စပါးစျေးကျဆင်းလာတာကြောင့် အခုနှစ် မိုးစပါးရာသီရိတ်သိမ်းချိန်မှာ အရှုံးပေါ်မှာကို စိုက်ပျိုးတောင်သူတွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။

မိုးစပါးမပေါ်ခင်က စပါးတင်း ၁၀၀ ကို ၁၀ သိန်းကျော်၊ ၁၄ သိန်းဝန်းကျင်အထိ စျေးပေါက်ခဲ့ပေမဲ့ အခုအခါ ကျပ် ၉ သိန်းဝန်းကျင်ထိ ကျဆင်းနေကြောင်း ပဲခူးတိုင်းက စပါးစိုက်တောင်သူတချို့က ပြောပါတယ်။

စပါးစိုက်တောင်သူတယောက်က “စက်ကျကို ၉ သိန်းဝန်းကျင်လို့ ကြားတယ်။ စပါးမပေါ်ခင်က ၁၀ သိန်းကျော်တယ်လေ။ ခုပေါ်တော့မှ ကျတာ။ မနှစ်က မြေသြဇာစျေးက ၆၀,၀၀၀ ရယ်လေ။ အခုက ၁၆၀,၀၀၀ တောင်၊ စပါးရိတ်ခကလည်း မနှစ်ကဆို ၆၀,၀၀၀၊ ခုနှစ် မရတော့ဘူး။ တဧကကို အထွက်ကောင်းမှ ၉ သိန်းစျေးနဲ့ကိုက်မှာ၊ အထွက်နည်းရင် ရှုံးတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

နှစ်စဉ် စပါးအသစ်ပေါ်ချိန်မှာ စျေးကျဆင်းလေ့ရှိပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ မိုးစပါးစိုက်ပျိုးရာသီချိန်မှာ စက်သုံးဆီနဲ့ သွင်းအားစုစျေးနှုန်းတွေ နှစ်ဆကျော် သုံးဆအထိ အဆမတန် မြင့်တက်ခဲ့တာကြောင့် တောင်သူတွေဟာ သွင်းအားစုထည့်သွင်းမှုကို လျှော့ချခဲ့ရတာဖြစ်လို့ စပါးအထွက်နှုန်း လျော့ကျနိုင်ခြေလည်း ရှိနေပါတယ်။

လက်ရှိစပါးစျေးက စပါးအထွက်နှုန်းကောင်းမှသာ တောင်သူတွက်ခြေကိုက်နိုင်ပေမဲ့ အထွက်နှုန်း လျော့ကျမယ်ဆိုပါက တောင်သူအတွက် အကျိုးအမြတ် မကျန်နိုင်ဘူးလို့ ဧရာဝတီတိုင်း ဓနုဖြူမြို့နယ်မှ လယ်သမားတချို့က ဆိုပါတယ်။

တောင်သူတယောက်က “မြေသြဇာစျေးကကြီး၊ အကြွေးကလည်းမရတော့ တတ်နိုင်သလောက်ပဲ ကြဲရတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီနှစ်စပါးတွေက ထွက်သင့်သလောက် မထွက်ဘူး။ နည်းနည်း အထွက်နည်းတဲ့သူ များတာပေါ့။ အခုစျေးက အထွက်များရင်တော့ အရှုံးမပေါ်နိုင်ပေမဲ့ တကယ်လို့ စပါးမထွက်ဘူး၊ ပိုးကျတယ်၊ ရောဂါဝင်ပြီး စပါး ၅၀ လောက်ပဲထွက်တဲ့ တောင်သူဆိုရင်တော့ အရင်းလောက်ပဲရမှာပေါ့” လို့ ပြောပါတယ်။

လက်ရှိ ဧရာဝတီတိုင်းမှာ နေရာဒေသအပေါ်မူတည်ပြီး စပါးတင်း ၁၀၀ ကို ၉ သိန်းကနေ ၁၀ သိန်းဝန်းကျင်ထိ စျေးရှိနေတယ်လို့ တောင်သူတွေထံက သိရပြီး ကုန်သည်အဝယ်လည်း ရှိနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဧရာဝတီတိုင်းမှ တောင်သူတယောက်က “စျေးကတော့ နည်းနည်းကျပါတယ်။ အစောပိုင်းရက်ကတော့ ၁၀ သိန်းကျော်တာပေါ့။ ခုကတော့ ၉ သိန်း၊ ၉ သိန်းကျော်ဝန်းကျင် ရှိပါတယ်။ နေရာအလိုက်ပေါ့။ လမ်းမနဲ့နီးတယ်၊ မြို့နဲ့နီးတဲ့နေရာတွေတော့ ၉ သိန်းခွဲပေါ့။ ခက်ခက်ခဲခဲသယ်ရတဲ့ နေရာတွေကျ ၉ သိန်းလောက်ရှိတယ်။ သုခပြည်တွင်းစား ဆန်စပါးကတော့ ၁၀ သိန်းစျေးလောက်ရှိတယ်။ အစောပိုင်းက ဒီထက်ကျတယ်။ အခု စျေးနည်းနည်းပြန်မာလာတာ” လို့ ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းလာတာနဲ့အမျှ ဒေါ်လာဈေးနှုန်း မြင့်တက်လာတာကြောင့် ပြည်ပကတင်သွင်းရတဲ့ ဓာတ်မြေသြဇာ၊ ပိုးသတ်ဆေးလို စိုက်ပျိုးရေးသွင်းအားစုတွေဟာ လက်ရှိမှာတော့ ဈေးနှစ်ဆကနေ နှစ်ဆကျော်အထိ မြင့်တက်နေတာပါ။

သွင်းအားစုတွေ ဈေးမြင့်တက်လာသလို ပြည်တွင်းမှာ ဆန်ဈေးနှုန်းလည်း မြင့်တက်နေပေမဲ့ စပါးစျေးတွေက ပြန်လည်ကျဆင်းနေတာပါ။ မကြာခင်မှာ နယ်စုံက မိုးစပါးအသစ်တွေ လှိုင်လှိုင်ထွက်ရှိတော့မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် စပါးဈေး ထပ်မံကျဆင်းလာမှာကို တောင်သူတွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။

နှစ်စဉ် မိုးစပါးအတွက် အောက်တိုဘာလဆန်းပိုင်းမှာ အခြေခံရည်ညွှန်းစပါးစျေးနှုန်းကို သတ်မှတ်ထုတ်ပြန်ပေးလေ့ရှိပေမဲ့ အခုနှစ်မှာတော့ သတ်မှတ်ထုတ်ပြန်ပေးခြင်း မရှိသေးပါဘူး။

စပါးစျေးကျဆင်းနေပေမဲ့ သွင်းအားစုစျေးနှုန်း ပြန်လည်ကျဆင်းခြင်း မရှိပါက လာမယ့် နွေစပါးမှာလည်း စိုက်ပျိုးစရိတ် အရင်းအနှီး ကြီးမြင့်နိုင်တာကြောင့် စိုက်ရေးပျိုးရေး အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နိုင်တယ်လို့ တောင်သူတွေက ဆိုကြပါတယ်။

တဖက်မှာလည်း ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေတဲ့ နေရာဒေသတွေမှာ စိုက်ပျိုးရေးကောင်းကောင်း မလုပ်နိုင်တာကြောင့် စပါးစိုက်ဧကတွေ ကျဆင်းနေသလို ဒေသတချို့က ထွက်ရှိလာတဲ့ စပါးတွေကိုလည်း လုံခြုံရေးအခြေအနေအရ လာရောက်ဝယ်ယူသူ နည်းပါးနေတာကြောင့် ပြန်လည်ရောင်းချနိုင်ရေး ခက်ခဲနေကြပါတယ်။

စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ ဆန်စပါးကဏ္ဍကို ဦးစားပေးလုပ်ငန်းတခုအနေနဲ့ ဆောင်ရွက်နေပြီး ဆန်စပါးကို တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့နဲ့ ပြည်ပကို ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ဖို့ စီမံနေတယ်လို့ ကြေညာထားပါတယ်။

မကြာမီရောက်ရှိတော့မယ့် နွေစပါးရာသီအတွက် ဧက ၈ ဒသမ ၅ သိန်းမှာ အကျိုးတူလယ်ယာစနစ် (Contract Farming) ဆောင်ရွက်ဖို့ တဧကကို ကျပ် ၂ သိန်းနှုန်းနဲ့ အထူးချေးငွေ စီစဉ်ပေးမှာဖြစ်ကြောင်း၊ ဆန်စပါးသီးနှံအတွက် ငွေကျပ် ၁၄၀ ဘီလီယံအထိ ထောက်ပံ့ပေးအပ်သွားဖို့ စီစဉ်ထားကြောင်း ထုတ်ပြန် အသိပေးထားပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် မိုးစပါး စိုက်ပျိုးကြမယ့် တောင်သူလယ်သမားတွေဟာ စိုက်ပျိုးရေး သွင်းအားစု တွေ ဖြစ်တဲ့ ဓာတ်မြေဩဇာနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးဈေးတွေ အရင်နှစ်ကထက် ထက်ဝက်ကျော် မြင့်တက်နေတာကြောင့် အခက်အခဲကြုံနေကြပါတယ်။ 

လယ်သမားအများစုဟာ ကိုယ်ပိုင်အရင်းအနှီးတတ်နိုင်သူက သုံးပုံတပုံသာရှိပြီ်၊ ကျန်နှစ်ပုံက ငွေတိုးယူ၊ စပါးချင် (စပါးကြိုရောင်း) ငွေယူပြီး လယ်ယာအရင်းအနှီး စိုက်ထိုး လုပ်ကိုင်နေကြရတာလို့ ဝက်လက်မြိုနယ် ဒေသခံလယ်သမားတစ်ဦးကပြောပါတယ်။ 

“အရင်နှစ်က မြေဆီဈေးက တစ်သောင်းခုနစ်ထောင်၊ တစ်သောင်းရှစ်ထောင်တန်က၊ သုံးသောင်းခွဲလောက်အထိ ဖြစ်ပြီး၊ နှစ်သောင်းသုံးလေးထောင်တန်က ငါးသောင်းခွဲအထိ ဓာတ်မြေဩဇာဈေးတွေက တအားတက်သွားတာ၊ ဒါတောင် လက်ငင်းဝယ်နိုင်မှ အရင်ကလို သီးနှံပေါ်ပေး မရောင်းတော့ဘူး။ အဲဒီလိုဆိုတော့ လယ်သမားက ဘယ်လိုလုပ်တွက်ခြေကိုက်မှာလဲ အခြားလုပ်တတ်စရာမရှိလို့သာ ကြိတ်မှိတ်လုပ်ကြရတာ။ သီးနှံပေါ်ချိန်စပါးဈေးက ဘာမှန်း မသိတော့ စိတ်ကူးယဉ်လို့လဲမရဘူး၊ ပြီးမှ ဘီလူးထွက်ထွက်၊ မျောက်ထွက်ထွက် လုပ်ကြရတာပဲ။” 

လယ်ယာသွင်းအားစုပစ္စည်းတွေဖြစ်တဲ့ ဓာတ်မြေဩဇာနဲ့ပိုးသတ်ဆေးကို ခါတိုင်းနှစ်မှာ သီးနှံပေါ်ပေးစနစ်နဲ့ ဝယ်ယူကြလို့ရပေမဲ့ အခုနှစ်မှာတော့ ဈေးမြင့်တဲ့အပြင် လက်ငင်းငွေချေ စနစ်နဲ့သာ ရောင်းချတော့တာဖြစ်လို့ အရင်းအနှီးမတတ်နိုင်တဲ့ တောင်သူလယ်သမားတွေအတွက် အခက်ကြုံနေကြရတာပါ။

ရွှေဘိုမြို့နယ် စိုက်ပျိုးရေးသွင်းအားစု အရောင်းဆိုင် တာဝန်ရှိသူတဦးက “မြေဆီနဲ့ တခြားစိုက်ပျိုးရေးဆေးတွေက ကျနော်တို့ ဝယ်ရတာကို ဈေးတွေတက်နေတာ တရုတ်ဘက်၊ ထိုင်းဘက်က ပစ္စည်းအဝင်နည်းလို့ ပြောတာပဲ။ ဓာတ်မြေဩဇာနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးဆေးကုမ္ပဏီတွေကလည်း အရင်က သီးနှံပေါ်ပေး ဆိုင်ကို လာတင်တယ်။ အဲလိုဆိုတော့ ကျနော်တို့ကလည်း သီးနှံပေါ်ပေး ပေးနိုင်တာပေါ့။ အခု သူတို့ကလည်း လက်ငင်းစနစ်မှဆိုတော့ ကျနော်တို့လည်း အဲဒီလောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်တာ မဟုတ်ဘူးလေ၊ အဲဒါကြောင့် မပေးနိုင်တော့ဘူး။ ရှင်းရှင်းပြောရရင် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မချင်း ဘယ်သူမှ လက်လွှဲ မပေးရဲကြတော့ဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စပါးဈေး ကမောက်ကမဖြစ်တာ၊ အရောင်းအဝယ်သွက်လက်မှု မရှိတာနဲ့ သွင်းအားစုဈေးတွေ အဆမတန်မြင့်လာတာတွေကြောင့် လယ်သမားတွေ စပါးစိုက်ဖို့ အခက်အခဲကြုံနေကြတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ နှစ်စဉ် မိုးစပါးစိုက်ဧက ၁၄ သန်းခွဲလောက် စိုက်ပျိုးပြီး စပါးတန်ချိန် ၁၉ သန်းခွဲခန့်အထိ ထုတ်လုပ်နိုင်ကာ စပါးထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို မိုးရာသီမှာပဲ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။