မြန်မာနိုင်ငံရှိ အကျဉ်းထောင်ထဲမှာ ၂ နှစ်နီးပါးကြာအောင် အကျဉ်းချခံခဲ့ရတဲ့ ဩစတြေးလျ စီးပွားရေးပညာရှင် ပါမောက္ခရှောင်တာနယ်ကို  ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်က ဩစတြေးလျ လွှတ်တော်ထဲမှာ သူရဲကောင်းတယောက်လို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့ကြတယ်လို့ AP သတင်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။

မစ္စတာရှောင်တာနယ်ကို ဩစတြေးလျလွှတ်တော်အမတ်တွေက မတ်တတ်ရပ် ကြိုဆိုခဲ့ကြသလို ဝန်ကြီးချုပ်ကလည်း သူ့ရဲ့ သတ္တိ၊ အကောင်းမြင်စိတ်နဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုတွေကို ချီးကျူးပြောဆိုခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံက ရွေးကောက်ခံလူထုခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ စီးပွားရေးအကြံပေး မစ္စတာရှောင်တာနယ်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့ကမှ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နဲ့ အင်းစိန်ထောက်ကနေ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့ပြီး ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခံခဲ့ရတာပါ။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းအပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ ဩစတြေးလျကို ပြန်ဖို့စီစဉ်နေတဲ့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်တယောက် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပြီး အဲဒီနောက် ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှာ သူ့ကို စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက်ဥပဒေ၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဥပဒေတို့နဲ့ ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ် ချမှတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ 

၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် ဩစတြေးလျလွှတ်တော် ကျင်းပတဲ့ နောက်ဆုံးရက် ဖြစ်တဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်မှာ ဆစ်ဒနီမြို့က အသက် ၅၈ နှစ်အရွယ် မစ္စတာရှောင်တာနယ်နဲ့ သူ့ရဲ့ဇနီးသည်တို့ဟာ ဩစတြေးလျလွှတ်တော်အတွင်း အမတ်တွေက မတ်တတ်ရပ် ကြိုဆိုဂုဏ်ပြုကြတာကို ခံယူခဲ့ကြရပါတယ်။

ဩစတြေးလျဝန်ကြီးချုပ် အန်သိုနီအယ်လ်ဘန်နီးစ်က “ဆရာ ဒီကိုပြန်ရောက်လာတဲ့အတွက် ကျနော်တို့ ဘယ်လောက်ဂုဏ်ယူဝမ်းမြောက်နေသလဲဆိုတာ ဒီကလူတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကိုသာ ကြည့်ပေတော့”လို့ ရှောင်တာနယ်တို့စုံတွဲကို ပြောခဲ့ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးတွေကို စစ်တပ်က စိတ်တိုင်းကျ ဖောက်ဖျက် ကျူးလွန်နေတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီးချုပ် အယ်လ်ဘန်နီးစ်က ပြောပါတယ်။ 

မစ္စတာရှောင်တာနယ် ပြန်လည်လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ဩစတြေးလျရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုကို ဝိုင်းဝန်းကူညီပေးခဲ့ကြတဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့နဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံတို့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ် အယ်လ်ဘန်နီးစ်က ပြောပါတယ်။

သူ ဖမ်းဆီးခံထားခဲ့ရတဲ့ ရက်ပေါင်း ၆၅၀ မှာ ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရတာတွေဟာ ဘယ်လိုလူသားတွေမှ ခံစားကြုံတွေ့ရဖို့ မထိုက်တန်တဲ့ အညှာတာကင်းမဲ့ လူသားမဆန်တဲ့ အခြေအနေတွေဖြစ်ပြီး ဒါကိုသူက ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိနဲ့ ရင်ဆိုင်ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့တာပါလို့ အယ်လ်ဘန်နီးစ်က လွှတ်တော်မှာ ပြောပါတယ်။ 

“ဆရာ့ရဲ့ လွတ်မြောက်လာမှုအပေါ် ကျနော်တို့ရဲ့ အားရကျေနပ်မှုနဲ့ ဝမ်းမြောက်မှုဟာ အတိုင်းမသိပဲ။ ဆရာ့ရဲ့ ရင်ဆိုင်ရဲတဲ့သတ္တိ၊ အကောင်းမြင်စိတ်နဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုတွေအပေါ် ကျနော်တို့က လေးစားပြီး ဝမ်းသာအားရဖြစ်မိပါတယ်” လို့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်ကို ဝန်ကြီးချုပ် အယ်လ်ဘန်နီးစ်က တိုက်ရိုက်ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဩစတြေးလျရုပ်သံဌာန ABC နဲ့ အင်တာဗျူးမှာတော့ သူ ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရတာတွေကို ပြန်လည်ပြောပြခဲ့တဲ့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်ဟာ လွှတ်တော်မှာတော့ ဘာမှပြန်လည်ပြောကြားခဲ့ခြင်း မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖမ်းဆီးခံထားရစဉ် စစ်ကြောရေးမှာ စစ်မေးခဲ့သူတယောက်က “ခင်ဗျားရဲ့ မိသားစုတွေကို ဘယ်တော့မှ ပြန်တွေ့ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူး” လို့ သူ့ကို ပြောခဲ့ကြောင်းကိုလည်း မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ပြန်လည်ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

သူ့ကို ပထမဦးဆုံး ကွန်တိန်နာပုံးခွံလို ပြတင်းပေါက်မရှိတဲ့ ကွန်ကရစ်ခင်းအခန်းထဲမှာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားခဲ့ပြီးနောက် အင်းစိန်ထောင်ကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ကြောင်း၊ အဲဒီကနေ နေပြည်တော်က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ထောင်ဝင်းထဲက အချုပ်ဆောင်တခုမှာ သူ့ကို ပြောင်းရွှေ့ထိန်းသိမ်းခဲ့ကြောင်းနဲ့ အပတ်စဉ် တရားရုံးမှာ ရင်ဆိုင်ဖို့ သွားရောက်ရန် စောင့်ဆိုင်းနေစဉ်အချိန်တွေမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ စကားပြောခွင့်ရခဲ့ကြောင်း သူက ပြန်ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ 

“ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တွေ့တော့ သူ အရင်ဆုံးပြောတဲ့ စကားက ‘ရှောင်၊ ကျမတို့ရဲ့ ပြဿနာတွေထဲ ရှင့်ကို ဆွဲသွင်းမိခဲ့တဲ့အတွက် ရှင့်အတွက်ရော၊ ရှင့်ရဲ့ ဇနီးသည် ဟာ အတွက်ရော၊ ရှင့်ရဲ့အဖေနဲ့ ရှင့်မိသားစုတခုလုံးအတွက်ပါ စိတ်မကောင်းဖြစ်ရပါတယ်’ဆိုတာပဲ” လို့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ပြောပါတယ်။ 

သူ နောက်ဆုံးနေခဲ့ရတဲ့ အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်မှာ အချုပ်ခန်းထဲက အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးလည်း “သံချေးတက်နေတဲ့ သံတိုင်တွေနဲ့ ကွန်ကရစ်အခန်းတွေ၊ လူတွေသာ ဝင်ထွက်မရတာ၊ အပြင်က မလိုတာတွေ အကုန်ဝင်တယ်။ မိုးရွာရင် မိုးရေဝင်တယ်၊ နေပူရင်လည်း အထဲမှာ ပူလိုက်တာ၊ အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေ၊ ကြွက်တွေ၊ ကင်းမြီးကောက်ကြီးတွေ အကုန် အခန်းထဲ ဝင်တယ်”လို့ ရှောင်တာနယ်က ပြောပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အင်းစိန်ထောင်ထဲမှာ ကောင်းတဲ့အချက်က လူတွေနဲ့ တွေ့ရတာနဲ့ တခြား နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခွင့်ရတာဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

တော်တော်လေးကို ငယ်တဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတစ်ယောက်က အင်းစိန်ထောင်ထဲမှာ ‘ရှောင်၊ ခင်ဗျား ကျနော်တို့ဆီ ရောက်လာတာ အန္တရာယ်ကင်းပြီ’လို့ ပြောသွားတာကို သူ ဘယ်တော့မှ မေ့နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ပြောပါတယ်။ 

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအချိန်က သူ့ရဲ့စိတ်ထဲမှာ “အေးပေါ့။ မင်းတို့ဆီ ရောက်လာတော့ ဟုတ်ပြီ။ ဒါပေမဲ့ ငါတို့အားလုံးက ထောင်ထဲမှာလေ” ဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့ ပေါ်လာတဲ့ ခံစားချက်ကိုလည်း ပြန်သတိရမိတယ်လို့ မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ရယ်ရယ်မောမောနဲ့ ပြောပြခဲ့ကြောင်း AP သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ 

Ref- AP

ဩစတြေးလျအစိုးရအနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အပါအဝင် သူ့နဲ့ ပတ်သက်ဆက်နွှယ်နေတဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တွေကို စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ချမှတ်သင့်တယ်လို့ မြန်မာအကျဉ်းထောင်ကနေ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့တဲ့ ဩစတြေးလျ စီးပွားရေးပညာရှင် ပါမောက္ခ မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ပြောတဲ့အကြောင်း ရိုက်တာသတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်က စတင်ကာ ရက်ပေါင်း ၆၅၀ ကြာအကျဉ်းကျခံနေရတဲ့ ကာလအတွင်း ခြေကျင်းစွပ်စစ်မေးခံခဲ့ရပုံတွေ၊ အကျဉ်းအခန်းတွေရဲ့ ညစ်ပတ်စုတ်ပြတ်မနှစ်မြို့စရာကောင်းပုံတွေ၊ နှိပ်စက်ခံရလို့ အော်ဟစ်နေကြတဲ့အသံတွေကြားရတဲ့  အတွေ့အကြုံတွေကို The Australian သတင်းစာနဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ပြောပြခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

နာမည်ဆိုးနဲ့ကျော်ကြားတဲ့ ကိုလိုနီခေတ်တည်းက တည်ဆောက်ထားတဲ့ အင်းစိန်ထောင်မှာ အရင်နေခဲ့ရပြီးနောက်မှာ နေပြည်တော်က အချုပ်ထောင်ကို မစ္စတာရှောင်တာနယ် ရွှေ့ပြောင်းခံခဲ့ရပါတယ်။

အင်းစိန်ထောင်ထဲမှာတုန်းက ၈ ပေ၊ ပေ ၂၀ အကျယ်ရှိတဲ့ အခန်းမှာနေခဲ့ရပြီး ထိုင်ခုံခြေထောက်မှာ ခြေကျင်းပါတဲ့ သံထိုင်ခုံတစ်ခုကို အခန်းရဲ့အလယ်မှာ မူလီနဲ့စွဲထားတာရှိတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။

အစပိုင်းစစ်ကြောရေးမှာ သူ့ကို ဗြိတိန်ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ MI6 အတွက်အလုပ် လုပ်ပေးနေသူ၊ လက်နက်မှောင်ခိုတင်သွင်းသူလို့  စွပ်စွဲကာ နှစ်လကြာ စစ်မေးခြင်းခံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တခါတလေသူ့ကို  သူ့ကို အိပ်ယာထဲကနေဆွဲခေါ်ပြီး ထိုင်ခုံမှာခြေကျင်းခတ်ထားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူ့ကို ဆောင့်တွန်းတာတွေ ဆောင့်ဆွဲတာတွေရှိပေမယ့် ရိုက်နှက်တာမျိုးတော့ မရှိခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

အင်းစိန်ထောင်မှာ ဖမ်းဆီးခံထားရစဉ် အစောပိုင်းကာလတွေမှာ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒပြသံပုံးတီသံတွေကိုလည်း ကြားခဲ့ရကြောင်း မစ္စတာ ရှောင်တာနယ်ကပြောပါတယ်။ 

“နောက်တော့ ပေါက်ကွဲသံတွေ၊ သေနတ်ပစ်သံတွေနဲ့ နှိပ်စက်ခံရတဲ့အသံတွေကြားရတယ်။ ငါကိုတော့ သူတို့ အဲဒီလိုတွေ မလုပ်လောက်ပါဘူးလို့ တွေးမိပေမယ့် ခဏနေတော့ လုပ်ရင်လည်း လုပ်မှာပဲလို့ တွေးမိပြန်တယ်။  ဒါတွေ ငါ ကြားအောင် တမင်လုပ်နေတာဖြစ်နိုင်တာပဲ လို့လည်းတွေးမိပြန်တယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

ရှောင်တာနယ်က “ကျနော့်ကို လျှပ်စစ်နဲ့ တို့တာမျိုးတော့ မရှိပေမယ့် ညစ်ပတ်စုတ်ပြတ်နေတဲ့ အခန်းထဲမှာ ထည့်ထားတယ်။ အစာကိုလည်း ပုံးနဲ့ပဲလာပေးတော့ ရက် ၆၅၀ လုံး ကျနော်လည်း ပုံးနဲ့ပဲစားရတယ်။ နေပြည်တော်မှာဆိုရင်  ဆေးပြန်သုတ်ထားတဲ့ ပုံးအဟောင်းတွေနဲ့ စားစရာထည့်ပေးတာ” လို့ သူကပြောပါတယ်။

အမိုးတွေကလည်း မလုံပဲ မိုးရွာရင် ရေတွေယိုနေပြီး တချို့ညတွေဆို တညလုံးထိုင်နေရကြောင်း အဝတ်တွေ စောင်တွေနဲ့ ခြောက်အောင်ပြန်သုတ်ရကြောင်းတွေကိုလည်း ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

အကျဉ်းကျနေစဉ်ကာလအတွင်းမှာ မစ္စတာရှောင်တာနယ်ဟာ ကိုဗစ်ရောဂါ ၅ ကြိမ်ကူးစက်ခံခဲ့ရပြီး သီးသန့်အကျဉ်းထောင်မှာ စာအုပ်မရှိ၊ အိပ်ယာမရှိနဲ့ လပေါင်းအတော်ကြာနေခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား မစ္စတာရှောင်တာနယ်အတွက် ဆစ်ဒနီမြို့မှာ နေထိုင်တဲ့ သူ့ရဲ့ ဇနီးဖြစ်သူက စာအုပ်တွေနဲ့၊ သူကိုယ်တိုင်လုပ်ထားတဲ့ ကွတ်ကီးတွေနဲ့ သစ်သီးကိတ်တွေကို  ရန်ကုန်ရှိ ဩစတြေးလျသံရုံးဆီကို ပို့ပေးခဲ့တာဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ မိတ်ဆွေတဦးက အပတ်စဉ် ထောင်ဝင်စာပေးပို့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ 

မစ္စတာရှောင်တာနယ်က သူ့မှာအပြစ်မရှိကြောင်း ငြင်းဆန်ခဲ့ပေမဲ့  မြန်မာတရားရုံးက သူ့ကို  မြန်မာနိုင်ငံလျှို့ဝှက်ချက် အက်ဥပဒေနဲ့ စက်တင်ဘာလမှာ ထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ 

ရုံးထုတ်စစ်ဆေးခြင်းမပြုမီ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် စွပ်စွဲဖမ်းဆီးခံရသူ အမှုတွဲ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ အချိန်အနည်းငယ်တွေ့ဆုံခွင့်ရခဲ့ကြောင်းနဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ကျန်းကျန်းမာမာရှိနေကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာလူနည်းစုတွေအပေါ်မှာ အကြမ်းဖက်နှိပ်ကွပ်မှုတွေကို ရပ်တန့်နိုင်မယ့် အစီအစဉ်တွေ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်မှာရှိနေကြောင်း မစ္စတာရှောင်တာနယ်က ပြောပါတယ်။

မစ္စတာရှောင်တာနယ်ကို ပြန်မလွှတ်ပေးမီ စစ်ကောင်စီနဲ့ လပေါင်းများစွာ လျှို့ဝှက်ညှိနှိုင်းမှုတွေရှိခဲ့သလို ကမ္ဘောဒီးယားနဲ့ ထိုင်းတို့ကလည်း ဖိအားတွေပေးခဲ့တယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းကပြောပါတယ်။ 

မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ အိပ်မက်တွေပျက်စီးခဲ့ရပြီဖြစ်ကြောင်းနဲ့ စစ်တပ်အရာရှိတွေ၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တွေကို စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေချမှတ်ဖို့ ထောက်ခံကြောင်း ပြောခဲ့ပေမယ့် ဘယ်ဘဏ်တွေဆိုတာကိုတော့ နာမည်တပ်မပြောခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းက ရေးသားထားပါတယ်။ 

Ref- Reuters

Photo: Australian Department of Foreign Affairs