ကရင်နီ(ကယား)ပြည်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်က အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေကို အစုလိုက် အပြုံလိုက် မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့တာ တနှစ်ပြည့်ခဲ့ပြီဖြစ်ပေမဲ့ အရေးယူမှု၊ တရားမျှတမှု မရှိသေးဘူးလို့ မိသားစုဝင်တွေက ပြောပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းကွန်ရက်-မြန်မာနိုင်ငံ(ND Burma) က အဲဒီဖြစ်စဉ် နှစ်ပတ်လည်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ ငိုကြွေးနေသောဘဝများဆိုတဲ့ အစီရင်ခံစာ မှတ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားတာပါ။

အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က ဖရူဆိုမြို့နယ်၊ မိုဆိုကျေးရွာကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး အမျိုးသမီး၊ ကလေးနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ အပါအဝင် ရွာသားအယောက် ၄၀ ကို လက်ပြန်ကြိုးတုပ်ဖမ်းဆီးခေါ်သွားပြီး မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့တာပါ။

အဲဒီ  အသတ်ခံရမှုမှာ အမျိုးသမီး ၅ ယောက် ပါဝင်ပြီး အသက် ၁၅ နှစ်အောက် မိန်းကလေးငယ် တယောက်လည်းပါတယ်လို့ ကရင်နီပြည်နယ်ရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောထားပါတယ်။

အဲဒီမှာ သေဆုံးခဲ့ရသူတယောက်ရဲ့ မိခင်က “သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝိုင်းကို ကျမတို့သားသမီးတွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အသတ်ခံရမှုအတွက် တရားမျှတမှုရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။ ကျမ ထိုင်းနိုင်ငံ ရောက်တော့ နိုင်ငံခြားမှာ ခိုလှုံခွင့်ရဖို့ UNHCR ကို စာပို့ပေမယ့် ဘာအကြောင်းပြန်ချက်မှ မရပါဘူး။ ကျမတို့အခက်အခဲ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာခံစားချက်တွေကို ကုစားပေမယ့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထား အကူအညီပေးတဲ့အဖွဲ့တွေ မရှိတော့ဘူးလားလို့ မေးချင်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသူနောက်တယောက်ရဲ့ မိသားစုဝင် လိမာရှားကလည်း “ခုချိန်မှာ ဘယ်နေရာမှာပဲနေနေ လုံခြုံမှုမရှိဘူးလို့ ခံစားရတယ်။ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တရားမျှတမှုအခြေအနေက ဘာမှမထူးပါဘူး။ အစတုန်းကတော့ ကယားပြည်နယ်သတင်းရဲတပ်ဖွဲ့(KYSP)က စုံစမ်းမှုတွေ လုပ်ဆောင်မှုတွေ တချို့ရှိခဲ့ပေမယ့် အခုတော့ ဘာသတင်းမှ မကြားတော့ဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

အေအေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ အပစ်ရပ်ပြီးတဲ့နောက် အခု ဒီဇင်ဘာလဆန်းပိုင်းကစပြီး ကရင်နီပြည်ထဲမှာ ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်တာတွေပိုပြင်းထန်လာတယ်လို့ ND Burma က ဆိုပါတယ်။

ပြီးတော့ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလတရားမျှတမှုဆိုင်ရာ ယန္တရားဟာ အင်မတန် အရေးကြီးပြီး ပြစ်မှု ကျူးလွန်သူတွေအပေါ်မှာပဲ တာဝန်ယူ တာဝန်ခံခိုင်းတာမဟုတ်ဘဲ နစ်နာသူတွေကို ပြန်ကုစားပေးလျော်တာ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရတဲ့ အမှန်တရားအပေါ် အသိအမှတ်ပြုတာနဲ့ ဝန်ခံတာလည်းပါသလို နောက်တကြိမ် ထပ်မဖြစ်စေဖို့အာမခံတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတို့လည်းပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်အထိ ကရင်နီပြည်ထဲမှာ စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၂ သိန်းကျော် ရှိနေတယ်လို့ ကရင်နီ အရပ်ဘက်လူမှုကွန်ရက် (KCSN)ရဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို ကိုးကားပြီး အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်မှာ စစ်ရှောင် ၇၈,၀၀၀ ကျော်နဲ့ အများဆုံးဖြစ်ပြီး လွိုင်ကော်မှာတော့ ၅၂,၀၀၀ ကျော်ရှိနေပါတယ်။

အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မေလက စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရေဦးမြို့နယ်၊ မုံတိုင်ပင်ရွာမှာ ပြည်သူ အစုအပြုံလိုက်ကို မီးရှို့သတ်ခဲ့သလို စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်မှာ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ လက်ယက်ကုန်းရွာကို လေကြောင်းကတိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့်လည်း ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှာ ဖွင့်ထားတဲ့ စာသင်ကျောင်းက ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် ဒေသခံ ၁၃ ယောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလမှာလည်း ဖားကန့်မြို့နယ်၊ အနန့်ပါကို အကြမ်းဖက်စစ်တပ်က လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်လို့ ကချင်အနုပညာရှင်တွေ အပါအဝင် အယောက် ၁၀၀ လောက် သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မုံရွာမြို့ စက်မှုဇုန်အနီးက မြို့ပတ်လမ်းမှာ မီးရှို့သတ်ဖြတ်ပြီး ပီနံအိတ်ထဲ ထည့်သွင်းထားတဲ့ အသက် ၂၀ အရွယ် အမျိုးသမီးအလောင်း ၁ လောင်းကို စက်တင်ဘာ ၂၃ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက တွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

အဲ့ဒီအမျိုးသမီးအလောင်းမှာ လက်ကြိုးတုပ်ထားပြီး မီးလောင်ကျွမ်းတဲ့ ဒဏ်ရာတွေနဲ့ သေဆုံးနေတာလို့ ဆိုပါတယ်။

ဒေသခံတယောက်က “မီးရှို့အသတ်ခံရတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ အလောင်းမှာ မီးလောင်ဒဏ်ရာတွေနဲ့ သေပြီးမှ ပီနံအိတ်ထဲ ထည့်ထားတဲ့ အနေအထား တွေ့ရတယ်။ ဘယ်လိုဖြစ်တာလဲတော့ မသိဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမှာတော့ ဘယ်သူဘယ်ဝါ၊ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းက သတ်ဖြတ်ထားတယ်ဆိုတာကို မသိရသေးဘဲ လူမှုကယ်ဆယ်ရေးကားနဲ့ မုံရွာမြို့ ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီးက ရင်ခွဲရုံကို ပို့ဆောင်ထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။

မုံရွာမြို့တွင်းမှာ အခု စက်တင်ဘာ ၁ ရက်ကနေ ၂၃ ရက်နေ့ထိ ပိုင်ရှင်မဲ့အလောင်း ၁၀ လောင်းမက တွေ့ရှိခဲ့ရတယ်လို့ လူမှုကူညီရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ နီးစပ်သူတွေက ပြောပါတယ်။