံးချိန်မှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အား နိုင်ငံတော်အာဏာ လွှဲအပ်ဆောင်ရွက်စေခဲ့သည့် အမိန့်ကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာရမည်”လို့ အတိအလင်း ဖော်ပြထားတာပါ။ ဒါ့ကြောင့် မင်းအောင်လှိုင်တို့ မလှိမ့်တပတ်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နစကဟာ ၂၀၂၃ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ တရားဝင်ဖျက်သိမ်းရပါလိမ့်မယ်။ 

ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးရမယ့်နေ့ကိုတော့ ပုဒ်မ ၄၂၉ မှာ “အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီသည် ပုဒ်မ ၄၂၆ အရ အမိန့်ကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာသည့်နေ့မှစ၍ ခြောက်လအတွင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပေးရမည်”လို့ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ 

လတ်တလောအနေအထားအရ စစ်ကောင်စီဟာ တနိုင်ငံလုံးကို လွှမ်းခြုံနိုင်တဲ့ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပပေးနိုင်မယ့် လက္ခဏာမရှိပါဘူး။ ဒေသအသီးသီးမှာ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ခုခံ‌မှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ ဒီအခြေအနေဟာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပြီး သမ္မတအဖြစ်နဲ့ အရှင်ထွက် ထွက်ချင်တဲ့ မင်းအောင်လှိုင်အတွက်တော့ စားရမှာလည်း သဲနဲ့ရှပ်ရှပ်၊ ပစ်ရမှာလည်း အဆီနဲ့ ဝင်းဝင်း ဆိုတဲ့ အခြေအနေပါပဲ။ 

ရုရှားကို တတိယအကြိမ် သွားရောက်စဉ် ရုရှားသတင်းဌာန RIA ရဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ရွေးကောက်ပွဲအခြေအနေကို မေးတဲ့အခါ မင်းအောင်လှိုင်က ဝေ့လည်ကြောင်ပတ်တွေပဲ ဖြေဆိုခဲ့ရတာပါ။ ဒါဟာ အကြားအလပ်မရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့ လိုတယ်လို့ လေလုံးထွားဖူးတဲ့ မင်းအောင်လှိုင်အတွက် ရင်ခံစရာ မေးခွန်းတွေကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတာပါ။ မင်းအောင်လှိုင်တို့ စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ သူတို့ကိုင်ထားတဲ့ ၂၀၀၈ ခြေဥပေတံအရ နစက ဖျက်သိမ်းပြီးရင် ဘာဆက်လုပ်မလဲဆိုတာကို ဆန်းစစ်ကြည့်ဖို့ လိုလာပါပြီ။ 

နစက ဖျက်သိမ်းပြီး ၆ လအတွင်း ရွေးကောက်ပွဲလုပ်နိုင်ဖို့ဆိုရင် အကြမ်းဖက်သမားတွေကို မဆွေးနွေးဘူးလို့ ကြိမ်းဝါးထားတဲ့ ကိုယ့်တံတွေး ကိုယ်ပြန်မြိုပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ အလျင်အမြန်ဆွေးနွေးဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ ဒီလမ်းကို ခေါင်းမာတဲ့ စစ်အုပ်စုက ရွေးမယ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါက သေချာပါတယ်။ ဒါဆိုရင် ရွေးကောက်ပွဲမလုပ်တော့ဘဲ အာဏာဆက်သိမ်းတယ်ကွာလို့ ပေါ်ပေါ်တင်တင် အတိအလင်းကြေညာပြီး မိုက်ဇာတ် ဆက်ခင်းမလား၊ ဆက်ခင်းဝံ့မလား။ ဒါကလည်း စောင့်ကြည့်ရမယ့် နောက်လမ်းကြောင်း တ‌စ်ကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီလိုမှ မဟုတ်ရင်တော့ မင်းအောင်လှိုင်တို့ အုပ်စုဟာ ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပမီမှာ ထိုးဇာတ်၊ လုပ်ဇာတ်တခုခင်းပြီး အသက်ရှူပေါက်ချောင်အောင် လုပ်ယူရမယ့် နည်းလမ်းတစ်ခုပဲ ရှိပါတော့တယ်။ အဲဒီထိုးဇာတ်၊ လုပ်ဇာတ်ကတော့ အခြားမဟုတ်ပါဘူး။ အားလုံးကြောက်တဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ ဖြဲခြောက်သွားမယ့် နည်းလမ်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီက ဝန်ကြီးဌာနပေါင်းစုံကို ချုပ်ကိုင်ပြီး ဖြစ်တာကြောင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့ ကိုဗစ်ပိုးတွေ့သူ စာရင်းဟာလည်း သူတို့လက်ထဲပဲ ရှိပါတယ်။ လိုသလို တိုးလို့ရသလို ကြိုက်သလို ကိန်းဂဏန်း ဖြည့်စွက်ကြတော့မှာပါ။ 

ကိုဗစ်ကို ထည့်သွင်း လုပ်ဇာတ်ခင်းပြီး ဒေသအသီးသီးကို လော့ဒေါင်းချထားရင် တည်ငြိမ်မှု အခိုက်အတန့်ရပြီး ရွေးကောက်ပွဲကို ဗြုန်းဆို ‌ကျင်းပလိုက်နိုင်ရင် ကိစ္စပြတ်ပြီလို့ စစ်ခေါင်းဆောင်တသိုက်က မှန်းဆထားပုံရပါတယ်။ ရပ်ရွာလုံခြုံရေး အကြောင်းပြပြီး သူတို့ အုပ်ချုပ်ရေးကို ကူပံ့ဖို့ တောင်းဆိုစဉ်က ထွက်မလာတဲ့ ဒေသခံတွေလည်း ကိုဗစ်အကြောင်းပြပြီး လော့ဒေါင်းဧရိယာ စောင့်ကြည့်ဖို့ဆိုရင် ကူညီလာနိုင်တယ်လို့ တွက်ဆထားဟန်ပါ။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ကိုဗစ်ကာလတုန်းကလို အမြို့မြို့အနယ်နယ်ကို လော့ဒေါင်းချလိုက်ရင် PDF တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကိုလည်း အခိုက်အတန့် ထိန်းချုပ်ထားနိုင်မယ်လို့ သုံးသပ်ထားပုံလည်း ရပါတယ်။ 

မင်းအောင်လှိုင်တို့ စစ်ခေါင်းဆောင်တသိုက်ဟာ ကိုဗစ်ကို သူတို့ရဲ့ ဗျူဟာတရပ်အဖြစ် အသုံးချဖို့ ရှိနေတာတော့ သေချာပါတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဝန်ထမ်းတချို့ထံက အတွင်းသတင်းတွေ ကြားသိရသလို ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက မန္တလေးမှာ စစ်အုပ်စုဟာ လမ်းသွား လမ်းလာတွေကိုတားပြီး Mask ဖြန့်ဝေတာတွေလည်း လုပ်လာနေပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ လက်ကိုင်တုတ်မီဒီယာတချို့ကလည်း ကိုဗစ်ပိုးတွေ့ စာရင်းကို စတင်ဖြန့်နေကြပါပြီ။ 

စစ်ကောင်စီရဲ့ လိုသလိုတိုး ကိုဗစ်ပိုးစာရင်းနဲ့ နိုင်ငံတဝန်းကို လော့ဒေါင်းချလိုက်မယ့် အခြေအနေ ကြုံလာရင် ဘယ်လို ကျော်ဖြတ်ကြမလဲလို့ ကြိုတင်မေးခွန်းထုတ် ပြင်ဆင်ကြရမှာကတော့ NUG နဲ့ တော်လှန်ရေး အင်အားစု အသီးသီးပဲ ဖြစ်ပါတော့တယ်။ 

စိုင်းမင်းအောင်