၂၀၂၂- ၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတွေကနေ ပြည်ပနိုင်ငံတွေကို မြန်မာနိုင်ငံမှ ပဲမျိုးစုံတင်ပို့မှုက ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်ကထက် တန်ချိန် ၅ သိန်းကျော် လျော့ကျသွားပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ စီးပွား‌‌ရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကုန်သွယ်မှုစာရင်းတွေအရ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ နယ်စပ်ကနေ ပဲမျိုးစုံတန်ချိန် ၇၈၀,၀၀၀ ကျော်ထိ တင်ပို့မှုရှိခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၆၀၀ ကျော်ထိ ရရှိခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာတော့ မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့အထိ စာရင်းအရ ပဲမျိုးစုံတင်ပို့မှု တန်ချိန် ၂၇၀,၀၀၀ ကျော်သာရှိခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၂၀၀ ကျော်သာ ရရှိထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်ကထက် ပဲမျိုးစုံ တန်ချိန် ၅ သိန်းကျော်၊ တန်ဖိုးအနေနဲ့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ကျော် လျော့ကျခဲ့တာပါ။

နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုနဲ့ စိုက်စရိတ်ကြီးမြင့်နေတာတွေကြောင့် ပဲစိုက်တောင်သူတွေဟာ စိုက်ဧကတွေ လျှော့ချစိုက်ပျိုးခဲ့ကြရတာဖြစ်လို့ ပဲအထွက်နှုန်း လျော့ကျစေပြီး ပြည်ပပဲမျိုးစုံ တင်ပို့မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိလာတာဖြစ်တယ်လို့ စိုက်ပျိုးတောင်သူတွေနဲ့ ကုန်သည်တွေက မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။

ပဲကုန်သည်တဦးက “ဒီနှစ်က တင်ပို့မှုလျော့မှာပေါ့။ အထွက်နည်းပြီး ပစ္စည်းရှားသွားလို့လေ။ စိုက်စရိတ်ကတက်၊ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်တော့ တချို့နေရာတွေမှာ အရင်လို အပြည့်အဝ မစိုက်နိုင်ဘူးလေ။ ပြီးတော့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲနဲ့ သယ်ယူစရိတ် တက်နေတာတွေကလည်း အခက်အခဲရှိနေတာပေါ့” လို့ ပြောပါတယ်။

၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှာ နယ်စပ်ကနေ ပြည်ပကို ပဲမျိုးစုံတင်ပို့မှု လျော့ကျနေပေမဲ့ ပင်လယ်ရေကြောင်းကနေ တင်ပို့မှုကတော့ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်ကထက် တန်ချိန် ၃ သိန်းကျော် ပိုတိုးတက်လာပါတယ်။

၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၂၄၃ သန်း၊ ပို့ကုန်ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၆၆ သန်းကျော်သာ ရရှိခဲ့ပေမဲ့ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာတော့ တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၅၉၄ သန်း၊ ပို့ကုန်ဝင်ငွေ‌ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၂၂၇ ဘီလီယံအထိ ရရှိထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တဦးက “နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးက အခက်အခဲလေးတွေရှိတော့ ပင်လယ်ရေကြောင်းဘက်ကို ဦးစားပေးပြီး ပိုတင်ပို့လာကြတယ်။ အဲဒါကြောင့် အခုနောက်ပိုင်း ပင်လယ်ရေကြောင်းက တင်ပို့တာတွေ ပိုများလာပြီး နယ်စပ်ကလျော့လာတာ” လို့ ပြောပါတယ်။

အခုနှစ်မှာ ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်းမြင့်ပြီး စိုက်ပျိုးရေးသွင်းအားစုတွေ မြင့်တက်လာတာနဲ့အတူ မြန်မာပြည်တွင်း ပြည်ပပို့ကုန်ပဲတွေကလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေထက် စံချိန်တင် စျေးကောင်းနေတာဖြစ်ပေမဲ့ ပြည်တွင်းအထွက်နှုန်း လျော့ကျခဲ့တာကြောင့် ပြည်ပတင်ပို့မှုကိုပါ လျော့ကျလာစေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှာ ပင်လယ်ရေကြောင်းနဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းတို့ကနေ ပဲမျိုးစုံ ပြည်ပတင်ပို့မှုက စုစုပေါင်း တန်ချိန် ၂ သန်းကျော်ထိ စံချိန်တင် ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၅၇၀ ဘီလီယံကျော် ရရှိခဲ့ပါတယ်။

အခု ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှာတော့ ဧပြီ ၁ ရက်ကနေ မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့အထိ စာရင်းအရ တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၈ သန်းကျော်သာ တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၄၂၈ ဘီလီယံကျော်သာ ရရှိထားပါတယ်။

အဲဒီကိန်းဂဏန်းတွေအရ ဘဏ္ဍာနှစ်ကုန်ဖို့ သီတင်းတပတ်အလိုမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဘဏ္ဍာနှစ်ရငွေကို မီဖို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၄၀ ကျော်၊ တန်ချိန်အနေနဲ့ ၁၆၀,၀၀၀ ကျော် လိုအပ်နေပါသေးတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပဲမျိုးစုံကို ဒုတိယအများဆုံး စိုက်ပျိုးပြီး မတ်ပဲ၊ ပဲတီစိမ်းနဲ့ ပဲစင်းငုံတို့ကို အဓိက အများဆုံးတင်ပို့နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ မူဝါဒ အပြောင်းအလဲတွေကြောင့် မူဆယ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ပို့ကုန် သွင်းကုန် ကုန်သွယ်မှုဟာ အရင်အခြေအနေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် သုံးပုံနှစ်ပုံလောက် ကျဆင်းသွားတာ တွေ့ရတယ်လို့ နယ်စပ်ကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနက ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေကို ပို့ကုန်ရငွေနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်ရည်ညွှန်းနှုန်းနဲ့ မဖြစ်မနေ လဲပေးရမယ်လို့ ကန့်သတ်လိုက်တာကြောင့် ဈေးကွက်အတွင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ငွေလဲနှုန်းနဲ့ယှဉ်ရင် ခြားနားချက်ကများတဲ့အတွက် ကုန်သည်တွေဟာ အရှုံးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

ဒါကြောင့်ပဲ မူဆယ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာ့ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ တင်ပို့မှုဟာ မရှိသလောက်နီးနီး ဖြစ်နေတယ်လို့ မူဆယ်အခြေစိုက် ကုန်သည်တွေက ပြောဆိုထားပါတယ်။

“မတ်လ ၁ ရက်နေ့က စပြီးတော့ ငွေကြေးမူဝါဒကို ပြောင်းလဲကျင့်သုံးလိုက်တယ်။ ငွေကြေးမူဝါဒ ပြောင်းလဲမှုဆိုတာက အများသိတဲ့အတိုင်းပဲ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်သတ်မှတ်နှုန်းနဲ့ လဲပေးရမယ်။ ကျန်တဲ့ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးနဲ့ နိုင်ငံခြားငွေရောင်းဝယ်ခွင့် (AD) လိုင်စင်ရ ဘဏ်တွေမှာ ရောင်းချနိုင်တယ်ပေါ့။ ဆိုတော့ အဲ့ဒီ့လို ပြင်ဆင်လိုက်တဲ့အချိန်ကစပြီး မူဆယ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ တင်ပို့မှုက လုံးဝ ရပ်တန့်လုနီးပါး ဖြစ်သွားခဲ့တယ်။ မတ်လ ၁ ရက်နေ့ကနေ ဒီကနေ့ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိဆိုရင် မူဆယ် နယ်စပ်စခန်းကို ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ ဝင်ရောက်မှုက အရင်က တနေ့ကို အစီး ၃၀ နဲ့ ၄၀ ဝင်ရောက်မှုရှိနေတဲ့ အခြေအနေက အခုဆိုရင် တနေ့ကို ၁ စီးနဲ့ ၂ စီးလောက်ပဲ ဝင်ရောက်မှုရှိတော့တယ်။ တချို့နေ့တွေဆိုရင် ၁ စီးမှမဝင်တဲ့နေ့တွေလည်း ရှိတယ်။ ဒါကြောင့် ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ တင်ပို့မှုက ဒီ ရက်ပေါင်း ၃၀ အတွင်းမှာ လုံးဝ ရပ်တန့်လုနီးပါး ဖြစ်သွားတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

အလားတူ သွင်းကုန်ပစ္စည်း တင်သွင်းမှုမှာလည်း စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံခြားငွေစီးထွက်မှုကို လျှော့ချဖို့အတွက် သွင်းကုန်တွေအပေါ် တင်းကျပ်မှုတွေ ချမှတ်ထားတာကြောင့် သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ ခက်ခဲကျပ်တည်းမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်တဦးက “ကုန်သည်ဆိုတာက ဈေးကွက်အတွက် လိုအပ်တာကိုပဲ သွင်းကြတာလေ။ မလိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းကို အလုပ်ရှုပ်ခံပြီး ဘယ်သူမှမသွင်းဘူး။ ဟုတ်တယ်မလား။ အဲ့ဒါကို ဟိုဟာမသွင်းနဲ့၊ ဒီဟာမသွင်းနဲ့ လုပ်ရအောင် ကျနော်တို့ဆီမှာ အကုန်ထုတ်နိုင်လို့လား။ မထုတ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာတော့ ဈေးကွက်မှာ မပြတ်လပ်အောင် သွင်းဖို့လိုတာပေါ့။ ဟုတ်တယ်မလား။ ကိုယ့်ဆီမှာလဲ မထုတ်နိုင်၊ တင်သွင်းခွင့်လည်း မပေးဘူးဆိုရင် ဘယ်သူနစ်နာမလဲ။ စားသုံးသူပဲ နစ်နာမှာပေါ့။ ပိုဆိုးတာက မှောင်ခိုစနစ် ပေါ်လာပြီးတော့ ဈေးနှုန်းကလည်း ကြီးသေး၊ အရည်အသွေးကလည်း မမီ။ အဲ့ဒီလို ပြဿနာတွေ မပေါ်ပေါ်အောင် တမင်လုပ်နေတာလားလို့ တခါတခါ တွေးမိတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

စစ်တပ်က အာဏာမသိမ်းမီကာလက အခြေအနေတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် မူဆယ်နယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမှာ ပို့ကုန်သွင်းကုန် ပမာဏဟာ အရင်ကထက် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ကျဆင်းမှု ရှိတယ်လို့ မူဆယ်အခြေစိုက် ကုန်သည်တွေက ဆိုပါတယ်။

“ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ခုနှစ်က အခြေအနေကိုတော့ ဘယ်လိုမှမမီသေးဘူး။ အခု တနေ့ကို ကုန်ကားစီးရေ ၂၀၀ ကျော်သွားတယ် ဆိုတာက ကြံကားတွေက အများစုပါ။ ဒါကလည်း ကြံရာသီ ဖြစ်နေတာကြောင့်လေ။ ကြံရာသီကလည်း မကြာမီ ပြီးဆုံးတော့မှာနော်။ ပြီးတော့ ဖရဲ၊ သခွား ကုန်ကားတွေကလည်း ၄ လပိုင်း သင်္ကြန်ကာလပြီးသွားပြီဆိုရင် သူတို့လည်း နည်းသွားပြီ။ ဆိုတော့ လက်ရှိ အများဆုံးသွားနေတဲ့ ပို့ကုန်ပစ္စည်းတွေက ရာသီပေါ်တွေပေါ့နော်။ ကျန်တာကတော့ ပဲမျိုးစုံ၊ ရေထွက်ပစ္စည်းတင်တဲ့ ကုန်ကားတွေပါ။ အရင်ကတော့ ဘာပဲပြောပြော နေ့စဉ် ပို့ကုန်တင်ပို့တဲ့ ကုန်ကားအစီးရေက ၄၀၀ ကျော် သွားတယ်။ အလားတူပဲ သွင်းကုန်ကားအစီးရေကလည်း ၄၀၀ ကျော် ပြန်ထွက်တာ တွေ့ရတယ်။ အဲ့တော့ တနေ့ကို ကုန်ကားစီးရေ ၈၀၀ နဲ့ ၁,၀၀၀ ကြား အဝင်အထွက် ရှိနေတာပါ။ အခုအခြေအနေကတော့ ပို့ကုန်ရော သွင်းကုန်ရော ကုန်ကားအစီးရေက ၂၀၀ ကျော်ပဲရှိတယ်။ ဒါကြောင့် စစ်တပ်က အာဏာမသိမ်းမီ အခြေအနေနဲ့ယှဉ်ရင် အများကြီး လျှော့ကျမှုရှိတာ တွေ့ရတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမူဆယ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာဘက်က နေ့စဉ် ကုန်ကားစီးရေ ၂၀၀ ကျော် တင်ပို့မှုရှိတဲ့အထဲက ကြံ၊ ဖရဲ၊ သခွား ရာသီပေါ်သီးနှံတွေက အများဆုံးဖြစ်ပြီး ပဲမျိုးစုံ၊ နှမ်း၊ ဆီထွက်သီးနှံ၊ ရေထွက်ပစ္စည်းတွေကို တင်ပို့မှု ရှိနေတာပါ။

တရုတ်ပြည်ဘက်က ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းသုံးပစ္စည်းတွေ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေ၊ စက်မှုပစ္စည်းတွေ၊ ဆေးဝါးတွေ၊ အိမ်သုံးပစ္စည်းတွေနဲ့ စားကုန်သောက်ကုန်ပစ္စည်းတွေ တင်သွင်းတဲ့ ကုန်ကားအစီးရေ ၃၀ ကျော် ပြန်လည်ဝင်ရောက်မှု ရှိပါတယ်။