မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပတ်စ်ပို့ရုံးတွေ ပိတ်ထားတာ အချိန် ၁ လကျော်ကြာပြီဖြစ်ကာ စလစ် ရထားပြီး ပတ်စ်ပို့စာအုပ် မရသေးတဲ့ ပြည်ပထွက်ဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေသူအချို့ဟာ လက်ရှိ ကာလမှာ ပတ်စ်ပို့ရုံးတွေ မဖွင့်သေးတာကြောင့် တခြားရရာအလုပ်တွေ ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်ပြီး ပြည်ပထွက်ဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေရပါတယ်။
ရန်ကုန်မြို့မှာ ပတ်စ်ပို့ ပြုလုပ်သူတဦးကတော့ ပြည်ပထွက်ဖို့ အကုန်ပြင်ဆင်ပြီးသွားပေမယ့် ပတ်စ်ပို့ရုံးတွေ ပိတ်ထားတာကြောင့် ပြည်ပမထွက်နိုင်သေးဘဲ ကြုံရာ အလုပ်လုပ်ရင်း စောင့်ဆိုင်းနေရတယ်လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
"လမ်းပျောက်နေတာပေါ့။ မြန်မာနိုင်ငံမှာပဲ ရှိတဲ့ အလုပ်ပဲလုပ်ရမှာလိုလို၊ ပတ်စ်ပို့ဖွင့်မယ့်ရက် စာအုပ်ပဲ ဖွင့်မယ့်ရက်ကို ထိုင်ပြီး စောင့်ရမှာလိုလို ဖြစ်နေတာပေါ့။ တချို့ကျတော့လည်း အလုပ်လုပ်ရင်း စောင့်နေရတာပေါ့။ ကြုံရာအလုပ်လုပ်ပြီး စာအုပ်ထုတ်ပေးမယ့်ရက်ကို စောင့်နေရတာပေါ့။ ပတ်စ်ပို့ရုံးကလည်း မဖွင့်သေး။ ဖောင်တွေကတော့ တင်ပြီးပြီ။"
"တိုကင် စနစ်နဲ့ သွားတာဆိုတော့ တိုကင်ယူထားတာ။ စာအုပ်က ဒီချိန်ဆို ရနေလောက်ပြီ။ တိုကင်ယူတဲ့ရက်က ကျော်တောင်သွားပြီ ၁ လလောက်။ ဒါပေမဲ့ ပတ်စ်ပို့ရုံးက မဖွင့်တဲ့အတွက် ဘာမှ လုပ်လို့ မရဘူး။ ဆေးဝါးကျွမ်းကျင် သူနာပြုအကူ၊ တရုတ်စကားပြော၊ အင်္ဂလိပ် စကားပြော အကုန်လုံး သင်တန်းပြီးသွားပြီ။ စာအုပ် မရသေးတဲ့အတွက် ရှေ့ဆက် ဘာမှ လုပ်လို့မရဘူး"လို့ ရန်ကုန်မြို့မှာ ပတ်စ်ပို့ ပြုလုပ်နေတဲ့ ကိုထွန်းထွန်း (အမည်လွှဲ) က ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဟာ တနိုင်ငံလုံးက ပတ်စ်ပို့ရုံးတွေကို ဇန်နဝါရီ ၂ ရက်မှာ ရက်အကန့်အသတ် မရှိ ပိတ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ ပြည်ပထွက် ဆေးကုမယ့်သူတွေ၊ ကျောင်းတက်ဖို့ ပြင်ဆင်သူတွေနဲ့ ပြည်ပမှာ အလုပ်လုပ်ကိုင်မယ့်သူတွေ အခက်အခဲ ကြုံနေရပါတယ်။
ပတ်စ်ပို့ရုံးတွေကို System update လုပ်တာကြောင့် ပိတ်တာလို့ စစ်ကောင်စီက ကြေညာထားပြီး ပြန်ဖွင့်မယ့်ရက်ကိုတော့ သူတို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက် စာမျက်နှာမှာ တရားဝင် ကြေညာသွားမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က MoU လုပ်သားတွေအတွက် Green Channel နဲ့ သီးသန့် ပတ်စ်ပို့ ထုတ်ပေးမှုကို ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်မှာ ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ ဗုဒ္ဓဂါယာ ဘုရားဖူးနဲ့ အရေးပေါ် ကိစ္စရှိသူတွေသာ နေပြည်တော်ကို စာတင်ပြီး ပတ်စ်ပို့ ထုတ်လို့ရတယ်လို့ ပြည်တွင်းက ပတ်စ်ပို့ အကျိုးဆောင်တွေက ပြောပါတယ်။
"ဗုဒ္ဓဂါယာ သွားတာတွေပဲ ရမှာပေါ့။ တချို့ စာအုပ် လုပ်ထားပြီးသား စလစ်ပဲရှိတယ်။ မရသေးဘူး အရေးပေါ် လိုနေတယ်ဆိုရင် နေပြည်တော်ကို စာတင် အဲ့လိုပဲ ရမှာပေါ့။ လုံး၀ အသစ်ကြီးဆို မရသေးဘူး။ PJ လုပ်ထားတဲ့လူတွေလည်း စလစ်ပဲ ရသေးတယ်။ စာအုပ်မထုတ်ပေးဘူးလို့ ကြားတယ်"
"ဗုဒ္ဓဂါယာက စာတင်ရတယ်။ လေယာဉ်လက်မှတ် အသွားအပြန် ပြရတယ်။ အသက် ၄၀ အောက်ဆို ၂ ယောက် သွားရတယ်။ အုပ်ထိန်းသူ ပါရတယ်။ နေပြည်တော် လမ်းကြောင်းက ကိုယ့်ဘာကိုယ် တိုက်ရိုက် စလစ်ရထားပြီ။ အရေးကြီးတယ်။ ကျောင်းတက်ဖို့ ဒိတ်တွေ ဘာတွေနဲ့ စာရွက်စာတမ်း အထောက်အထား တိုက်ရိုက် ကိုယ့်ဘာကိုယ် တင်ရတာ"လို့ ပတ်စ်ပို့ အကျိုးဆောင်တဦးက ပြောပါတယ်။
အရပ်သား အစိုးရလက်ထက်မှာ ပတ်စ်ပို့စာအုပ် ပြုလုပ်ခ ငွေကျပ် ၄ သောင်း ဝန်းကျင်သာ ရှိပေမယ့် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ကန့်သတ်ထားတဲ့ QR စနစ်တွေ၊ စောင့်ဆိုင်းရတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ပြည်ပထွက်သူ များပြားတာကြောင့် ပတ်စ်ပို့လုပ်ခ စျေးနှုန်းတွေဟာ ပြင်ပပေါက်စျေး ငွေကျပ် ၃ သိန်းကနေ ၅ သိန်း၊ ၁၀ သိန်းအထိ ရှိနေပါတယ်။
စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှု၊ စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုနဲ့ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှုတွေကြောင့် ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူတွေ ပိုမို များပြားလာပြီး ထိုင်း၊ စင်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်နဲ့ ယူအေအီး နိုင်ငံတွေကို အများဆုံး သွားရောက် အလုပ် လုပ်ကိုင်ကြတယ်လို့ သိရပါတယ်။
၂၀၂၂ ဒီဇင်ဘာလမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်ပ ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲတင်ပို့မှုက တန်ချိန် ၂၂၈,၀၀၀ ကျော်၊ တန်ဖိုးအနေနဲ့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၉၀ ရှိခဲ့တယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်စပါးအသင်းချုပ် (MRF) ရဲ့ စာရင်းအရ သိရပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလ တင်ပို့မှုနဲ့ယှဉ်ရင် ဒီဇင်ဘာလမှာ တန်ချိန် ၄၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်၊ ပို့ကုန်ရငွေအနေနဲ့ ကန်ဒေါ်လာ ၁၆ သန်း လျော့ကျသွားပေမဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့ ဝယ်ယူမှုကြောင့် တန်ချိန် ၂၀၀,၀၀၀ အထက်မှာပဲ တင်ပို့မှုက ဆက်ရှိနေတာပါ။
ဆန်စပါးကုန်သည်တဦးက “ဒီလတွေက ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှကို တင်ပို့မှုရှိနေတာကြောင့်ပါ” လို့ ပြောပါတယ်။
နှစ်နိုင်ငံအစိုးရချင်း ရေးထိုးထားတဲ့ MOU အရ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ဝယ်ယူနေတာကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ နိုဝင်ဘာလကစပြီး ဆန်တင်ပို့မှု သိသိသာသာ မြင့်တက်လာတာပါ။
အဲဒီ MOU အရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၂၇ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို နှစ်စဉ် အများဆုံး ဆန်ဖြူတန်ချိန် ၂၅၀,၀၀၀ ထိနဲ့ ပေါင်းဆန်တန်ချိန် ၅၀,၀၀၀ ထိ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်မယ်လို့ စစ်ကောင်စီ စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက သိရပါတယ်။
MRF က လစဉ်ထုတ်ပြန်တဲ့ export စာရင်းအရ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ မေလကနေ အောက်တိုဘာလအထိ ၆ လအတွင်းမှာ ပြည်ပကို ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ လစဉ်တင်ပို့မှုက တန်ချိန် ၁၀၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်ကနေ ၂၀၀,၀၀၀ ကြားမှာပဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။
MRF ရဲ့ လအလိုက် တင်ပို့မှုစာရင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် အခုဘဏ္ဍာနှစ် ပထမလဖြစ်တဲ့ ဧပြီလမှာ ၂၅၀,၉၄၆ တန်၊ မေလမှာ တန်ချိန် ၁၅၃,၅၀၈ တန်၊ ဇွန်လမှာ ၁၄၆,၀၉၄ တန်၊ ဇူလိုင်လမှာ ၁၈၂,၂၅၀ တန်၊ သြဂုတ်လမှာ ၁၅၆,၈၉၃ တန်၊ စက်တင်ဘာလမှာ ၉၃,၇၉၁ ဒသမ ၇ တန်၊ အောက်တိုဘာလမှာ ၁၆၃,၁၈၈ ဒသမ ၇ တန်၊ နိုဝင်ဘာလမှာ ၂၆၄,၀၃၇ ဒသမ ၆ တန်နဲ့ ဒီဇင်ဘာလမှာ တန်ချိန် ၂၂၈,၄၄၅ အသီးသီးရှိခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီစာရင်းအရ လက်ရှိမှာ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပင်လယ်ရေကြောင်းရော နယ်စပ်လမ်းကြောင်းတို့ကပါ ဆန်တင်ပို့မှု အခြေအနေကောင်းတွေ ရှိနေတာပါ။
လက်ရှိဘဏ္ဍာနှစ် ၉ လအတွင်းမှာ ပင်လယ်ရေကြောင်းကနေ ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၃ သန်းကျော် တင်ပို့မှုရှိပြီး နယ်စပ်ကနေ တန်ချိန် ၃၀၀,၀၀၀ ကျော် တင်ပို့ထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ မီနီဘတ်ဂျက် ၆ လအတွင်းမှာတော့ ဆန်နဲ့ ဆန်ကွဲ စုစုပေါင်းတန်ချိန် ၁ ဒသမ ၄ သန်းထိ တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပုံမှန်နှစ်တွေထက် တိုးတက်မှု ရှိခဲ့ပါတယ်။
တဖက်မှာလည်း ပို့ကုန်ရငွေတွေကို စစ်ကောင်စီက ထိန်းချုပ် ကန့်သတ်ထားတဲ့အတွက် ဆန်အပါအဝင် ပြည်ပပို့ကုန်ကဏ္ဍဟာ အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
စပါးတောင်သူတွေမှာလည်း စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြေဆီစျေးနှုန်းတွေ မတရား မြင့်တက်နေတာကြောင့် စိုက်ဧကနဲ့ အထွက်နှုန်းကျဆင်းတဲ့ အခြေအနေကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
ဒါ့အပြင် လက်ရှိ စစ်ကိုင်းတိုင်းက မြို့နယ်တချို့မှာ စပါးဝယ်ယူသူနည်းပါးပြီး စျေးကောင်း မရရှိဘူးလို့ ဒေသခံ တောင်သူတွေဆီက သိရပါတယ်။
